5 tips om iemands levensverhaal te schrijven

Deze november kwam mijn tweede boek ‘Lief wezen’ uit, een waargebeurd coming-of-age verhaal over Rita Sterkeboers bewogen leven waar kindermisbruik als een rode draad doorheen loopt. Rita groeit op als kind van een meer dan sadistische prostituee in ‘warm Amsterdam.’ Na een uithuisplaatsing bij de nonnen, wordt haar leven een nog grotere hel.

Op de dagen rond de boekpresentatie gaven Rita en ik een paar grote interviews, o.a. bij Tijd voor Max, AT5 en de Telegraaf. Vier dagen later was de eerste druk al uitverkocht. Een succes dus! Terwijl ik door het probleem van papierschaarste met samengeknepen billen wacht op het verschijnen van de tweede druk, geef ik je tips hoe ik het schrijven van Rita’s levensverhaal heb aangepakt.  

1. ‘Over mijn leven zou je een boek over kunnen schrijven’

Sinds mijn vorige boek ‘Strafkind’, over de gruwelijke behandeling van pleegkinderen in Ierse en Nederlandse kloosters, krijg ik vaker de vraag of ik iemands levensverhaal wil schrijven, omdat diegene ook heel wat heeft meegemaakt. Degene die het vraagt stelt zich kwetsbaar op en daarom is het lastig om nee te zeggen, maar toch zal ik niet snel op zo’n verzoek ingaan. Een ‘erg leven’ is niet persé een boeiend verhaal. Er zal een ontwikkeling in moeten zitten, een doel en een urgentie om het te vertellen. Als je iemands verhaal zonder die zaken schrijft, wordt het al snel een sensatieverhaal, of erger: slachtofferporno.

---

Afbeelding

Wil je al jaren je levensverhaal op papier zetten? 

Iedereen heeft een boek in zich, en jij vast ook. Dat boek op papier krijgen, dat is weer een volgende uitdaging. Gelukkig krijg je hulp in ons online magazine boordevol: 
✅ Schrijftips 
✅ Ervaringen van specialisten
✅ Veelvoorkomende valkuilen op een rij

Zo kan je jouw levensverhaal eindelijk schrijven! 

Lees het magazine

---

2. Wees bereid er een familielid bij te krijgen

Iemands levensverhaal schrijven betekent gedurende een jaar of langer zeer intensief contact. Als het niet klikt, wordt het heel lastig. Wij trokken samen veel op en als vanzelf kwam de interesse van twee kanten. Rita deelde haar hele hebben en houden met mij en vroeg daarna naar mijn verhaal. Ik kwam elke week bij haar over de vloer, leerde haar familie kennen, en zij kwam ook bij mij en mijn gezin over de vloer. Wij werden in sneltreinvaart boezemvrienden. Voor ons werkt het om geen geheimen voor elkaar te hebben: zij stelt zich kwetsbaar op, dan stel ik me ook kwetsbaar op. Dat betekent natuurlijk niet dat alles ook openbaar wordt gemaakt. Sommige dingen weet ik van haar als vertrouweling; alleen dat wat in het boek staat, weet ik van haar ook als schrijver.

3. Bedenk wie je wil bereiken en wat het doel is

Rita leerde ik kennen als slachtoffer van de Nederlandse nonnen tijdens een interview voor mijn boek ‘Strafkind’. Zij was haar jeugdervaringen op papier aan het zetten, maar had niet de techniek om het meer dan anekdotes te laten worden. Ik speelde met een verhaal om overlevingsmechanismes bij (mijn eigen) pleegkinderen te beschrijven en hoe een kind ondertussen gewoon kind is. We hadden hetzelfde doel voor ogen: laten zien dat kindermishandeling soms zonder dat je het beseft onder je ogen gebeurt. We wilden mensen wakker schudden, want het gebeurt nog steeds. En het ergste is dat slachtoffers ongewild nieuwe slachtoffers maken als ze niet met het verleden schoon schip maken. Dat werd de basis van Lief wezen.

4. Een verhaal heeft een ontwikkeling nodig

Schrijf ergens naar toe. Waar staat de hoofdpersoon in het begin en waar staat deze aan het eind? Wat is de les, wat is er gewonnen, wat is er verloren, wat is er geleerd en bereikt. Hoe kan de hoofdpersoon - en daarmee de lezer - verder na de laatste bladzijde. Het dagboek van Rita stond vol gebeurtenissen en anekdotes, maar door mijn emotionele afstand kon ik thema’s en verhaallijnen abstraheren. Door haar gedetailleerde beschrijvingen, onze gesprekken met getuigen uit haar verleden en inzage in archiefdocumenten was ik in staat scènes te reconstrueren, zo nodig met aanvullingen, zonder de werkelijkheid geweld aan te doen. Zonder deze ontwikkelingen zou het een ‘En toen en toen en toen’- verhaal zijn geworden. Gaap!

5. Laat jezelf als schrijver zien

Mijn schrijfcoach Elena Benvenuti drukte me op het hart mij zelf in het verhaal te schrijven. Zo kon ik de Rita van nu laten bestaan naast de Rita als het kind van toen. Ze zei: ‘Rita heeft je steun nodig. Als je alleen over haar verleden schrijft, wordt ze wellicht net als vroeger wéér niet geloofd, en dat is juist het drama van Rita’s leven. De mishandelingen en kinderprostitutie hielden stand omdat niemand haar geloofde.’ Ik ben de reis in het boek met Rita aangegaan en heb zo een stem aan het kind kunnen geven dat nooit werd gehoord of geloofd. Ze heeft licht kunnen schijnen op de spoken uit het verleden. Daarmee zijn ze als sneeuw voor de zon verdwenen. Dat is het mooiste van het boek.

Over de auteur

Wieke Hart (1971) studeerde Taal- en literatuurwetenschap in Tilburg en schrijft literaire non-fictie. Haar boeken Lief wezen (2021) en Strafkind (2020) verschenen bij uitgeverij Just Publishers.