Wat is een thema in een kort verhaal, en hoe kom je tot een geschikt thema?

Een thema in een (kort) verhaal is de basis van waaruit je gaat schrijven. Een thema, ook wel thematiek, het grondmotief of de kerngedachte genoemd, is een algemeen erkende grondgedachte van een verhaal dat in een tekst aanwezig kan zijn zonder expliciete vermelding. De verschillende concrete en abstracte motieven in een verhaal leiden tot het thema. In dit artikel geef ik verdere uitleg over wat een thema in een verhaal concreet betekent en hoe je het kunt toepassen bij het schrijven van je korte verhaal.

Een thema is de basis van je korte verhaal

Voordat je begint met het schrijven van een kort verhaal, is het belangrijk om je thema scherp te krijgen. Het is handig om al een verhaal-idee te hebben, zoals dat een verhaal dat je wilt schrijven over een ruzie tussen een echtpaar en hoe dat verder verloopt. Hierbij is het belangrijk om het thema duidelijk te hebben. Waar gaat het nou écht over? Gaat het over liefde, over eenzaamheid, over onbegrip, over depressie? De verhaallijn, dus de ruzie tussen een echtpaar, komt ergens vandaan. Daar komt het thema om de hoek kijken. Als het verhaal namelijk gaat over onbegrip, dan zal de ruzie uitmonden in wederzijds onbegrip, om maar een voorbeeld te noemen. Als het over liefde gaat, of over het redden van de liefde tussen het echtpaar, heb je weer een hele andere invalshoek van waaruit je schrijft.

Zo beïnvloedt het thema de verhaallijn en het gedrag van de personages.

Hoe kom je tot een geschikt thema?

Op het moment dat je een verhaal voor ogen hebt, zul je dus de invalshoek moeten kiezen. Als je dus schrijft over een ruziënd echtpaar, bepaal dan wat jij de beste invalshoek vindt.

Impliciet of expliciet?

Als je eenmaal een thema bedacht hebt, hoeft de lezer dat niet expliciet te lezen. Het is juist de kunst om het tussen de regels door te lezen. De verhalenbundel Betrachtung van Franz Kafka heeft meerdere thema’s in zijn verhalen verwerkt, zoals jeugdige gezelligheid, intermenselijke begrenzingen, eenzaamheid en de lasten van het koopmanschap. Dit betekent niet dat hij dat letterlijk aan de lezer meegeeft. Het thema moet juist blijken uit de invalshoek van het korte verhaal.

Ook Harry Mulisch heeft een thema gebruikt in zijn boek De aanslag, namelijk het thema ‘schuld’.

Voorbeelden van thema’s in verhalen

Om het wat duidelijker te maken, heb ik een greep uit de ontelbare thema’s gekozen om je verder op weg te helpen:

• Liefde
• Levenslust
• Doodsdrift
• Isolement
• Eenzaamheid
• Misbruik
• Hoop
• Gedenk te sterven
• Ziekte
• Kolonialisme
• Godsdienst
• Schuld
• Vrouw-zijn
• Vrijheid
• Familie
• Vriendschap
• Afkomst
• Identiteit

Het is dus belangrijk om, als je een verhaal-idee hebt, je thema duidelijk te hebben om je verhaal tot haar volle recht te laten komen.

Over de auteur

Anna Strijbos heeft een filosofie-achtergrond aan de UvA. Ze heeft de uitgeverswereld tijdens een stage bij uitgeverij Atlas Contact op de redactie non-fictie en business contact leren kennen. Ook geeft zij de online schrijfcursus Ontdek je schrijftalent.

Daarnaast houdt zij zich bezig met het schrijven van proza en poëzie. Haar gedicht Rouwend werd eerder gepubliceerd in de literaire bijdrage van Schrijven Magazine: Alice. ‘De Zelfloze’, Anna’s debuutroman in wording, werpt een introspectieve blik op de giftige dynamieken binnen groepsverband. Door deze achtergrond heeft zij een perfecte beheersing van de Nederlandse taal en lukt het haar om op een nauwkeurige manier manuscripten te analyseren.