Schrijfprobleem #4: geen regels breken

Het schrijfprobleem van deze week biedt veel mogelijkheden tot discussie: geen regels breken tijdens het schrijven. Want in vrijwel elk vakgebied word je pas opgemerkt als je iets anders doet dan de rest.

Regels zijn belangrijk, daar valt niet over te twisten. Een schrijver die elke schrijfregel negeert en zomaar wat doet, maakt weinig tot geen kans om ooit gepubliceerd te worden. Echter, een schrijver die zich telkens aan dezelfde regels houdt, maakt weinig kans iets origineels te produceren. Het antwoord zit hem in de nuances.

Pas als je alle regels kent en weet waar ze voor dienen, kun je met overtuiging kiezen er één te breken. Het doorbreken van die regel moet dan een toegevoegde waarde hebben. Sommige auteurs schrijven bijvoorbeeld hun actiescènes in zinnen die niet altijd grammaticaal kloppen. Zij kiezen ervoor om bepaalde woorden weg te laten, omdat de sfeer daardoor indringender wordt zonder dat de leesbaarheid eronder lijdt.

De oplossing lijkt nu te luiden: wijk af van de regels wanneer het maar kan. Maar niks is minder waar. Een origineel werk zal vaak glanzen omdat het geschreven is volgens het vaste stramien, maar met één (of een paar) gebroken regel. Denk aan George R.R. Martin die in zijn boekenreeks Spel der Tronen elk hoofdstuk van perspectief verandert. Dit wordt vaak afgeraden, maar Martin weet het leesbaar te houden door een hoofdstuk niet een titel te geven, maar de naam van de persoon te vermelden naar wie wordt gewisseld.

Wijk dus niet te veel af van wat het publiek tegenwoordig graag leest. Bedenk goed welke regel je wil breken en wat voor effect dit zal hebben. Experimenteren is in dit geval het sleutelwoord. Schrijf eens een verhaal volgens de regels waar een verhaal in het gekozen genre aan moet voldoen. Doe vervolgens één ding anders (bijvoorbeeld: schrijf een detectiveverhaal vanuit een alleswetend perspectief) en kijk wat het resultaat is. Krijgt het verhaal een bijzondere draai? Kun je hiermee het verhaal interessanter maken?

Wees je ervan bewust dat dit vaak leidt tot een gimmick, één die de leesbaarheid niet bevordert. Laat je werk dus vaak proeflezen en vraag vaak om advies. Lees ook veel van andere, goedverkopende auteurs. Wat doen zij anders en waarom werkt dat? Zodra je die inzicht hebt, kun je een verantwoorde keuze maken.