Het kleine grote nee. 'Je begrijpt de mogelijke consequenties?' Ik knikte. 'Zeker. Die zullen niet mals zijn. Dat gaat de minister zijn kop kosten.' 'De minister is één, kapitein Mulder, maar het kabinet kan opstappen. De premier voorop.' Ik wierp hem een vragende blik toe en tastte daarna even naar het borstzakje van mijn overhemd. 'Steek gerust op,' klonk het iets te welwillend, haast gretig. Hij stond gehaast op, trok een lade van zijn bureau open, haalde er een kristallen asbak uit, snelde terug en plaatste de asbak voor me op de lage salontafel. Zijn bewegingen hadden een serviel karakter, pasten eerder bij een butler dan bij de Secretaris - Generaal van het ministerie van Defensie. Het maakte de man in mijn ogen bepaald niet sympathieker. Zijn reputatie kende ik: naar beneden schoppen, naar boven likken. Naarmate zijn carrière was gevorderd, had hij steeds meer kunnen schoppen. De verwrongen glimlach waarmee hij plaatsnam in de fauteuil tegenover me sprak boekdelen: dit gesprek kostte hem zichtbaar moeite, veel moeite. In een ander land, onder dictatoriale omstandigheden, zou deze man me hebben laten verdwijnen. Het zou hen geen seconde nachtrust hebben gekost . Hij knikte, naar zijn idee, tevreden naar me toen ik diep inhaleerde. De frustratie bij het zien van de rust waarmee ik de rook richting plafond blies, kon hij nauwelijks verhullen. Het liefst had hij de sigaret van me afgepakt en in mijn gezicht uitgedrukt. Mijn rust maakte hem onzeker. Hij proefde het zelfvertrouwen, een smaak die hem niet beviel, waarvan hij de ingrediënten niet kende. Hij herinnerde zich waarschijnlijk mijn weggepromoveerde, geparkeerde, voorganger niet, die me had bezworen een persoonlijk archief aan te leggen ingeval van risicovolle acties. De opdracht tot het bestoken van een dorp in Afghanistan, vanwege de mogelijkheid van de aanwezigheid van een Al Qaida-leider viel in die categorie. Om bevestiging vragen was standaard, dat was procedure. De reactie was meer dan duidelijk geweest: 'Geen twijfel. Informatie van betrouwbare buitenlandse bron. Via M en SG bevestigd: nevenschade verantwoord. Machiavelli-order.' De opdracht en de bevestiging kopiëren en de kopieën te laten paraferen door twee adjudanten, diende alleen mijn eigen archief. Het doel had de middelen niet meer geheiligd toen een week later bleek dat het beoogde doelwit een dag voor de beschieting, in Jemen was geliquideerd door Special Forces die onder bevel stonden van de betrouwbare buitenlandse bron. De dood van 134 dorpelingen had niets gediend, behalve het likken náár, het tonen van loyaliteit áán, een superieure buitenlandse mogendheid. 'Wé,' hij liet even een pauze vallen, 'zouden graag zien dat je dit document ondertekent. Dat je in de hectiek de bevestiging niet hebt afgewacht. Wij hebben zwart op wit voor je dat het communicatiesysteem er twee uur uit lag. Je moest een keuze maken. Dat wordt vrijspraak voor de Krijgsraad. Uiteraard moeten we je wel ontheffen van je functie. Maar goed, militair attaché op Barbados, dat valt toch wel mee.’ Misschien, als ik eerlijk ben, gaf zijn bulderlach wel de doorslag. Zachtjes, meewarig, schudde ik mijn hoofd. (Toelichting: ik klikte de link aan en kreeg als stijlfiguur 'Little No'. Vrij vertaald blijkt het een stijlfiguur te zijn als je iemand op een ingetogen manier 'nee' laat zeggen of gesticuleren. Ik dacht daarbij dat hoe hoger de inzet, hoe hoger het belang, hoe krachtiger 'de kleine nee' wordt. Vandaar mijn idee om er een nationale kwestie van te maken.)