Wat is de herkomst van ‘Joost mag het weten’?

Soms heb je echt geen idee hoe iets in elkaar steekt of hoe iets werkt. Dan kun je de uitdrukking ‘Joost mag het weten’ gebruiken. Maar wie is Joost? En wist hij nu echt zo veel?

De duivel

Er wordt wel eens verteld dat ‘Joost’ komt van de beroemde Nederlandse dichter Joost van Vondel, maar dit klopt niet. ‘Joost’ is een andere naam voor de duivel. Vroeger waren er meer spreekwoorden met Joost als benaming voor de duivel, zoals ‘Joost speelt ermee’ en ‘Dat Joost je moge halen’, maar die worden tegenwoordig bijna niet meer gebruikt. 

Onduidelijke afkomst

Het is niet duidelijk hoe het woord Joost als benaming voor de duivel in het Nederlands terecht is gekomen. Eén van de theorieën is dat het van de Javanen komt. In het Javaans gebruiken ze het woordje ‘dejos’, wat afkomstig is van het Portugese woord ‘deos’, wat godheid betekent. De Nederlanders zouden dit woord later hebben verbasterd naar Joost. Waarom dit woord in het Nederlands dan duivel betekend en niet god, is onduidelijk.
Anderen denken dat Joost uit het Chinees komt. Boeddhistische Chinezen hadden vroeger een gewoonte dat ze een houten kistje met een afbeelding van Boeddha erin vereerden. Dit kistje heet Tshoe-thszé. Dit zouden de Nederlanders weer hebben verbasterd naar Joost. Maar het is niet helemaal duidelijk hoe Joost een benaming voor de duivel is geworden.
Er zijn ook mensen die denken dat Joost gewoon een veel voorkomende Nederlandse naam is die ze aan de duivel hebben gegeven. Er zijn namelijk ook spreekwoorden waarin de duivel als Hein, Piet of Hans wordt benoemd. Voorbeelden hiervan zijn ‘Heintje Pik’ en ‘Zwarte Piet’. 
Dus waarom staat ‘Joost’ voor de duivel? Joost mag het weten.

Dit is een bewerking van een artikel dat eerder is verschenen bij IsGeschiedenis