@ allen: Veel dank voor jullie waardevolle reacties. Ik ga mijn licht laten schijnen, maar ik moet nu gaan. Het is pas 13u30 voor mij, er is nog tijd... :{}

@ Blavatski: ik vind het jammer dat u er niets van begrijpt maar ik dacht: dit kan ik verder niet uitleggen. Het zit bij mij te diep, ik werd te emotioneel van zo'n eerste reactie. Maar waarschijnlijk juist omdat het zo diep zit, neem ik te grote sprongen. Eigenlijk wil ik het heel graag uitleggen. Wat snapt u precies niet? @Riny: En hier slaakte ik een zucht van verlichting.. Dankjewel Riny! Mijn eerste versie was inderdaad een gedicht waarvan ik dacht: dit volgt geen mens. Maar het was hoe ik het voelde, hoe ik het van me af moest schrijven, toen. Het moest. Maar ik realiseerde me dat je het gezien, gevoeld en beleefd moest hebben (en dan ook nog zoals in mijn hoofd), wilde je er een touw aan vast kunnen knopen. Ik heb de indringende boodschap in mijn gedicht toen zo duidellijk mogelijk proberen te vertalen. Delen zijn onveranderd blijven staan. Dus maakt het feit dat je er nu een verhalend gedicht uit haalt mij gelukkig. Ik wil het oorspronkelijke gedicht best delen, misschien is het na verduidelijking wel te volgen. @Johanna en Marcker: Jullie reactie raakt me. Een stad, een land in (moreel) verval. Ongeloof, verdriet, heimwee. Het is er allemaal. Maar het zijn uitgemergelde gevoelens geworden waarnaar de hp (die hier eigenlijk het volk vertegenwoordigt) nu alleen nog maar apatisch kan staren. Getekend, murw gedraaid, misschien nu zelfs naar iets verlangend dat er vóór de onafhankelijkheid was, vóór een vrijheid waar zó naar uitgekeken was maar welke welhaast slechter blijkt te bieden. Je voelt het heel goed Johanna, ze wil iets terug en dat is niet alleen onmogelijk omdat het niet meer is, maar nog meer omdat het nooit was. Ze zit daar, aan het einde van nooit eigen. Wanneer was haar land, haar prachtige Eritrea, ooit haar eigen? Eindelijk geen kolonie meer, maar nu gevangen temidden van vervallen gebouwen die haar volk nooit toebehoorden. Tussen de vergane glorie van haar koloniale verleden, nu achter de tralies van haar eigen regering. Afrika is in oorlog met zichzelf. De prijs voor al dit geweld is staatkundig verval en economische ontreddering. Bedankt voor het lezen en herlezen, ik vind het een grote eer. (Het ruisen heb ik aangepast). @ Pim: dank ook aan jou, dank voor je prachtige complimenten. Ik hoop dat je met bovenstaande toelichting de grote lijn beter kan volgen.

@ Meta: je hebt mijn verwoording goed aangevoeld. Dank voor je reactie en mooie compliment. En Jan... Hier ligt de hele tragiek. Ik heb naar aanleiding van jouw reactie die 'mooie plaatjes' op internet bekeken. Hoe goed wordt er getracht de werkelijkheid te verbloemen. Kijk nog eens goed... Het is surrealistisch wat ik zie, het zijn de dansende luchtbellen. En de overheid die loepzuiver zwijgt. In Asamra loop je in een soort decor waar de verslagenheid je onder de huid kruipt. De vergane glorie (het 'vervlogen gemetsel'), vrat me daar bijna op. Ik dacht in Massawa verlichting te vinden, de zee, lucht (hetgeen pas na mijn derde verblijf in Eritrea lukte, als je daar een stap wil verzetten heb je als buitenlander een vergunning nodig. De bevolking zelf niet, maar die mogen het land niet uit. Het hele land is één grote gevangenis). Wat ik daar aantrof was te deprimerend voor woorden. Ik heb toch naar die woorden gezocht. Ik kan geen schaafwerk verzinnen Jan, ik ben al tot op het bot gegaan. 'Het is maar wat uurtjes vliegen' smakt je terug naar je eigen realiteit, maar geeft ook aan hoe dicht deze totaal verschillende werelden naast elkaar leven.

Mili, dat is wat ik ook zag. Ze kunnen hangen, zoals hun botten in hun vel lijken te hangen. Ik wist die laatste keer in Eritrea dat ik niet meer terug zou komen, het voelde verschrikkelijk zwaar. Juist omdat de situatie steeds beroerder werd daar. Je hebt gelijk, misschien beschrijf ik hier deels mijn vertrek uit Afrika. Dank voor je scherpe inzicht, ik hoop dat ik hierboven wat duidelijkheid heb kunnen scheppen. :{} @ Petra: dankjewel voor het lezen en je reactie, gelukkig proefde je al een samenhang en hoop dat die nu duidelijker is.

@ coach Marije: Dank voor je reactie en waardevolle compliment. De persoon is een beeld, een reflectie van het leven daar, waarbij je je inderdaad kunt afvragen wat dat leven nog precies voorstelt. Weet je, sommigen kunnen het daar prachtig vinden, er zijn zeker ook mooie kanten. Eritrea is een schitterend land, de natuur weet de grootste ellende nog te sieren. De mensen zijn breekbaar mooi en proberen op wonderbaarlijke wijze te koesteren wat zij nog hebben. Maar die schoonheid is mij te oppervlakkig omdat de harde werkelijkheid zo keihard door die tastbare stille paniek heen dendert. @ Anne: Misschien dat je de zinnen nu toch iets beter snapt, bedankt voor het lezen en tot volgende week. :)

Nu zij weg zijn Schrale wangen beroerd klinkt een blik als water verzilt en zien oren de wind van haar hart door schelpen ruisen Zo dwaalt haar staren Langs hoop en vervlogen gemetsel in een cirkel die geen barsten kreunt loepzuiver zwijgt en Hangen haar botten In honger gebeten vel verdoezeld door traag overleven opgewaaid stof Dansen luchtbellen Waar de jeugdige glans van geloof de fictie van een corrupte regering nog leest daar zweven ze Over de doffe ogen van de ervaring die ondanks het goud de beloftes niet meer telt daar walsen ze Op haar puntige lichaam landen springen spatten ze en strooien zout En zit zij Aan het einde van nooit eigen lange nachten gewaakt maar nog te weinig om de slaap te kunnen vatten Het is maar wat uurtjes vliegen

Zovelen die het nooit zullen meemaken verdienen een diepe buiging Olaf; ik doe slechts een poging tot begrip. Maar heel erg bedankt, ik werd even stil van jouw compliment. @ Marietje: Dank je voor je eerlijke reactie. Ik begrijp je en ik wil er graag op reageren, al hoop ik dat ik niet te pedant overkom na al mijn schrijfsels hierboven. Toch maar dan. Voor jou. Het is ook overweldigend, die uitzichtloosheid. Het gebrek aan zoveel, is teveel. Als mijn woorden een brij van beelden en gevoelens teweeg brengen, hebben ze al veel gezegd. Misschien moet ik het stapsgewijs uitleggen. Het begin van mijn gedicht (#22) is, bewust, een brij waarin alle zintuigen zich met elkaar versmelten. Dat is wat ik zag in het dwalende staren van die mensen, van die vrouw: een apatische gelatenheid waarin zintuigen ongecontroleerd hun eigen weg gaan. In gedichten gebeurt het vaker, dat er een diepere betekenis achter zit die voor de lezer nauwelijks te volgen is. In mijn tekst 'Nu zij vrij is' heb ik die zintuigen losgekoppeld om het beeld voor de lezer duidelijker te schilderen, maar voor mij geeft de chaos in het gedicht juist een echter beeld. Haar kwetsbare huid is schraal geworden, het zout op haar wangen is een mengsel van opgedroogd verdriet (tranen) en het water van de zee (Massawa ligt aan de Rode Zee). Verder: Haar blik (haar staren) dwaalt langs hoop (sommigen hebben nog hoop: zij die de fictie van een corrupte regering nog lezen. Het zijn de zwevende luchtbellen, de illusies. Die glans van geloof, van hoop, noem ik jeugdig, want de ervaring leert wel anders. Er worden vaak beloftes gedaan, nu wordt er 'zoetgehouden' met het goud dat er gevonden is. Maar het meeste geld gaat naar militaire opleidingen en wapens. Er wordt over de hoop die die beloftes wekken heen gewalst.) en vervlogen gemetsel (de verwaarloosde gebouwen uit het koloniale verleden. In Massawa staan nog steeds half platgebombardeerde gebouwen en complete ruïnes; er is niets of nauwelijks iets opgebouwd sinds de onafhankelijkheid. De regering noemt het 'archeologisch goed, interessant voor de toeristen.' Met het verschil dat er mensen in dat 'archeologisch goed' wonen). In een cirkel (er is geen uitweg, het land, haar uitzicht, sluit zich om haar heen) die geen barsten kreunt, loepzuiver zwijgt (de cirkel breekt niet, spreekt niet. Haar dwalende blik blijft in een kringetje ronddraaien. Het volk wordt dom gehouden. Loepzuiver is beeldspraak, om dat beeld te versterken. Een loep is ook rond). Het door traag overleven opgewaaide stof: Afrikanen sloffen, waardoor er stof opwaait. Ze slepen hun voeten traag door het stoffige zand. Vooral als ze op de modus 'overleven' staan. De illusies spatten (figuurlijk maar ook letterlijk) uiteen op het puntige (knokige) lichaam van de vrouw, omdat zij met haar hongerige lichaam tegelijkertijd de desillusie zelf uitbeeld. En strooien zout: als illusies uiteen spatten, strooit dat nog meer zout in de wonden. In de wonden van de machteloze toeschouwers van het einde van een imperium. En aan dat einde zit zij, aan het einde van nooit eigen (na een koloniaal verleden (het gedicht heet 'Nu zij weg zijn' waar 'zij' voor de vele bezetters die Eritrea gekend heeft staat), nu door haar eigen land (regering) ontnomen van vrijheid). Ik heb daar zelf lange nachten gewaakt, zonder de slaap te kunnen vatten. Dat kan dus autobiografisch zijn. Maar ik stel me zo voor dat ik er veel minder reden voor heb... En dan terug naar een andere realiteit. Het probleem van de onophoudelijke stroom bootvluchtelingen moet bij de regeringen van desbetreffende landen aangepakt worden. Zij moeten, via diplomatieke wegen, overtuigd worden er voor te zorgen dat hun mensen graag (en niet gedwongen) in hun eigen, prachtige land willen en kunnen blijven. Het is maar wat uurtjes vliegen. Die afstand is op een menselijke manier te overbruggen. Marietje, het gaat echt over één en hetzelfde onderwerp, maar wel over een ontzettend geladen onderwerp, dat uit zoveel lagen bestaat en zich zeker ook buiten de grenzen van Eritrea uitspreidt. Daarom kán een enkele tekst alleen maar een impressie zijn.

@ Ryn: heel veel dank voor jouw mooie complimenten, die voor mij extra waardevol zijn. Je voelt mijn zinnen wonderbaarlijk precies aan. Jij omschrijft de beelden zoals ik ze zag. Ik zou nog meer willen zeggen, maar moet nu even slapen.

Inderdaad schrijvenmaar, helaas in niet alles te bevatten op deze aarde. Bedankt voor jouw reactie. @ Marcker: nogmaals dank voor het lezen.