#567: Brievenbus

“Hoi, fijn dat je bent blijven luisteren. Te gast bij mij in de studio is nog altijd: dr. Nils Offerhaus, historicus gespecialiseerd in post-liberaal Europa en verbonden aan de Universiteit Waterland. Nils, voor de pauze hebben we het al gehad over je onderzoek naar communicatieveranderingen in de jaren voor en na de millenniumwisseling.”

“Ja klopt, taaltransitionele processen ten tijde van paradigmawisselingen."

“Ja…en hierin heb je ook onderzoek gedaan naar het verdwijnen van de zogenaamde brievenbus. Misschien moet je eerst even kort uitleggen wat dat was: een brievenbus.”

“Ja natuurlijk. De brievenbus was niets meer of minder dan een fysieke out-box van een gemeenschap. Een verzamelpunt voor allerhande handgeschreven berichten: de brieven. Deze werden veelal door de auteurs zelf naar de brievenbus gebracht.”

“Gebracht…?”

“Ja gebracht. Wandelen kon toen nog en brievenbussen stonden tot halverwege de eenentwintigste eeuw overal langs de openbare weg. Ja dat zijn ze! Rode of oranje metalen containers op slanke pootjes. Dit model werd in de vroege jaren negentig geïntroduceerd.”

“En die brieven…dat waren een soort uitgeschreven monologen, toch?”

“Klopt, zoiets wat vroeger een e-mail was, maar dan zonder afbeeldingen, logo’s of animaties. Dus enkel platte tekst. Uit mijn onderzoek komt naar voren dat er voor die brieven allerlei geschreven en ongeschreven regels golden. Zo was je verplicht om voor je aan een bericht begon, bovenaan de datum te noteren. En men besloot altijd met de eigen naam voorafgegaan door, en nu wordt het interessant, een formule. Afhankelijk van de mate van vertrouwelijkheid ten opzichte van de lezer koos de schrijver uit een aantal vaste formuleringen.”

“Kun je daar een voorbeeld van geven?”

“Ja natuurlijk. Het was vanaf het eind van de twintigste eeuw heel gebruikelijk om de vriendelijke of hartelijke groeten te doen in een brief aan een bekende. In brieven van particulieren aan instanties ben ik die formulering nauwelijks tegengekomen, omgekeerd trouwens ook niet. De eindformules ondersteunen overigens ook Michaelis' theorie van de toenemende tijdschaarste. In afwachting van uw reactie was geen ongebruikelijke formule maar deze verdween begin eenentwintigste eeuw. Men lijkt het vermogen te verliezen om geduldig af te wachten.

“Fascinerend. Beste luisteraar, blijf vooral luisteren. Straks meer over die brievenbussen en antwoord op de vraag: Waarom hadden ze twee openingen?”