'Ik ben mijn eigen bananenschil': de zelfspot van Kees van Kooten

De meeste mensen kennen Kees van Kooten van Van Kooten & De Bie, het satirische duo dat met terugwerkende kracht bewijst nog altijd actuele onderwerpen en personen gepersifleerd te hebben. Maar de boeken van Kees van Kooten zijn zo mogelijk regelrechte vertalingen van het scherm richting geschreven woord, met als fijne bijkomstigheid dat hij in zijn schrijfwerk vooral zelf degene is die hij op de hak neemt. 

Verplaatsen naar andere tijden

De eerste boeken van Kees van Kooten verraden alleen het tijdperk waarin ze zich afspelen door bijzaken, maar de stijl waarin Van Kooten zijn privéleven optekent is tijdloos. Schreef hij in de vorige eeuw over het terugkijken van oude VHS-banden of zijn eerste ervaringen met een modern verschijnsel als de huiscomputer (toen vooral gebruikt als tekstverwerker), nu zou hij zijn boekjes vullen met onderwerpen als geklungel met een laptop, hoe ingewikkeld energie vergelijken is of het monteren van een kattenluikje dat de chip van zijn huisdier herkent. Wie zich een beetje kan verplaatsen naar andere tijden, kan enorm veel opsteken van de bijzonder geestige manier waarop Van Kooten verslag doet van zijn eigen dagelijkse beslommeringen. 

Koffer Met Poep

Zelfspot is het eerste gebod van het humoristendom, dat weet Van Kooten als geen ander. Wie om zichzelf kan lachen, oogst meer hilariteit. In veelgeprezen verhalenbundels als Verplaatsingen, Hedonia, Koot Droomt Zich Af, Veertig en de Modermismen-reeks is de schrijver dus vooral zelf aan de beurt. Hij omschrijft op aanstekelijke en herkenbare wijze hoe hij in de weer is met het monteren van een kattenluikje (nog zonder chip-herkenning), het in elkaar zetten van een zwembad en het vakantievieren in een camper ("het heeft wel wat, zo vol gas in je pyjama"). Bij dat laatste verhaal beschrijft hij het mobiele toiletje als een Koffer Met Poep, die hij per abuis bovenaan een hoteltrap leegt. De lezer ziet het voor zich. 

Alledaagse kleinigheden

Veel hedendaagse columnisten (Thomas van Luyn, Sylvia Witteman) hebben zich met succes laten inspireren door deze enorme dosis zelfspot. Het zo uitgebreid en droogkomisch mogelijk beschrijven van alledaagse kleinigheden en de daarbij horende gedachten is nog steeds een veelgebruikte manier om de kolommen te vullen - tot groot plezier van de lezer. 'Ik ben mijn eigen bananenschil', zei Van Kooten, die niet geheel toevallig bevriend is met genregenoot Remco Campert, er zelf ooit over. Hij komt in zijn boeken naar voren als onhandige maar lieve man die van het smeren van een boterham nog een uit de hand gelopen slapstick-tafereel weet te maken. Zijn bundels zijn derhalve een enorme bron van inspiratie voor menig schrijver, hoe jong of oud ook.