‘Nederland is een echt dichtland’

De VSB Poëzieprijs bekroont jaarlijks de beste Nederlandstalige bundel met een geldbedrag van 25.000 euro. Mirthe Smeets gaat voor Schrijven Online met de genomineerde dichters in gesprek. Deze keer Sasja Janssen.

Hoe belangrijk is het voor jou om genomineerd te zijn?

De pers heeft steeds minder ruimte om poëzie onder de aandacht te brengen; het is tegenwoordig bijna een wonder als je bundel wordt besproken. Poëzie heeft al een klein publiek, dus ik hoop door de nominatie meer lezers te krijgen. Daarnaast voelt het als een enorme eer. Als ik gedichten schrijf, voel ik me vrij, los van oordelen van anderen, maar ik publiceer mijn gedichten uiteindelijk juist omdat ik contact wil maken. Naast de noodzaak die ikzelf voel tot het maken van poëzie voelt dat als een extra bestaansrecht.

Hoe ga je te werk als dichter?

Ik heb de neiging om net als met het schrijven van een roman een paar uur achter mijn schrijftafel te gaan zitten, dat werkt in het begin meestal matig, maar het dwingt wel je te concentreren. Bij herschrijven werkt die discipline vaak wel. Ik werk onrustig, sta veel op, doe dingen tussendoor (de was!), blader soms in een dichtbundel, of wat in Het Juiste Woord (een betekeniswoordenboek). De meeste invallen krijg ik op de fiets, als ik wandel door de stad of vlak voor het in slaap vallen. Ik heb een notitieboekje bij me, maar herlees nauwelijks. Nog steeds schrijf ik op losse vellen, die overal en nergens belanden.

Wat vind jij de belangrijkste les om mee te geven aan beginnende dichters?

De belangrijkste les die ik geef is dat je je eigen criticus moet worden, maar ook dat je niet bang moet zijn om zinnen, gedichten weg te gooien, te schrappen, want dát wat je wilt zeggen, zit in je en komt er toch wel uit. Ik heb voordat ik deze bundel schreef alle poëzie van anderhalf jaar weggegooid op een lijstje van 20 zinnen na, die ik eigenlijk nauwelijks gebruik.

En veel lezen?

Ja. De gedichten van Ingrid Jonker, die ik ontzettend goed vind, hebben me bijna letterlijk aan het dichten gezet. Ik houd ook erg van het werk van Nolens, Eva Gerlach. Maar ik houd van het werk van veel dichters, ik vind dat er in Nederland op hoog niveau gedicht wordt, al sinds de Middeleeuwen is Nederland een echt dichtland.

Ooit zag ik jou tijdens een workshop gepassioneerd vertellen over verhalen verzinnen aan de hand van een bonsaiboompje. Hoe kan een bonsaiboompje daarbij helpen?

Een bonsaiboompje kun je zien als een verdichting van een grote boom. Mensen houden van de verkleinde werkelijkheid, het stimuleert je verbeelding, je kunt een leven verzinnen om die boom, jezelf eronder zien zitten, een tafereel erbij bedenken. Dat kan natuurlijk ook met woorden, maar een beeld is sterk. Ik liet de jongeren aan wie ik die workshop gaf volgens de surrealistische techniek écriture automatique materiaal maken voor een gedicht, met behulp van de beelden en zinnen die de bonsai opriep.

Recensenten vinden dat je stijl compacter wordt.

Mijn stijl heeft zich verdiept en ontwikkeld, is inderdaad compacter. Ik let erg op toon, de muziek, mijn stijl is vaak tegen mijn zin in wat hermetisch, maar soms moet het gewoon zo zijn. Mijn zinnelijkheid zal er nooit uit verdwijnen, omdat ik zelf zo ben.

Ben je al bezig met nieuw werk?

Na elke bundel weet ik niet of ik het nog kan, dichten. Ik heb vooral veel zin om weer midden in het maken te zitten, om te zien waar ik uitkom. Mijn poëzie is de aleph in mij (het verhaal van Borges heeft een verpletterende indruk op me gemaakt), mijn gedichten weten eerder waar ik naartoe wil, mee bezig ben dan ikzelf. En die aleph wil ik ontsluiten, voor mezelf en voor de lezer.

De uitreiking van de VSB Poëzieprijs vindt plaats op 28 januari a.s. in Kunsthal Rotterdam. De vijf genomineerde dichters zijn Piet Gerbrandy, Sasja Janssen, Hester Knibbe, Alfred Schaffer en Peter Verhelst. Poetry International presenteert de genomineerde dichters van 11 t/m 25 januari op verschillende podia in het land. Gedichten uit de genomineerde bundels zijn te vinden op www.poetry.nl, ook als audio- en videovoordracht. 

Op Schrijven Online geven de dichters schrijftips en –opdrachten, het volgende nummer van Schrijven Magazine bevat een poëziespecial met workshop aan de hand van de genomineerde bundels. Zie ook www.vsbpoezieprijs.nl.

Informatie over de bundel van Alfred Schaffer en een filmpje van juryvoorzitter Peter Vandermeersch. 
Informatie over de bundel van Piet Gerbrandy en een filmpje van juryvoorzitter Peter Vandermeersch.
Informatie over de bundel van Hester Knibbe en een filmpje van juryvoorzitter Peter Vandermeersch. 
Informatie over de bundel van Sasja Janssen en een filmpje van juryvoorzitter Peter Vandermeersch. 
Informatie over de bundel van Peter Verhelst en een filmpje van juryvoorzitter Peter Vermeersch op www.poetry.nl.