Waarom gebruiken schrijvers (geen) pseudoniem?

Wanneer je als schrijver je verhalen met de wereld deelt, kun je dat uiteraard onder je eigen naam doen. Maar niet alle schrijvers doen dat en geven de voorkeur aan een schuilnaam oftewel een pseudoniem. Een schrijver schrijft dan als het ware (gedeeltelijk) anoniem. Maar waarom gebruik je een pseudoniem of waarom juist niet? Schrijven Online vroeg een aantal schrijvers over het gebruik van hun (schuil)naam.

De keuze om wel of geen pseudoniem te gebruiken verschilt per schrijver. Zo schreef auteur Patrick Beijersbergen onder de naam Jakob Bergen. Beijersbergen werkte destijds bij het Vereniging van Effectenbezitters (VEB) en was hij hoofdredacteur van belegginsblad Effect. Zijn pseudoniem bestaat uit delen van zijn echte naam, met zijn tweede naam Jacobus en een deel van zijn achternaam, wat resulteerde in Jakob Bergen. Zodoende schreef hij toch een beetje onder zijn eigen naam. Beijersbergen wilde zijn non-fictie boeken en artikelen scheidden van zijn thrillers. “Ik schreef al jaren boeken en artikelen over geldzaken en beleggen onder mijn eigen naam en ik wilde niet dat potentiële kopers dachten dat ze met een volgend belegginsboek te maken hadden en ook niet dat de VEB iets met het boek te maken had,” aldus Beijersbergen. Ook voor de Belgische schrijver Eva, die Johanna Müller als pseudoniem gebruikt, is het belangrijk dat haar pseudoniem dichtbij bij haar persoon blijft. “In België was het gebruikelijk om kinderen bij de geboorte drie namen te geven. Johanna is mijn tweede naam en voor mijn achternaam zocht ik iets wat ietwat Duits klinkt, zoals mijn echte achternaam.”

Verschillende genres

Net als Beijersbergen schrijft ook Willem Hogendoorn onder een pseudoniem. Hij koos voor Tomas Ross, waaronder hij thrillers schrijft. De keuze voor deze naam komt voort uit de achternaam van zijn ex-vrouw. Voor de voornaam ging hij anders te werk: als hun eerste kind een jongen zou zijn, hij de naam Thomas zou krijgen. Hij kreeg uiteindelijk een dochter en besloot daarom de naam Tomas in zijn pseudoniem te gebruiken. Tomas zonder h omdat deze volgens zijn uitgever meer zou opvallen. “Het is bovendien gebruikelijk in Oost-Europa, Scandinavië en Spaanstalige landen waar ik vertaald word,” licht Hogendoorn toe. Hogendoorn gebruikt een pseudoniem omdat hij onder zijn eigen naam non-fictie heeft geschreven. 

Voor sommige schrijvers biedt het gebruik van een pseudoniem meer vrijheid, zoals voor Johanna Müller. Zij heeft een baan waarbij zij meerdere mensen contact heeft en dus ook met meerdere politieke voorkeuren. “Het voelt vrijer aan omdat je je minder gecensureerd voelt.” Voor schrijver Lyona Rose ligt dat anders. Zij ervaart juist meer vrijheid door onder haar eigen naam te schrijven. “Op het moment dat ik bijvoorbeeld een signeersessie heb, dan weten mensen gelijk wie ik ben. Je kan wel verschillende pseudoniemen gebruiken, maar geen verschillende gezichten.” Rose geeft aan dat het gebruik van een pseudoniem meer werk oplevert, zoals een aparte accounts op sociale media. “Op het moment dat je naar buiten komt als schrijver, betekent het ook dat je je eigen brand bent,” aldus Rose.

Dagelijks leven

Wat opvalt is dat pseudoniemen vooral gebruikt worden om bepaalde zaken van elkaar te scheidden. Bijvoorbeeld bij verschillende genres of werkzaamheden. Soms raakt een pseudoniem verweven in het dagelijks leven van de schrijver. “Mensen spreken me wel zo aan maar in het dagelijks leven gebruik ik mijn eigen naam,” vertelt Hogendoorn. Voor Beijersbergen ligt dat net iets anders. Hij wordt in zijn dagelijks leven nooit aangesproken met zijn pseudoniem. Ook schrijft hij tegenwoordig onder zijn eigen naam sinds zijn vertrek bij VEB. Voor hem heeft het gebruik hierdoor verder geen toegevoegde waarde. “Ik heb later toen ik bij de VEB weg was een tweede thriller genaamd Viewmaster uitgebracht onder mijn echte naam en een licht aangepaste versie van Bloedbank.” Bloedbank is de eerste thriller van Beijersbergen die hij in eerste instantie onder zijn pseudoniem schreef. Alleen het boek onder zijn eigen naam is nog te koop. Voor Hogendoorn heeft het gebruik van een pseudoniem meer gebracht. “De vertalingen, Tomas Ross bekt in het buitenland nu eenmaal makkelijker dan Willem Hogendoorn,” vertelt de auteur. Rose heeft eigenlijk al snel besloten om haar eigen naam te gebruiken. “Om verschillende pseudoniemen te gebruiken als schrijver, vind ik persoonlijk verwarrend. Je hebt hetzelfde gezicht en op de achterkant van je boek staat jouw foto. Dus mensen kunnen er toch wel achter komen, ook via sociale media. Iedereen kent elkaar, dus een pseudoniem schept meer verwarring dan duidelijkheid.”