Spoilers verpesten verhalen niet

Velen van ons doen buitengewoon veel moeite om te voorkomen dat we eindes van verhalen die we nog niet hebben gelezen niet horen. We stoppen vingers in oren en zeggen luid ‘la la la la’ wanneer iemand het dreigt te verraden, maar wat blijkt: dat is niet nodig.

We eisen van recensenten dat ze plotwendingen niet verraden, of als ze het doen, dat ze ons duidelijk waarschuwen met een spoiler alarm. We worden boos op vrienden die per ongeluk een plottwist vertellen. Maar we zitten fout en we verspillen onze tijd, suggereert een nieuw onderzoek van de Universiteit van California. Spoilers bederven het verhaal niet, ze vergroten het plezier!

Verhalen mét spoilers hebben voorkeur

De onderzoekers deden drie experimenten met twaalf korte verhalen van drie verschillende types: ironische twist, mystery en literair. Elk verhaal (met klassiekers zoals John Updike, Roahld Dahl, Anton Checkhov, Agatha Christie en Raymond Carver) werd gepresenteerd in twee versies: één met een inleidende paragraaf zonder spoiler en één met een inleidende paragraaf met spoiler. Elke versie van elk verhaal is op zijn minst door dertig proefpersonen gelezen. Data van deelnemers die de verhalen eerder al eens hadden gelezen, werden uitgesloten.

Alle verhalen, zelfs de verhalen met een ironische twist of mysteryverhalen waarvan je veronderstelt dat je absoluut afhankelijk bent van de spanning of de verassing voor een succesvol verhaal, werden niet verpest door de spoilers. Sterker nog, lezers hadden een significante voorkeur voor de versies met spoilers.

Plot wordt overschat

Waarom worden ‘gespoilde’ versies geprefereerd? Die vraag gaat voorbij de reikwijdte van het onderzoek, maar een mogelijkheid is misschien wel de eenvoudigste: plot wordt overschat. ‘Een plot is alleen een excuus om te schrijven. Wat de plot is, is (bijna) irrelevant. Het plezier zit hem in het schrijven,’ zegt onderzoeker Nicholas Christenfeld. ‘Net zoals dat Monets schilderijen niet gaan om de waterlelies.’

Het kan ook zijn dat het makkelijker is om een verklapt verhaal te lezen. Andere psychologische onderzoeken wezen uit dat mensen een esthetische voorkeur hebben voor objecten die perceptueel makkelijker te verwerken zijn. ‘Het kan zijn dat, wanneer je weet hoe het verhaal gaat lopen, het cognitief makkelijker is om te lezen, waardoor je je meer kan richten op het krijgen van een beter begrip van het verhaal,’ aldus onderzoeker Jonathan Leavitt.

Geen wondermiddel

De onderzoekers waarschuwen dat ze geen nieuw recept hebben voor schrijvers. De spoilers maakten een verhaal alleen beter als ze werden gepresenteerd buiten het werk. Als de onderzoekers de spoiler in het verhaal stopten, werden de lezers ontevreden.

De algemene bevindingen zijn consistent met wat we al weten: een favoriet verhaal kan je meerdere malen herlezen met onverminderd plezier, net zoals een film alsmaar opnieuw kan worden bekeken.