Van idee tot boek: zo krijg je het idee

In deze reeks van 5 vertelt Kathy Mathys je over elke stap in het schrijfproces aan de hand van haar nieuwe roman Tot het glinstert. Nu de eerste stap: hoe kom je aan het idee?

‘Ik moet gewoon elke dag een half uur freewriten en op die manier grip krijgen op het verhaal.’ Deze woorden noteerde ik in het najaar van 2017 in mijn process journal. Mijn tweede boek was op dat moment naar de drukker, maar ik kon niet wachten om met iets nieuws aan de slag gaan. De term process journal heb ik niet verzonnen. Ik las hem in The Art of Slow Writing van Louise De Salvo, een van mijn schrijfbijbels. Het idee is dat je een dagboek over je schrijfproces bijhoudt. Daarin noteer je ideeën, invallen, zet je scènes voor je verhaal in de grondverf. Ik houd al jaren zo een schrijfdagboek (zo zal ik het vanaf hier noemen) bij en het helpt me enorm. Op momenten dat het niet stroomt, blader ik door oude schrijfdagboeken en vind ik ideeën waarmee ik verder kan. Gebruik je schrijfdagboek tijdens een lang project, al is het maar om stoom af te blazen en je frustraties te ventileren.

Meerdere invallen

Afbeelding

Elk verhaal begint met een of meerdere invallen. Sommige schrijvers hebben aan één element genoeg om uit de startblokken te schieten. Tijdens hun rondje in het park observeren ze een man met een kat op zijn hoofd en pats, boem ze hebben een verhaal. Bij mij gaat het anders. Ik heb meer dan één ding nodig.

Voor Tot het glinstert ging het zo: ik wist dat ik wilde schrijven over de vriendschap binnen een schrijfgroep. Dat een van de studenten van hoofdpersonage Anna beroemd zou worden en dat Anna betrokken zou zijn bij zijn dood. Verder wilde ik iets schrijven over zeewier en over de zee. Waarom? Omdat ik dol ben op de zee en omdat ik een prachtig boek had gelezen van Miek Zwamborn, Wieren, met de meest fabelachtige tekeningen van zeewier. Hoe kon ik die zeecomponenten combineren met die schrijfgroep? Daarover ging ik freewriten in mijn schrijfdagboek. Uiteindelijk kwam ik op het idee om van Anna’s moeder een botanisch tekenaar van zeewier te maken. Door over die moeder te freewriten kreeg ik niet alleen zicht op haar, maar ook op Anna.

Nadenken op papier

Ik geloof in wat ik ‘nadenken op papier’ noem. Daarmee bedoel ik dat je ideeën genereert door te schrijven over je project. Dat is niet hetzelfde als ideeën door je hoofd laten gaan. Studenten zeggen vaak tegen mij: ‘Ik heb zoveel ideeën.’ Vraag ik of ze die noteren, dan zeggen ze meestal ‘nee’. Schrijven over je ideeën brengt verse inzichten en je hebt altijd iets om op terug te vallen. Denk niet dat elke inval die door je hoofd zoeft, jarenlang beschikbaar blijft.

Kan je al beginnen met schrijven wanneer je ideeën aan het verkennen bent? Ik wel. Meestal heb ik enkele scènes helder voor ogen, als in een film. Die probeer ik te vangen zonder me druk te maken over waar ze precies terecht zullen komen. Ik blijf er niet te lang bij hangen. Misschien halen ze de finale versie niet dus waarom zou ik er eindeloos aan sleutelen? Enkele scènes uitwerken, zorgt ervoor dat je personages concreter worden. Je blaast ze leven in, ze gaan bewegen, praten. Je krijgt, als het goed is, ook ideeën voor de plot.

Verzamel inspiratie

Wat me altijd helpt in het begin van het schrijfproces, is verzamelen. Ik sprokkel beelden die passen bij de sfeer van mijn roman, ga op zoek naar boeken en films die mijn schrijfvuur aanwakkeren. Ik sleep boeken over zeeleven mijn werkkamer binnen, kijk naar films over vriendschappen enzovoorts. Sommige schrijvers doen dat juist niet uit vrees voor beïnvloeding. Apart vind ik dat. Waarom zouden wij schrijvers ons niet mogen laten inspireren door het moois dat al bestaat?

Tips:

• Gebruik een schrijfdagboek.
• Ga freewriten over je idee.
• Ga nadenken op papier, niet alleen in je hoofd.
• Schrijf de scènes die je al voor je ziet op.
• Verzamel beelden, boeken, films die inspireren.

Afbeelding

Over de auteur

Kathy geeft enkele workshops Autobiografisch schrijven, geïnspireerd op Tot het glinstert. Die bij Boekhandel Atheneum te Amsterdam is vol, maar je kan je wel aanmelden voor de workshop bij boekhandel Broese in Utrecht op 8/2/25. Alle info en inschrijven?

Volg Kathy op Instagram voor meer schrijf- en leestips.

Tot het glinstert is verschenen bij Ambo Anthos.