Waarom schrijfsters alcoholisten zijn

Zijn de redenen om te drinken voor vrouwen anders dan voor mannen? En hoe zag de samenleving alcoholische schrijfsters, vooral in de 20e eeuw?

Alcoholisme komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen (in 2013 vond het NHS dat 9% van de mannen en 4% van de vrouwen alcoholafhankelijk zijn), maar dat betekent niet dat er een tekort is aan vrouwelijke drinkers. Er is dus ook geen gebrek aan gevechten, arrestaties, vernederende escapades en langzame vergiftiging van vriendschappen en familierelaties door alcohol bij schrijfsters.

Jean Rhys zat kort in de Holloway gevangenis voor mishandeling; Elizabeth Bishop dronk meer dan eens eau de cologne omdat de drankkast leeg was. En er zijn meer, zoals Jean Stafford, Marguerite Duras, Patricia Highsmith, Jane Bowles, Anne Sexton, Carson McCullers, Dorothy Parker and Shirley Jackson.

Alcoholiste is schandalig

In Practicalities (1987) van de Franse schrijver en filmmaker Marguerite Duras schrijft ze hoe het is om een vrouw en een schrijver te zijn. Ze praat ook uit ervaring over hoe het is als een vrouw drinkt: ‘Wanneer een vrouw drinkt, is het alsof een dier drinkt, of een kind. Alcoholisme is schandalig bij een vrouw en een vrouwelijke alcoholist is zeldzaam, een ernstige zaak. Het is een smet op het goddelijke van onze natuur.’ Treurig voegt ze eraan toe: ‘Ik realiseerde me wat voor een schandaal ik om me heen aan het creëren was.’

Waarschijnlijk ligt de oorzaak van haar drankmisbruik in haar jeugd. Haar kindertijd is gekenmerkt door angst, geweld en schaamte (link naar bio). Naarmate de jaren vorderde werd haar drinkgedrag erger. Ze stopte af en toe met drinken maar begon ook elke keer weer totdat ze op 68-jarige leeftijd werd gediagnosticeerd met cirrose en werd gedwongen om te stoppen met drinken. Tijdens die periode schreef ze haar meest bekende roman, The Lover, geïnspireerd op haar eigen jeugd.

Nature versus nurture

Duras’ nachtmerrieachtige jeugd roept de vraag op waar de oorzaak van een alcoholverslaving ligt. Alcoholisme is ongeveer 50 procent erfelijk. Dat wil zeggen dat omgevingsfactoren zoals vroege levenservaring en sociale druk een belangrijke rol spelen. Als je zoekt naar biografieën van alcoholische schrijfsters ontdek je steeds weer dezelfde sombere familiegeschiedenissen die te vinden zijn bij mannelijke collega’s zoals Ernest Hemingway tot F. Scott Fitzgerald, Tennessee Williams en John Cheever.

Elizabeth Bishop is ook een sprekend voorbeeld. Veel van haar familieleden waren alcoholisten en haar leven werd daarnaast ontsierd door verschillende vormen van verlies en fysieke onveiligheid die vaak aanwezig zijn in familiegeschiedenissen van verslaafden.

In het gedicht A Drunkard gebruikte Bishop incidenten uit haar eigen leven om een ironisch portret te maken van een alcoholist die graag zijn abnormale dorst wil verklaren: 'I had begun / to drink, & drink – I can't get enough.’

Drank is essentieel

In het leven van Mary Patricia Highsmith was schaamte een factor. Haar vader verliet haar moeder negen dagen voor haar geboorte en haar moeder had terpentijn gedronken in de hoop de baby te aborteren. Volgens haarzelf was ze een angstig, schuldig en luguber kind. Op haar achtste fantaseerde ze erover haar stiefvader te vermoorden. Ze begon te drinken toen ze student was en in haar dagboek in de jaren veertig schreef ze dat drinken van essentieel belang was als kunstenaar, want daardoor zag ze ‘de waarheid, de eenvoud en primitieve emoties.’

Mikpunt

Er is geen twijfel over mogelijk dat een moeilijke jeugd een reden is waarom veel mannen en vrouwen drinken, maar deze verhalen laten iets groters weg. Iets wat niet valt te bevechten door een individu.

Wat het leven was voor vrouwen in de 20e eeuw is kundig en boos samengevat door Elizabeth Young in haar introductie van Plain Pleasures. ‘Tot de jaren zeventig werden vrouwen veracht. Ze werden, en masse, geclassificeerd bij kinderen in termen van capaciteit, maar in tegenstelling tot kinderen waren ze het mikpunt van vrijwel elke grap. Ze werden beschouwd als banaal, praatziek, ijdel, traag en nutteloos. Vrouwen waren alleen zichtbaar in de echte wereld als ze seksueel begeerlijk waren.’