Als je koken kan

Writer’s block. Het kan door allerlei oorzaken komen: doordat je je eigenlijk geen tijd en rust gunt om te schrijven, doordat je bang bent dat wat je schrijft niet goed of interessant genoeg wordt, doordat je met schrijfregels in je hoofd zit en het te ingewikkeld vindt om ze allemaal tegelijk toe te passen. Over dat laatste wil ik het hier hebben.

Het is heel belangrijk om een aantal regels te kennen die je helpen een goede tekst te schrijven. Voor sommige beginnende schrijvers is het zelfs geen overbodige luxe om een lijstje bij de hand of vóór in hun hoofd te houden. Ik heb te vaak meegemaakt dat ze het anders niet kunnen laten te gaan preken, uit te weiden, te dure woordjes te gebruiken, onwaarschijnlijkheden opeen te stapelen etcetera.

Maar als je echt door wilt zetten met schrijven, zul je daar op den duur bovenuit moeten stijgen en die werkwijze loslaten. Anders ligt bovengenoemd writer’s block op den duur niet eens op de loer, maar hangt het permanent als een pesterig wimpeltje tussen jou en de tekst in. En dan moet je weer leren schrijven wat in je opkomt, wat je op dat moment te zeggen hebt, of in de woorden van Riekus Waskowsky: ‘je pleurt maar wat in de pan/ als je koken kan.’

Gebruik je spontaniteit, maar vertrouw er niet blind op. Al schrijvend kun je hem onbekommerd gebruiken, maar neem achteraf je tekst genadeloos door om te kijken of hij wel de moeite waard is. Laat daar liefst flink wat tijd tussen zitten.

En dan! Lees je tekst dan níét alsnog aan de hand van alle lijstjes die je ooit hebt opgesteld of overgeschreven. Lees hem zoals je de tekst van een ander leest als je zin hebt om iets moois of vermakelijks tot je te nemen. Dit is misschien wel het allermoeilijkste wat je ooit hebt gedaan als schrijver.

Kijk of je tekst werkt. En zodra je merkt dat je je eigen aandacht niet kunt vasthouden, jezelf ergert of niet helemaal serieus genomen kunt worden, kijk dan waarom.

En nú kunnen je lijstjes wel degelijk van pas komen! Iets wat niet werkt in een tekst is bijna altijd iets wat vaker is misgegaan bij andere schrijvers, en dus ooit door een criticus is opgemerkt en op een lijstje gezet.

Dit is dus geen pleidooi tegen schrijfregels. Het is een leidraad voor de juiste omgang met die regels als je echt een creatieve, zelfstandige, originele schrijver wilt worden. In Eelde staat een museum met alleen maar ronde muren, niet recht, geen hoeken. De oorspronkelijke maquette van dat museum was niet met liniaal en plankjes gemaakt, maar uit klei geboetseerd. Probeer te schrijven als de architect van dat museum.

Eisso Post geeft manuscriptbeoordeling en schrijfcoaching op www.bureaupterodactylus.nl. Onlangs verscheen van hem de verhalenbundel Aan de oever bij uitgeverij Quasis.