De Volkskrant pleit voor afschaffing vaste boekenprijs

De Wet op de vaste boekenprijs van 2005 benadeelt de lezer, leidt tot minder omzet en dient geen cultuurpolitiek doel meer. Dat schrijft Hans Wansink, redacteur van de Volkskrant.

Deze wet bepaalt dat alle verkopers van boeken zich moeten houden aan de prijs die de uitgever vaststelt, meer informatie over de wet is hier te vinden. Dit jaar wordt deze ‘overheidsbemoeienis’, zoals Wansink het noemt, geëvalueerd. De Raad van Cultuur heeft al een verlenging van de wet aangeraden, maar wel dat hij moet worden aangepast. Prijsbinding is in vrijwel geen enkele bedrijfstak toegestaan, in dit geval gaat het om cultuurpolitiek: het waarborgen van een rijk en gevarieerd aanbod van boeken.

‘Op die redenering valt af te dingen,’ vindt Wansink.  ‘Cultuurpolitiek kan ook worden bedreven door kunstenaars in staat te stellen om aan projecten te werken. Dit gebeurt al in ruime mate met fondsen, beurzen, stipendia. Om nog maar te zwijgen van de geldstromen in het wetenschapsbedrijf.’

‘In de tweede plaats zijn uitgevers niet verplicht onrendabele titels uit te geven. En ten derde zijn de mogelijkheden van auteurs om zelf boeken te publiceren - via internet, in eigen beheer, als e-book of door printing on demand - sinds 2005 enorm toegenomen.’

Marge boekhandels te hoog

Het is dus niet ‘gerechtvaardigd’ om de hoge boekenprijs te houden voor kleine boekhandels, volgens Wansink. ‘Als de branche genoegen zou nemen met lagere marges, zou dat de omzet ten goede komen.’ Op dit moment is de marge 40%, wat volgens Wansink erg hoog is.

Volgens Wansink kwam de afschaffing van de vaste boekenprijs in Engeland de markt ten goede: het aantal verkooppunten steeg. Boekhandelaren en uitgevers zijn het niet eens met die stelling, volgens hen is het aantal verkooppunten in Engeland juist gedaald. Uitgever en boekhandelaar Bastian Bommeljé zegt er dit over op Boekblad.nl:

'Het is mij een raadsel hoe een journalist en een zichzelf respecterende krant zulke lulkoek kunnen opschrijven en afdrukken. Feit is dat de uiteindelijke marges (iets volkomen anders dan 'winstmarges') in de boekhandel tot de laagste van de gehele detailhandel behoren, dat boeken helemaal niet duur zijn (bijvoorbeeld vergeleken met een krant die de plank zó misslaat), en dat in Engeland na het loslaten van de vaste boekenprijs 25 tot 30 procent van de verkooppunten voor boeken is verdwenen terwijl de gemiddelde prijs van boeken (dus let wel: gemiddeld, niet die van stuntboeken) aanzienlijk sneller is gestegen dan in landen met vaste boekenprijs. Allemaal na te lezen in het vele onderzoeksmateriaal dat voorhanden is, maar dat is blijkbaar te veel gevraagd in een land waar iedereen er maar wat op los raaskalt over boeken en de boekenbranche.'

Goed nieuws voor lezers

‘De afschaffing is goed nieuws voor de boekenliefhebbers, die zeker in Nederland niet verwend zijn,’ zegt Wansink. E-books zijn namelijk amper goedkoper dan fysieke boeken, uitgeverijen werken het actief tegen door initiatieven zoals Tom Kabinet af te schaffen. In het buitenland start Amazon ondertussen met Kindle Unlimited, een soort van e-book bibliotheekabbonement, de Netflix of Spotify voor boeken dus.

Vorige maand verscheen er een artikel in de Volkskrant vóór de vaste boekenprijs van hoogleraar Rolf Schöndorff. ‘We kunnen dagelijks op tv zien wat er gebeurt wanneer de gemiddelde smaak van de Nederlandse burger het aanbod bepaalt.'