Dungeons and Dragons als literaire handleiding

Het rollenspel Dungeons & Dragons heeft een generatie van schrijvers voortgebracht en beïnvloed. Hoe verbetert een rollenspel je literaire vaardigheden?

Toen hij als immigrant opgroeide in New Jersey, voelde schrijver Junot Díaz zich gemarginaliseerd. Maar dat gevoel werd nagenoeg verdreven in 1981, toen hij in de zesde klas met zijn vrienden, die ook uit verre streken kwamen, helemaal verslingerd raakte aan het ‘volledig radicale concept van rollenspellen’ in de vorm van Dungeons & Dragons.

Met D&D zitten de spelers rond een tafel en gebruiken ze hulpmiddelen zoals handgetekende kaarten om een verhaal te vertellen over moedige en sluwe protagonisten zoals magiërs of krijgers die kerkers verkennen en wezens als trollen of geesten bevechten. Dobbelstenen, een dik regelboek en improvisatiespel bepalen de uitkomst van het verhaal.

Een basis voor schrijvers

De jongens speelden met het spel heldhaftige queesten uit. ‘Wij bijstandskinderen konden reizen,’ zegt Díaz, ‘avonturen beleven, krachtig zijn, triomferen, mislukken op manieren die onmogelijk zijn in de grotere, echte wereld. Voor nerds zoals ons sloeg D&D in als een extra horizon.’ Je kan zeggen dat het spel functioneerde als een soort storytelling stage.

Van D&D heeft Díaz ‘een boel geleerd over de essentiële onderdelen van verhalen vertellen en lezers genoeg ruimte geven om te spelen’. Als dungeon master, de quasiverteller van het spel, moest hij een geloofwaardige wereld creëren met een achtergrondverhaal, avonturen die de spelers kunnen tegenkomen en opties voor plotwendingen. Dat vereist vaardigheden die integraal zijn aan het schrijven.

Live publiek én schrijver

Wat D&D anders maakt dan romans en andere verhalen is de improvisatie en de responsieve aard. Verhaallijnen worden vastgesteld door de spelers. Als een speler moet je ‘andere spelers overtuigen dat jouw versie van het verhaal interessant en geldig is,’ zegt Jennifer Grouling, een assistent-professor Engels aan de Ball State Universiteit, die D&D spelers onderzoekt voor haar boek The Creation of Narrative in Tabletop Role-Playing Games.

Als de dungeon master een ‘saaie wereld’ creëert met een ‘oninteressant plot’, dan kunnen spelers bijvoorbeeld een compleet andere richting inslaan. Evenzo heeft de dungeon master vetorecht en kan hij zo de handelingen van een speler stoppen. ‘D&D kan helpen bij het opbouwen van vaardigheden om samen te werken en samen te schrijven,’ zegt Grouling.

Flexibel plot

Grouling verwijst ook naar het ‘gevoel van controle over verhalen’ als een belangrijke reden waarom mensen rollenspellen spelen. ‘D&D is volledig in de verbeelding en de regels zijn flexibel, je hebt niet dezelfde limitaties als bij fictie of een videospel,’ zegt Grouling.

Een roman is uiteindelijk een afgewerkt product, geschreven, geredigeerd en gepubliceerd/ Het verhaal staat vast. Bij D&D is de plot altijd beweeglijk, alles kan gebeuren. Zo ontdekte Grouling dat spelers hun speelervaring vergeleken met het ‘spelen als de hoofdrol in eigen films of een eigen roman schrijven’.

Ex-gamer schrijvers

D&D is een ‘vormend, verhalend medium voor allerlei schrijvers’, volgens Díaz. Zo zijn er veel ex-gamer-schrijvers, zoals China Miéville, Brent Hartinger, Cory Doctorow, Sherman Alexie, Stephen Colbert, George R. R. Martin. Anderen die zijn beïnvloed door D&D zijn televisie- en filmverhalenvertellers en entertainers zoals Robin Williams, Matt Groening, Dan Harmon en Chris Weitz.

Díaz hoort ook in het rijtje thuis. ‘Ik weet niet of ik het zo makkelijk had gevonden om van lezer naar schrijver te gaan als ik dit spel niet had gespeeld.’