In vijf stappen naar een persoonlijk thema

Het thema is de fundering van het verhaal. Je kan het gebruiken om je mening te verkondigen via de heldenreis van je personages. Met deze vijf stappen krijg je het voor elkaar!

---

1. Wat is je thema?

Bepaal als eerst je thema. Onmogelijke liefde? Armoede? Een weg naar de top? Voordat je iets kan personaliseren, moet je beslissen waar je het over wil hebben.  

2. Wie is je personage?

Zorg dat je weet wat de drijfveren en angsten zijn van je personage zijn. Elke puber gaat voor het eerst naar de middelbare school. Maar is jouw puber daar dolenthousiast over of kan hij van de angst niet slapen?  

Soms past een thema niet bij een personage. Als een kleuter het kind is van alcoholisten, is alcoholisme niet het beste uitgangspunt voor het thema. Een kleuter snapt niet wat dronken zijn betekent of wat het met iemand doet. Het thema is dan eerder angst (voor de ouders). Als je vanuit het gezichtspunt van de kleuter schrijft, is het makkelijker om angst als hoofdthema te nemen en onzekerheid als subthema. 

3. Hoofdthema en subthema

Het hoofdthema is een emotie of ervaring die ieder mens kan meemaken, ongeacht leeftijd of levenservaring. 
Denk aan: 
* liefde
* gedrevenheid
* hebzucht (Soms zeuren kleuters al om nog meer speelgoed…)
* verbondenheid
* angst
* doorzettingsvermogen
* rouw 
* eenzaamheid
* moed
* hulpeloosheid

Zodra je het hoofdthema hebt bepaald, kun je het subthema bepalen. Hou dan nog steeds je personage in gedachten. Als eenzaamheid je thema is, beleeft een dakloze veteraan dat heel anders dan een gepeste scholier.  Wanneer je weet hoe je personage het hoofdthema ervaart, komt het subthema meestal vanzelf. Bij de veteraan is dat dakloos zijn en daarom nagekeken worden. Bij de scholier is dat pesten en geen vrienden hebben. 

4. Wat is het centraal conflict?

Het thema bepaald grotendeels het centraal conflict. Als je een onprettig thema hebt, dan zal je personage het willen veranderen naar een fijne omstandigheid. Geen oorlog, maar vrede. Geen angst, maar rust. Het conflict is dan: hoe gaat hij dat voor elkaar krijgen? 

Bij een gelukkig thema zal je met iets moeten dreigen. Zo blijft het verhaal interessant. Een gezin dat er warmpjes bij zit kan ineens met schulden te maken krijgen. Een backpacker maakt een zware aardbeving mee op zijn fantastische wereldreis. Het hoeft niet slecht af te lopen, maar er moet iets op het spel staan. 

Het conflict zelf is extra belangrijk als je een thema hebt dat op verschillende manieren kan aflopen. Neem liefde. Moet je personage een liefde voor zich winnen of dreigt zijn liefde juist verstoord te worden? Dat bepaalt sterk welke hordes je personages moet nemen. 

5. Je eigen standpunt in het verhaal verwerken

Nu kun je je mening in je thema verwerken. Het werkt het makkelijkst als je je hoofdpersonage jouw overtuigingen meegeeft, of als hij jouw ideale omstandigheden probeert te bereiken. 
Je platzakke personage moet meerdere oplossingen bedenken om brood op de plank te krijgen. Als hij na vaak vallen en opstaan een succesvol bedrijf start, blijkt dat jij doorzettingsvermogen vindt lonen. Gedurende het verhaal kun je laten doorschemeren dat je het niet eens bent met de manier waarop de uitkeringsinstantie werkt. Dat blijkt wel als je personage daar steeds van het kastje naar de muur wordt gestuurd. 

Als iets je personage expres lijkt tegen te werken, dan zal jij dat gegeven niet ondersteunen. De dictator wordt steeds machtiger als je personage in verzet komt, of de kwalificatie-eisen voor de wereldkampioenschappen van je topsporter worden ineens veel strenger. Als je personage kan groeien door zijn schouders ergens onder te zetten, moedig jij als schrijver je personage aan om iets te doen waar jij heil in ziet.  

Over de auteur

Nadine van de Sande is freelance copywriter en schrijfster. Op verhaalentaal.blog post ze wekelijks een uitgebreide tip voor creatief schrijven.