Xander Jongejan: “Ik werd als het ware een drone in zijn kamer”

Schrijver en ghostwriter Xander Jongejan won onlangs de Literaire Parel 2025 in de categorie Beste Personage. Niet met een pageturner vol plotwendingen, maar met een traag, verstild verhaal over een honderdjarige man die worstelt met een beslissing die hij tachtig jaar geleden nam. “We leven in een wereld vol vaart en vluchtigheid,” zegt Jongejan. “Ik wil daar juist van wegschrijven.”

De magie van verstilling

Jongejan noemt zijn derde roman bewust traag. “Het gaat over een oude man die vrijwel de hele dag in zijn woonkamer zit. Er gebeurt nauwelijks iets en toch moet het spannend blijven.” Het was een uitdaging die hem dwong tot uiterste precisie: “Ik werd als het ware een drone in zijn kamer, die elk detail observeert. Wat staat waar, hoe beweegt hij, wat denkt hij. Alles moest bijdragen aan de spanningsopbouw.”

Die aanpak viel in de smaak bij de jury van de Literaire Parel. Wat hen raakte, vertelt hij, was dat dit op het eerste gezicht een onwaarschijnlijke hoofdpersoon is. Dat een man van over de honderd, hen toch heel nabij kwam. “Lezers voelden zich met hem in de kamer. Dat is het magische van schrijven: zwarte tekentjes op papier die emotie oproepen.”

Schrijven vanuit karakter

Jongejan begint zijn romans altijd bij het personage, nooit bij de plot. “Eerst moet ik iemand hebben die iets meemaakt, die ergens onder lijdt.” Zo ontstond Sal, een man die als jonge twintiger in de oorlog een moreel dilemma meemaakte dat hem zijn grote liefde kostte. “De rest van zijn leven vraagt hij zich af: was het het waard?”

Sal zwijgt veel. “Hij wil het niet weten, niet voelen, niet delen. Contact met anderen vindt hij lastig. Maar hij wordt toch geraakt door de mensen die om hem heen verschijnen, zoals de thuiszorg.” Het zwijgen maakt hem niet eendimensionaal. Integendeel, zegt Jongejan: “Dat maakt hem juist menselijk. En spannend. Want wat niet wordt gezegd, is vaak het meest geladen.”

Personages: verzonnen of geleend?

Hoewel Sal fictief is, putte Jongejan uit zijn eigen leven. “Ik heb vroeger als student in de thuiszorg gewerkt en keek goed om me heen.” Ook zijn Indische bovenburen dienden als inspiratie. En net als Sal is hij kritisch op het ideaalbeeld van familie. “We doen vaak alsof familie per definitie warm en liefdevol is, maar dat klopt lang niet altijd.”

Van ghostwriter tot schrijver en weer terug

Naast zijn romans is Jongejan ook actief als ghostwriter. “Ik help ondernemers om hun verhaal op papier te zetten. Dan moet ik me helemaal verplaatsen in hun stem, maar schrijf wel in mijn eigen taal.” Het een versterkt het ander: “Of het nu fictie is of non-fictie - het draait altijd om het doorgronden van mensen en het vertellen van een goed verhaal.”

Ghostwriting vraagt om empathie én vakmanschap. “Je moet begrijpen wat iemand wil zeggen, waarom hij het zo zegt, en dat vervolgens in vorm gieten. Zodat de ander zich herkent in jouw woorden.”

Advies aan beginnende schrijvers

Voor wie vastloopt tijdens het schrijven, heeft Jongejan een praktische tip: “Begin de scène opnieuw, maar dan vanuit een ander perspectief. Elke scène wordt vaak tien keer geschreven. Als het stroef gaat, klopt er iets niet. Door je standpunt te verschuiven, ontdek je nieuwe routes