Fictie lezen bevordert empathie

Onderzoekers uit de Verenigde Staten hebben na een onderzoek vastgesteld dat het lezen van fictieboeken ons kan helpen bij het ontwikkelen van onze persoonlijkheid. Dit werd getest onder 140 studenten door hen Harry Potter van J.K. Rowling te laten lezen, of Twilight van Stephenie Meyer. Na het lezen van fragmenten van de verhalen, moesten de studenten een reeks testen ondergaan. Zo kregen de proefpersonen de keuze uit woorden als ‘ik’, ‘mij’ of ‘zij’ en ‘hen’ te verbinden aan sleutelwoorden uit de twee boeken, zoals ‘magie’, ‘bezemstelen’, ‘bloed’ en ‘ondood’. De onderzoekers verwachtten dat de lezers de ‘ik’-woorden zouden verbinden aan de woorden uit het boek dat ze zojuist gelezen hadden. Ook werden ze vragen gesteld om te zien of de studenten zichzelf identificeerden met de verhalen, zoals ‘Hoe lang denk je zonder slaap te kunnen?’ en ‘Denk je dat je, als je het heel hard probeert, je een voorwerp met je gedachten kan verplaatsen?’. De resultaten wezen al snel uit dat lezers van Harry Potter zich meer in tovenaars konden vinden en lezers van Twilight zich meer een vampier vonden. Het werd echter ook bemerkt dat dit ‘behoren tot’ een enorme invloed had op de gesteldheid van iemands persoonlijkheid. In die zin kwam het overeen met het gevoel van tevredenheid dat iemand heeft als hij behoort tot een sociale groep in het echte leven. ‘Boeken bieden een kans voor sociale connectie en de gelukkige kalmte die voortkomt uit de kennis dat je deel bent van iets dat groter is dan jijzelf, als is het maar voor een piepklein moment,’ aldus de onderzoekers. ‘Mijn onderzoek duidt zeker aan dat lezen een fundamentele behoefte vervult - de behoefte voor sociaal contact,’ zegt dr. Shira Gabriel, één van de onderzoekers. Ze werkt momenteel aan een soortgelijk onderzoek met kinderen, waarin tovenaars tegenover de Jedi uit Star Wars worden gezet. Een dusdanig psychologisch effect is eerder getest na het lezen van fictie. In 2008 concludeerde Keith Oatley, professor in menselijke ontwikkeling en psychologie, dat mensen na het lezen van The Lady with the Little Dog zich beter konden identificeren met de personages uit het verhaal. ‘Ik denk dat fictie, en niet non-fictie, de empathie bevordert omdat fictie voornamelijk gebaseerd is op ‘iemand’ die interactief is met een andere ‘iemand’ in de sociale wereld,” aldus Oatley. ‘Het gaat constant over ‘waarom deed zij dit?’ en ‘wat zal hij nu doen?’ enzovoorts. Als ik fictie lees, dan is deze sociale denkwijze hetgeen waar ik beter in word, net zoals dat ik beter in astronomie word als ik een boek over astronomie lees. In fictie kunnen we ook iemands acties begrijpen omdat we een interne kijk in zijn gedachten krijgen, in plaats van de externe kijk die we normaal hanteren. Het psychologische verschil tussen die twee is enorm.’