Herkomst van 'de knoop doorhakken'

Als je lang twijfelt is het tijd om ‘de knoop door te hakken’, ofwel een beslissing te nemen. Maar waarom hebben we het eigenlijk over een knoop als we dit willen zeggen? Hiervoor gaan we meer dan 2000 jaar terug in de tijd.

De Gordiaanse knoop

Voor onze jaartelling bestond de stad Gordium in het huidige Turkije. Koning Gordias had volgens de verhalen deze stad gesticht en in zijn tijd beschouwde men Gordium als de hoofdstad van de wereld. In de stad was een strijdwagen van de koning bij elkaar gebonden met een niet te ontwarren knoop, de zogenaamde ‘gordiaanse knoop’. Het verhaal deed de ronde dat degene die deze ongelooflijk moeilijke knoop wist te ontwarren heerser zou worden van de wereld.

Heerser van de wereld

Alexander de Grote had als een van velen de ambitie om die heerser te zijn. De Macedonische koning kwam tijdens zijn Perzische expeditie in de stad Gordium. Om het vertrouwen van zijn legers te sterken, wilde hij de knoop ontwarren. Maar ook Alexander kon de knoop niet op een conventionele manier losmaken. De koning stond niet bekend om zijn geduld, maar wel om zijn vindingrijkheid. Met zijn zwaard hakte hij de knoop door en ontdeed zich zo van het probleem.

Doorhakken

De knoop doorhakken stamt dus af van het vraagstuk dat Alexander oploste door letterlijk de knoop door te hakken. Een puzzel waar velen zich over hadden gebogen, werd zo eindelijk beëindigd. 
Volgens één van de geschiedschrijvers hakte Alexander de knoop overigens niet door, maar haalde hij een onderdeel van de wagen los, waardoor de knoop los kon. Toch zijn de meesten het over het eerste verhaal eens en klinkt ‘de knoop doorhakken’ ook wat doeltreffender dan ‘de wagen uit elkaar halen’. Ook in het Engels, Duits en Frans spreken we nu nog van ‘de knoop doorhakken’.

Dit is een bewerking van een artikel dat eerder verscheen op IsGeschiedenis, lees hier het artikel. Benieuwd naar het verhaal over Alexander en de knoop? Oude historici als Arrian en Plutarchus schreven getuigenissen erover, al waren zij er niet persoonlijk bij.