‘Het blijft mijn taal, maar hun verhaal’ – Xander Jongejan over de kunst van ghostwriting

Naast zijn werk als literair schrijver – waarvoor hij recent de Literaire Parel won – is Xander Jongejan ook actief als ghostwriter. Voor veel beginnende auteurs is ghostwriting een mysterieus vakgebied: wat doe je precies, voor wie schrijf je, en wat blijft er over van je eigen stem? In dit interview deelt Xander hoe hij balanceert tussen zijn schrijverschap en zijn rol als onzichtbare auteur.

Ghostwriter én schrijver

“Ik combineer mijn vrije werk met opdrachten als ghostwriter,” vertelt Jongejan. “Het is ontzettend leuk om dat af te wisselen. Bij mijn romans komt alles uit mijzelf, bij ghostwriting help ik anderen hun verhaal te vertellen.”

Die verhalen zijn vaak van ondernemers die hun kennis, visie of levensloop in boekvorm willen gieten. “Ik werk nu aan twee grote opdrachten, waarin ik het verhaal van de ondernemer en zijn of haar bedrijf vertel. Dat vraagt om een ander soort schrijven, maar de techniek blijft hetzelfde: je moet een goed verhaal neerzetten dat mensen willen blijven lezen.”

Taal van de ander, stem van jezelf

Een veelgehoorde vraag: hoe zorg je ervoor dat de tekst klinkt als degene voor wie je schrijft? Jongejan: “Dat is inderdaad het zoeken naar balans. Mijn opdrachtgevers gebruiken andere woorden dan ik, maar ik kan niet hun taal volledig overnemen. Het blijft mijn taal – ik moet immers schrijven op mijn niveau en met mijn stijlgevoel – maar wel zo dat zij zich erin herkennen.”

Hij vergelijkt het met het spelen van een rol: “Ik moet begrijpen hoe iemand praat, wat hij belangrijk vindt, wat zijn ritme is. Dat betekent veel luisteren, veel vragen stellen en soms ook tussen de regels door lezen. Als het goed is, voelt het eindresultaat voor de opdrachtgever alsof hij het zelf geschreven had – maar dan beter.”

De overeenkomsten met fictie

Verrassend genoeg liggen ghostwriting en het schrijven van romans dicht bij elkaar. “Bij fictie moet je je verplaatsen in een personage. Bij ghostwriting doe je precies hetzelfde – alleen is dat personage een echt mens, van vlees en bloed. Ook dan moet je je afvragen: wat drijft deze persoon? Wat wil hij écht zeggen? Waarom gebruikt hij deze woorden? Je kruipt nog steeds in een ander hoofd.”

Die oefening in empathie scherpt zijn pen ook voor zijn eigen boeken. “Ghostwriting dwingt me om te blijven luisteren en vragen te stellen. Dat komt mijn literaire werk absoluut ten goede.”

Geen eergevoelens?

Als ghostwriter sta je in de schaduw van het eindproduct. Je naam staat meestal niet op het omslag. Vindt hij dat jammer? “Nee,” zegt Jongejan beslist. “Het is anders – maar niet minder. Erkenning krijg ik genoeg, bij presentaties of van de opdrachtgevers zelf. Het is gewoon een andere vorm van schrijverschap.”

Sterker nog: hij is er trots op. “Mijn nieuwe website vermeldt expliciet: ghostwriter en tekstschrijver. Ik zie het als een vak. Als mensen een verhaal hebben en er een boek van willen maken, help ik ze daar graag bij. Het is eervol werk.”

Voor wie overweegt om ghostwriter te worden

Heb je als schrijver interesse in ghostwriting? Volgens Jongejan is nieuwsgierigheid de belangrijkste eigenschap. “Je moet je echt willen verdiepen in anderen. Het is geen ego-vorm van schrijven – je staat in dienst van het verhaal van een ander. Maar dat maakt het ook zo rijk. Elk project is weer een andere wereld.”