Levendige beschrijvingen in een wereldberoemde jeugdroman: Kruistocht in Spijkerbroek

Als je verlegen zit om schrijfinspiratie of wilt wegdromen in een wonderlijke wereld, doe je er goed aan de bestseller van Thea Beckman, Kruistocht in Spijkerbroek, er weer eens bij te pakken. Het boek stamt uit 1973, maar blinkt nog steeds uit in zinsbouw, beeldspraak, de verwerking van (actuele) thema's en vooral de levendige beschrijvingen van situaties en het decor. Hoewel het officieel een jeugdboek is, laat het zich goed herlezen door volwassenen. 

Tijdmachine

Het verhaal is even origineel als spannend. De jonge Dolf Wega scharrelt rond in het laboratorium van twee bevriende uitvinders en voor hij het weet, bevindt hij zich in het Duitse Spiers van de dertiende eeuw, en niet in Montgivray waar hij alleen een riddertoernooi zou bezoeken. In de verfilming door Bert Sombogaart die in 2006 werd gemaakt, is daar een andere draai aan gegeven en zien we een moderne jongeman in het riddertijdperk vertwijfeld op zijn mobieltje kijken, met een telefoon abonnement dat niks meer waard is. Dat is wellicht het enige nadeel uit een jaren '70-boek: sommige hedendaagse begrippen zijn allang niet meer hedendaags. Maar het leeuwendeel van het verhaal is tijdloos - juist dankzij het tijdreizen.

Uitgebreide beschrijving voor meer inleving

Sommige beschrijvingen nemen hele pagina's achter elkaar in beslag, zonder dat er iets gebeurt of gezegd wordt. Nog zo'n les van de vrouw die ontelbare prijzen in de wacht sleepte: neem je tijd om alles te beschrijven zodat de lezer zich beter inleeft en nog meer 'weg' is uit zijn dagelijkse wereld. Nu zijn vooral internetteksten gebaat bij korte zinnen, maar in een jeugdboek hoeft met weinig tot niks rekening gehouden te worden - de dichterlijke vrijheid. Daar maakt Beckman dankbaar gebruik van. Ze laat Dolf kennismaken met Leonardo, een Italiaanse student op doortocht. Wanneer een leger van 10.000 kinderen voorbij komt strompelen, verliest Dolf de plek waar hij moet zijn om teruggehaald te worden naar zijn eigen tijdperk, uit het oog. Met zijn nieuwe vriend sluit hij zich aan bij de kruistocht, een andere optie is er niet. 

Volwassenenthema's

Hoe oud de lezer ook is, hij vergeet steevast dat hij een jeugdboek in handen heeft. Buitensporig geweld, ziekte, dierenleed, corruptie, machtswellust, intriges, qua thema's kent Beckman geen genade met gevoelige zieltjes. Maar het mooist is hoe zij het contrast tussen Dolfs tijd en die van de middeleeuwers steeds weer naar voren brengt. De strijd tussen het 20ste-eeuwse atheïsme van de hoofdrolspeler en de vroomheid van zijn 'nieuwe' omgeving speelt daarbinnen een voorname rol en komt tot een climax tijdens een volksgericht, met geweldige dialogen. Kruistocht in Spijkerbroek is een monument der Nederlandse literatuur en inspirerend en leerzaam voor elke (beginnende) romanschrijver.