Wat is het belang van recensies voor de boekenwereld?

Recensies blijven belangrijk voor de boekenwereld. Of dat nu online is of via papieren media zoals een krant. Boekenplatform Bazarow weet als geen ander wat de toegevoegde waarde is van goede recensies voor de lezers en de boekhandels. Op de website staan al meer dan 23.000 goed gelezen recensies over boeken van allerlei genres. Om die reden was er voldoende aanleiding om dit jaar voor de derde keer de Bazarow Recensentendag te organiseren, dit jaar samen met de Boekenkrant die in oktober werd overgenomen door uitgeverij Virtùmedia en Bazarow. Een dag die in het leven is geroepen door Bazarow, waarbij recensenten vanuit het werkveld kunnen spreken over dit onderwerp. Dit jaar waren onder meer Volkskrantrecensente Aleid Truijens en bedrijfsleider van boekwinkel Broese Grietje Braaksma uitgenodigd.

Hoe schrijf je een goede recensie?

Aleid Truijens is auteur en recensent bij de Volkskrant. Tijdens een workshop vertelt ze meer over haar vak. Volgens haar is het recenseren van boeken belangrijk voor zowel boekhandels als lezers. Als recensent ben je als het ware de ‘voorproever’ van de lezer. “Je weet dat het een puur persoonlijk en subjectief oordeel is. Die oordelen zijn niet keihard te beargumenteren, maar je moet ze wel beargumenteren.” Aan de hand van beoordelingen kunnen lezers bepalen of zij een boek wel of niet gaan lezen. Daarbij komt dat je als recensent goed verstand moet hebben over de werken binnen een bepaald genre. “Als ik bijvoorbeeld niet van poëzie hou, dan ga ik geen poëziebundels bespreken.” De lezer moet ervan uit kunnen gaan dat de recensent belezen is binnen een bepaald genre en daar ook gedegen oordelen kan vellen over dat type literatuur. Als recensent doe je er goed aan om stil te staan bij wat voor soort boeken je graag leest.”

Een van de valkuilen voor de recensent is dat ze in hun stukken een soort na-vertelverhaal schrijven, aldus Truijens “Een na-vertelrecensie is geen recensie. Bij een signalement moet je iets kwijt over de inhoud en het genre. Dat kun je zo opschrijven dat je al vertellend een oordeel geeft.” Daarbij heeft de na-vertelrecensie ook nadelige effecten. Denk hierbij dat je spoilers weggeeft aan de potentiële lezer. Daarbij doe je de auteur geen recht aan door op een ‘minder hoogwaardige’ manier zijn/haar verhaal na te doen. “Maar voor de recensie is er nog reden, want als jij dat doet gebruik je eigenlijk geen argumenten. Waar het om gaat is dat je een onderbouwd oordeel geeft. Het navertellen van een verhaal is geen onderbouwd oordeel.” Truijens geeft hier als tip mee om in gedachten te houden dat je als recensent je lezer moet overtuigen om een bepaald boek te lezen.

Recensies en ontwikkelingen rondom boekenwinkels

Niet alleen voor de lezer kunnen recensies van belang zijn. Ook boekhandels hebben baat bij goede recensies. “Wat ik merk is dat recensies minder invloed hebben, dat is echt zo. Dat is jammer. Maar dat er wel gradaties zijn. De Groene Amsterdam en het NRC zijn nog steeds belangrijk,” vertelt Grietje Braaksma bedrijfsleider van boekwinkel Broese in Utrecht. Zij noemt ook de Volkskrant als belangrijke bron van recensies, al vindt ze het jammer dat de Volkskrant minder ruimte biedt daarvoor. Opvallend is wel dat mensen bij onder meer Broese langskomen voor boeken die in kleine artikelen staan beschreven van de VPRO-gids. “Er is nog een krant die veel gelezen wordt en dat is Trouw. Blijkbaar zijn die protestantse lezers echte boekenkopers,” merkt Braaksma op. Broese hecht er waarde aan om boekrecensies te lezen en collega’s worden er ook op gewezen om bepaalde recensies te lezen.

Een andere belangrijke ontwikkeling is de trend dat vooral jongeren liever in het Engels lezen dan in het Nederlands. “Ik vind het een enge ontwikkeling. Ik ben als vrijwilliger taalmaatje van een tienjarig jongetje uit Irak en ik geef hem leesles. Ik maak mij heel erg bezorgd over onze jongeren en kinderen. Moeten wij die kinderen Engels laten leren? Die kinderen moeten eerst het Nederlands goed beheersen. Kinderen moeten lezen en begrijpen. Taal is communiceren.” Ze vindt het een bedreiging dat ook Nederlandse gezinnen laaggeletterd zijn. Er kunnen dan problemen optreden bij bijvoorbeeld officiële communicatie, zoals met de gemeente, de Belastingdienst of een andere overheidsinstantie.

Ook hebben boekwinkels te maken met de concurrentie van webwinkels. Voor fysieke boekwinkels is de zogeheten ‘snuffelfunctie’ belangrijk. Klanten kunnen dan in de winkel rondkijken en eventueel ook andere boeken bekijken. Online kun je minder goed ‘snuffelen’. Dat is nog te verdedigen door de tabbladen op een website met verschillende genres te zien als ‘kasten’. Maar de ervaring is niet hetzelfde als in een fysieke winkel waarbij je nog andere boeken ziet die je wellicht interessant vindt. Ook is het erg lastig om te gaan concurreren met online winkels zoals Bol.com, omdat zij heel groot zijn. Voor Braaksma is wat dat betreft de maat vol. “Dat wat er is in de stad moet je koesteren en omarmen. En toen heb ik zelf ook alle schroom verloren wat betreft Bol.com. Ik wil het woord ‘Bol’ bij ons in de winkel niet horen. Ik durf daar klanten ook op aan te spreken. Doe het niet bij Bol, ga naar Bijlenveld, ga naar de kinderboekenwinkel. Maar alsjeblieft, koester wat we hebben.”

Verhelderend

Na afloop van Recensentendag wisselen de deelnemende recessenten nog wat ervaringen uit. Over het algemeen wordt deze dag als verhelderend ervaren. Want lezen is een activiteit die je alleen doet, maar die je op een dag als deze ook kan delen met elkaar.  De datum van Recensentendag voor volgend jaar is al bekend, dat is altijd de tweede zaterdag van De Boekenweek, in 2025 is dat op 22 maart.