Tellerig

Als het denigrerend overkwam en niet helder beargumenteerd was, dan hoef je het vooral niet te serieus te nemen. Dat gezegd hebbende. Het woord 'tellerig' komt waarschijnlijk van het populaire schrijversmantra 'show don't tell'. Het is een advies dat te pas en te onpas gegeven wordt, en zoals jij nu bij uitstek gemerkt hebt: soms door luie commentatoren die de tijd niet wil nemen om je uit te leggen wat ze precies het gebrek aan je tekst vinden. Het mantra bestaat natuurlijk niet voor niets. Beeldend schrijven in plaats van de zaak op een droge, kale manier opvoeren - dat is strevenswaardig. Maar hoe doe je dat? Wanneer doe je het? Is het überhaupt wel zo zwart-wit? (Nee.) Beschrijven kan op honderden manieren en in honderd verschillende stukken tekst zijn er honderd verschillende mogelijkheden om invulling te geven aan 'show don't tell'. Op dit forum is er al vaak over gediscussiëerd, georeerd, en ook geneuzeld. Zoek eens op de trefwoorden 'show tell' in de zoekoptie hier rechtsboven, dan vind je al heel wat. Misschien dat je in de discussies daar inspiratie vindt om chocola te maken van het - nogal vage - commentaar van wie het ook was die je verhaaltje 'telliger' noemde. Succes!

Show don't tell heeft niets met beeldend te maken. Het makkelijkste voorbeeld om het duidelijk te maken is: "De man is eng." Dat is "vertellen". "De man grijnsde terwijl hij in de ogen keek van de vrouw waar hij net zijn mes in had gestoken." Dat is "show", oftewel laten zien. Tell betekent dar je zelf zegt wat de lezer van iets moet vinden. Show betekent dat je scenes schrijft waar de lezer zelf zijn mening over vormt.

#2 Dat lijkt me bepaald geen sluitende definitie van wat 'show' of 'tell' is. Het maakt op mij eerder de indruk van een persoonlijk waardeoordeel. Tell is slecht omdat je de lezer iets opdringt. Show is goed omdat je de keuze aan de lezer laat. Zo simpel is het niet. Tell en show hebben elk hun eigen waarde. In de vorige eeuw overheerste het 'tell' in de meeste boeken, tegenwoordig wordt vooral 'show' gepropageerd. Iedereen die schrijft moet daarin zijn eigen afwegingen maken. Wie wat beter wil begrijpen wat het verschil is, kan het beste een goed schrijfboek over dat onderwerp aanschaffen. Daar wordt ook vooral met voorbeelden gewerkt. Dat is duidelijker en ook meer 'show' dan het in een paar zinnen via 'tell' uit proberen te leggen.

#2 Dat lijkt me bepaald geen sluitende definitie van wat show of tell is. Het maakt op mij eerder de indruk van een persoonlijk waardeoordeel.

Maakt niet zo veel uit of je dat vindt. Wat ik schrijf is de definitie van show don't tell. Ik geef ook geen waardeoordeel. Dat doe je zelf.

Naast die schrijfboeken helpt Diana's advies zeker weten ook. Gebruik de zoekoptie. Dan ontdek je al snel dat 'show don't tell' een onderwerp is waar heel verschillend over wordt gedacht en dat vaak verhitte discussies oplevert. Als je daar doorheen prikt, leer je er allicht iets van.

Show don't tell heeft niets met beeldend te maken. Het makkelijkste voorbeeld om het duidelijk te maken is: "De man is eng." Dat is "vertellen". "De man grijnsde terwijl hij in de ogen keek van de vrouw waar hij net zijn mes in had gestoken." Dat is "show", oftewel laten zien. Tell betekent dar je zelf zegt wat de lezer van iets moet vinden. Show betekent dat je scenes schrijft waar de lezer zelf zijn mening over vormt.

Ik ben natuurlijk maar een ongepubliceerd nulletje in schrijversland dat het allemaal niet zo snapt, maar is dit niet beeldend dan? (Wat is dan wel beeldend?)

Show don't tell heeft niets met beeldend te maken. Het makkelijkste voorbeeld om het duidelijk te maken is: "De man is eng." Dat is "vertellen". "De man grijnsde terwijl hij in de ogen keek van de vrouw waar hij net zijn mes in had gestoken." Dat is "show", oftewel laten zien. Tell betekent dar je zelf zegt wat de lezer van iets moet vinden. Show betekent dat je scenes schrijft waar de lezer zelf zijn mening over vormt.

Ik ben natuurlijk maar een ongepubliceerd nulletje in schrijversland dat het allemaal niet zo snapt, maar is dit niet beeldend dan? (Wat is dan wel beeldend?)

Ik bedoel dat 'show don't tell' niet gaat over je beschrijvingen, maar over hoe je je verhaal vertelt. Ik heb hier jaren geleden een artikel over geschreven voor het tijdschrift Schrijven. Hier is het volledige artikel:

Wat betekent 'show don't tell' nu echt? Er zijn heel wat misverstanden over het 'gebod' show, don't tell. Het zou te maken hebben met 'uitgebreid beschrijven' of zoiets. En al snel ontstaat onzekerheid over de eigen tekst: is dit stukje nu 'tell' of 'show' en is het ene beter dan het andere? Gelukkig is het heel eenvoudig. Show en tell zijn manieren waarop we informatie aan onze lezer geven over een personage of situatie. We kunnen bijvoorbeeld schrijven: De man is gevaarlijk. Wij zeggen letterlijk tegen de lezer wat hij van de man moet vinden. De lezer moet ons maar vertrouwen en zonder meer aannemen dat als hij verschijnt, dingen fout kunnen aflopen. Dit is 'tell'. Letterlijk vertaald betekent 'tell' in deze context namelijk 'benoemen'. Of we schrijven: De man trekt een pistool en schiet het kind dood. Hier laten we zien wat de man doet. Deze man is niet alleen gewapend, maar schiet een kind dood. De volgende keer dat deze man in een scene verschijnt, weet de lezer waar deze man toe in staat is. De lezer zal op basis van die informatie zich wellicht zorgen maken over wat er nu gaat gebeuren. Dit is 'show'. We zeggen niet tegen de lezer wat hij van de man moet vinden, maar laten hem zijn eigen conclusies trekken. Haai! Op basis van het bovenstaande zal duidelijk zijn dat 'show, don't tell' niet alleen over geschreven tekst gaat. Bij film geldt hetzelfde. Een personage kan zeggen 'Het is gevaarlijk om daar te zwemmen vanwege de haai'. Maar een goede filmmaker laat een scene zien waarin een nietsvermoedende zwemmer door een haai wordt opgegeten. De rest van de film zitten we op het puntje van onze stoel als iemand ook maar in de buurt van de zee komt, want we hebben gezien welk gevaar daar dreigt. Het grote voordeel van het volgen van 'show, don't tell' is dat personages erdoor tot leven komen. We leren hen namelijk kennen door wat ze doen: welke keuzes maken ze? Hoe gedragen ze zich in moeilijke omstandigheden? En ook: welke gedachten hebben ze over hun situatie? Het is vele malen leuker om een scene te schrijven (en te lezen) waarin een personage iemand op gewiekste wijze oplicht, dan het af te doen met een zinnetje 'Freek was een gewiekste oplichter'. Altijd 'show'? Omdat 'show, don't tell' geformuleerd is als een gebod, lijkt het alsof 'show' altijd superieur is aan 'tell'. Het gevolg is dan vaak eindeloze passages waarin personages wenkbrauwen optrekken, met vuisten op tafel slaan en met mondhoeken krullen om maar te laten 'zien' dat iemand boos is. Terwijl het daar helemaal niet om gaat. Hij tuurt verlekkerd naar haar boezem. Ze kijkt hem boos aan en gooit haar wijn in zijn gezicht. Dat is prima. We 'zien' namelijk dat 'hij' wel zin in haar heeft, en dat 'zij' daar niet van is gediend. We hebben iets geleerd over de personages, zonder dat te benoemen. Dus in plaats van onze teksten uit te pluizen en ons af te vragen 'is dit stukje nu show of tell?' is het veel zinniger om ons af te vragen: hoe komt de lezer tot zijn conclusies? Als het antwoord is 'omdat wij dat zeggen' dan is er sprake van te veel benoemen. We mogen dan nieuwe scenes toevoegen totdat het antwoord is: omdat we dat laten zien.

Harry, bedankt om je artikel hier te posten. Ik denk dat ik hier veel aan heb: ik denk dat je hiermee hebt voorkomen dat mijn boek inderdaad (te) vol komt te staan met optrekkende wenkbrauwen en omkrullende mondhoeken!

Harry, bedankt om je artikel hier te posten. Ik denk dat ik hier veel aan heb: ik denk dat je hiermee hebt voorkomen dat mijn boek inderdaad (te) vol komt te staan met optrekkende wenkbrauwen en omkrullende mondhoeken!

Graag gedaan! En probeer ook niet te streng te zijn voor jezelf tijdens de eerste versie. Je gaat het toch nog zeker tien keer herschrijven en dan kun je al die 'tell' dingen alsnog ondervangen. Eerste versies zijn nooit perfect dus ontspan en geniet er van! Zorgen maken om 'regels' is stap vijftien. Jij bent bij stap 1. Succes!

Kleine toevoeging:

Hij tuurt verlekkerd naar haar boezem. Ze kijkt hem boos aan en gooit haar wijn in zijn gezicht.

Dit is half tell / half show: verlekkerd en boos zijn containerbegrippen. Hoe ziet verlekkerd eruit, hoe boos? Binnen de context van dit verhaal? Ofschoon het uiteraard slechts een voorbeeld is, zonder context, is het van belang om - als je werkelijk wilt laten zien (showen) hoe deze mensen zich voelen c.q gedragen - nauwkeurig te beschrijven wat zich aftekent op hun gezichten, in hun houding. Daarbij is de beleving van het hoofdpersonage leidend: wat ziet hij / zij? Wat voelt hij / zij? Dat hoeft niet met clichés als samengetrokken wenkbrauwen en omkrullende mondhoeken. Observeer hoe - in dit geval verlekkerd en boos - eruit zien / aanvoelen en zoek naar eigen, nieuwe bewoordingen. Als vanzelf creëer je dan een beeldend effect; waarvan Diana in # 1 gewag maakt.

Kleine toevoeging:

Hij tuurt verlekkerd naar haar boezem. Ze kijkt hem boos aan en gooit haar wijn in zijn gezicht.

Dit is half tell / half show: verlekkerd en boos zijn containerbegrippen. Hoe ziet verlekkerd eruit, hoe boos? Binnen de context van dit verhaal? Ofschoon het uiteraard slechts een voorbeeld is, zonder context, is het van belang om - als je werkelijk wilt laten zien (showen) hoe deze mensen zich voelen c.q gedragen - nauwkeurig te beschrijven wat zich aftekent op hun gezichten, in hun houding. Daarbij is de beleving van het hoofdpersonage leidend: wat ziet hij / zij? Wat voelt hij / zij? Dat hoeft niet met clichés als samengetrokken wenkbrauwen en omkrullende mondhoeken. Observeer hoe - in dit geval verlekkerd en boos - eruit zien / aanvoelen en zoek naar eigen, nieuwe bewoordingen. Als vanzelf creëer je dan een beeldend effect; waarvan Diana in # 1 gewag maakt.

Nee, therese, dat is niet wat show en tell betekenen. Je hoeft 'verlekkerd' of 'boos' niet te beschrijven. Wat je moet opschrijven is wat mensen doen zodat je er een beeld van vormt. Wat je nu doet is juist precies het misverstand weer versterken. Je verwart beschrijven met show don't tell.

Oh, Harryhol, het valt je echt heel zwaar hè, om de input van andere mensen op z'n plek te laten vallen binnen jouw zienswijze?

Oh, Harryhol, het valt je echt heel zwaar hè, om de input van andere mensen op z'n plek te laten vallen binnen jouw zienswijze?

Als het om mijn mening ging, zou dat inderdaad iets zijn waar je over kunt discussieren. Wat ik beschrijf is niet mijn mening, maar de juiste definitie. Praat vooral veel en graag hoe je show en tell wilt gebruiken. Maar dat staat los van de definitie. Die is gewoon juist. Ik heb die definitie ook niet zelf verzonnen. Gebruik google en je vindt het zelf ook.

Harryhol,

Ik heb die definitie ook niet zelf verzonnen. Gebruik google en je vindt het zelf ook.

Dit vond ik bovenaan op zoekopdracht: show don't tell: 'Het voorschrift Show, don't tell (Toon, in plaats van te vertellen) is een uitdrukking uit de narratologie, en met name het scenarioschrijven, die benadrukt dat de schrijver er goed aan doet om waar mogelijk vertelde informatie te vervangen door actie en dialoog.' (Wikipedia) Het is dus een uitdrukking die bedoeld is als voorschrift - een definitie lijkt me niet van toepassing.

Harryhol,

Ik heb die definitie ook niet zelf verzonnen. Gebruik google en je vindt het zelf ook.

Dit vond ik bovenaan op zoekopdracht: show don't tell: 'Het voorschrift Show, don't tell (Toon, in plaats van te vertellen) is een uitdrukking uit de narratologie, en met name het scenarioschrijven, die benadrukt dat de schrijver er goed aan doet om waar mogelijk vertelde informatie te vervangen door actie en dialoog.' (Wikipedia) Het is dus een uitdrukking die bedoeld is als voorschrift - een definitie lijkt me niet van toepassing.

Het is een definitie van dat voorschrift. Het is niet wettelijk vastgelegd, als je dat bedoelt. Je mag zelf weten hoe je schrijft. Maar als mensen het hebben over show don't tell dan bedoelen ze wat ik beschreef. En niet omdat ik het zeg. Maar omdat dat de definitie is van wat met dat gezegde bedoeld wordt. In plaats van mij tegen te spreken over iets dat je in honderd artikelen op internet kunt terugvinden, is het zinniger om zelf te bepalen of je iets van show don't tell vindt en of je het toe wilt passen.

@Harry Hol,

als mensen het hebben over show don't tell dan bedoelen ze wat ik beschreef.

Zou dat ;) Ik las mogelijk 101 artikelen over show don't tell en die vertegenwoordigden grofweg evenzoveel interpretaties van het voorschrift. Jouw artikel is één van die interpretaties. Jouw voorbeeld, dit:

Hij tuurt verlekkerd naar haar boezem. Ze kijkt hem boos aan en gooit haar wijn in zijn gezicht.

Valt niet onder mijn uitleg van het bedoelde voorschrift. In mijn interpretatie van het voorschrift geeft de schrijver de informatie zodanig dat de lezer zelf de conclusie trekt dat hij verlekkerd tuurt (ik adviseer hierbij 'kijkt' turen is op afstand) en zelf concludeert dat zij boos is - het gooien met de wijn volstaat. Ik vind het prima als je mij wilt tegenspreken. :)

Dan ben je te strikt in de leer. Zie het volgende: "Ik snap het allemaal!" riep Jack. "Waterstofperoxide!" Anoek keek hem niet-begrijpend aan. "Die sporen! De blondine.. zij was de brunette!" Begrip daagde op haar gezicht. Iemand die show don't tell niet snapt, zou zeggen dat "niet begrijpend aankijken" een vorm van tell is. Die hypothetische persoon zou dan de vergissing maken dat hij denkt dat elke emotie op elk gezicht alleen beschreven mag worden zonder de emotie te noemen. Die persoon zou dan vervolgens deze korte krachtige dialoog voorzien van allemaal vertragende beschrijvingen. En daar wordt de tekst alleen maar zwakker van. Show don't tell gaat over het presenteren van je informatie. Zoals ik beschreef in het artikel hierboven.

Harryhol, Niks vertragende beschrijvingen, de zin 'Anoek keek hem niet-begrijpend aan.' kan wat mij betreft geschrapt worden als zijnde een tellerige uitleg van de schrijver. geldt, wat mij betreft, ook voor 'Begrip daagde op haar gezicht.' Laat Anoek ook iets zeggen, de dialoog volstaat dan, zonder die saaie vertelzinnetjes - aldus mijn interpretatie van het voorschrift show don't tell. ;)

Harryhol, Niks vertragende beschrijvingen, de zin 'Anoek keek hem niet-begrijpend aan.' kan wat mij betreft geschrapt worden als zijnde een tellerige uitleg van de schrijver. geldt, wat mij betreft, ook voor 'Begrip daagde op haar gezicht.' Laat Anoek ook iets zeggen, de dialoog volstaat dan, zonder die saaie vertelzinnetjes - aldus mijn interpretatie van het voorschrift show don't tell. ;)

Tja. Ik schrijf liever goed. *edit* ok dat was flauw van me. Maar ik vind dat een dialoog die alleen maar uit gesproken zinnen bestaat het toonbeeld is van tell. Mensen reageren veel meer non-verbaal dan dat. En die non-verbale reacties hoef je niet helemaal uit te schrijven. Korte krachtige kernachtige beschrijvingen zoals hierboven zijn veel sterker.

Harry Hol Prima,

En die non-verbale reacties hoef je niet helemaal uit te schrijven. Korte krachtige kernachtige beschrijvingen zoals hierboven zijn veel sterker.

maar je schrijft ze juist wel uit: 'Anoek keek hem niet-begrijpend aan.' en vooral 'Begrip daagde op haar gezicht.' en dat vind ik nou de 'tell'. Kort en krachtig is: "Ik snap het allemaal!" zei Jack. "Waterstofperoxide!" "Wat dan?" vroeg Anoek "Die sporen! De blondine.. zij was de brunette!" Laat het verder aan de lezer - die ziet de reactie van anoek voor zich. De fictionele droom wordt opgebouwd in het hoofd van de lezer - de tekst geeft alleen het fundament - aldus mijn uitleg van het voorschrift show don't tell.

Harry Hol Prima,

En die non-verbale reacties hoef je niet helemaal uit te schrijven. Korte krachtige kernachtige beschrijvingen zoals hierboven zijn veel sterker.

maar je schrijft ze juist wel uit: 'Anoek keek hem niet-begrijpend aan.' en vooral 'Begrip daagde op haar gezicht.' en dat vind ik nou de 'tell'. .

Dat kun je vinden, maar dan heb je het fout. Show don't tell is niets meer of minder dan het verschil tussen: Henk is gul En Henk gaf nu al het derde rondje van de avond. Alle andere dingen die je verder er bij haalt hebben er niets mee te maken. Natuurlijk moet je creatief beschrijven en cliches vermijden als de pest. Maar dat is gewoon een ander onderwerp. Show betekent laten zien wat personages doen. Tell is dat je tegen de lezer zegt hoe ze zijn. Meer niet. Echt. Je begint al te denken 'ja maar...'. Nee. Meer is het niet.

Harryhol,

Dat kun je vinden, maar dan heb je het fout.

Ik handhaaf mijn uitleg zoals verwoord in #16 en jij die van jou - Prima.

Harryhol,

Dat kun je vinden, maar dan heb je het fout.

Ik handhaaf mijn uitleg zoals verwoord in #16 en jij die van jou - Prima.

Jammer. Dan heb je niets geleerd.

:lol:

Even terug naar de beginvraag van TessK. Die wil namelijk iets leren over 'show don't tell'. Aan gekwetste ego's en star vasthouden aan definities heeft zij weinig, lijkt mij zo. Een vuistregel die ik bij het herschrijven altijd gebruik is dat het in de meeste gevallen (dus niet altijd...) beter is om woorden als zien, horen, ruiken of voelen niet te gebruiken. Het waarom wordt via voorbeelden veel duidelijker dan door het uit te leggen: Zien Niet: Ik kijk door het raam naar buiten en zie een zwarte auto aan de overzijde van de straat. Wel: Een zwarte auto staat aan de overzijde van de straat. Toelichting: De lezer snapt best dat het personage vanuit wiens perspectief dit beschreven wordt dit alleen kan weten als hij/zij door het raam naar buiten kan kijken. Dat hoeft daarom niet vermeld te worden. Horen Niet: Ik luister naar de geluiden van het woud en hoor een wolf huilen. Wel: Het woud leeft. In de verte huilt een wolf. Toelichting: Natuurlijk luistert het personage en hoort hij/zij iets. Dat kan dus weg. Voor ruiken of voelen kan iedereen nu zelf wel voorbeelden bedenken. Als oefening is dat ook erg leerzaam. Maar probeer van zoiets geen altijd geldig iets te maken. Schrijfwetten bestaan niet. En tell is geen doodzonde. Soms is het gewoon de beste oplossing.

Het is inderdaad soms de beste oplossing. Ik denk er diep over na of ik het moet tellen of showen. Het ligt eraan hoe het bij me opkomt. Terwijl hij naar haar boezem kijkt, likt hij verlekkerd over zijn lippen. Terwijl hij naar haar boezem kijkt, komt er een verlangen in hem op. Wat is het verschil?

Het is inderdaad soms de beste oplossing. Ik denk er diep over na of ik het moet tellen of showen. Het ligt eraan hoe het bij me opkomt. Terwijl hij naar haar boezen kijkt, likt hij verlekkerd over zijn lippen. Terwijl hij naar haar boezem kijkt, komt er een verlangen in hem op. Wat is het verschil?

Het verschil hier is het vertelperspectief. Alleen als je schrijft vanuit het perspectief van de man of als je een alwetende verteller gebruikt kun je zijn verlangen kennen. Als je vanuit een ander perspectief schrijft kun je zijn bevingswereld niet beschrijven en moet je je beperken tot wat je van buiten kunt waarnemen.

Je hoeft 'verlekkerd' of 'boos' niet te beschrijven. Wat je moet opschrijven is wat mensen doen zodat je er een beeld van vormt.

De laatste zin klopt (ook voor een deel, want mensen 'doen' niet alleen, in de betekenis van 'handelen'). Om een bepaald beeld bij de lezer op te wekken vermijd je woorden als verlekkerd en boos. Omdat ze feitelijk weinig tot niets aangeven, weinig tot geen inhoud hebben. Laat zien hoe verlekkerd en boos er in een bepaald geval uitzien, passend bij de karakterisering van personage, setting en gebeurtenis. Dat hoeft niet in vertragende en tekstverzwakkende, uitgebreide beschrijvingen, zoals je hierboven suggereert. Integendeel. Het komt op de juiste woordkeuze aan. Gevoelens weergeven in woorden is lastig. Hoe nauwkeuriger je in staat bent, de juiste woorden te vinden, des te dichter je bij de emotie komt. Met tamelijke clichés als verlekkerd en boos blijf je aan de oppervlakte. Juist als je het 'doen' belangrijk vindt, zou je het betreffende personage iets kunnen laten doen zonder te vermelden dat hij zich verlekkerd voelt - dat haalt de lezer dan zelf al uit de beschrijving van zijn 'doen'. En omdat het verlekkerd zijn niet als zodanig beschreven is, creëer je voor de lezer een intensere beleving, waardoor hij eventueel zelf verlekkerd wordt. dan héb je hem! Hetzelfde geldt voor boos. Boos kent zoveel variëteiten en gradaties. Ook hier: als je 'doen' belangrijk vindt, laat dan gewoon het personage iets doen. Je hoeft dan niet te vermelden dat het personage boos is, het blijkt uit alles. De lezer krijgt door een goede beschrijving als vanzelf de gewaarwording hóe boos het personage is, en in wélke vorm van boosheid. Vermijd het etiket 'boos', maar verwerk het in de handeling of reactie. Tegelijkertijd hoeft een schrijver geen moeilijke woorden te gebruiken - als ze maar effectief de situatie showen, bijvoorbeeld: In de stikdonkere kamer vermoed ik wie zij is. Ik kan ook geen lucifers vinden. Wij voelen over het bureau, de tafel en de stoelen ... en weldra niet meer over het bureau, de tafel en de stoelen. 10 uur. - Juist als wij onze kleren weer in orde hebben, komen de anderen de zoldertrap afgestommeld. Harry Mulisch, Voer voor psychologen, 18e druk (als Singel Pocket) 1998, pagina 154. Is hier sprake van show, don't tell, Harryhol, en zo ja, waar? Zo nee, waarom niet?

'They were all waiting reasonably for the train.' :lol:

@ #28 Therese, ik ben nog steeds van mening dat je twee dingen door elkaar haalt. Ik zal proberen uit te leggen waarom ik dat denk. Je verwart volgens mij namelijk twee essentiële componenten: beschrijving van iets dat gebeurt en het tegen de lezer zeggen hoe hij de gebeurtenissen moet interpreteren. Jij zegt dat het beschrijven van emoties lastig is. Dat is het niet. We hebben een reeks archetypische emoties die alle mensen delen. En daarom hoeven we niet (altijd) uit te leggen hoe die emotie er uitziet, TENZIJ die emotie op een bijzondere manier wordt geuit. Een manier die de moeite van het benadrukken waard is. Laat ik het anders proberen: Niemand die bij de volgende zin zegt: dat is 'tell': De bal is rood. Er is niemand die dan roept 'ja maar wat *is* rood nou precies? Dat moet je *tonen*. Nee, iedereen weet wat rood is. En iedereen die de zin leest stelt zich een rode bal voor. Dat jouw rood misschien een tint lichter is dan het rood dat ik me voorstel is niet van belang. Als dat wel van belang is, dan moet je dat beschrijven:. De bal was licht rood, waardoor hij verschilde van de andere rode ballen. Waar we het nu over hebben is 'beschrijving' en heeft niets met show don't tell te maken. Als ik schrijf: Ze keek boos. Dan is dat geen 'tell'. Omdat ik gewoon beschrijf wat ze doet (boos kijken). Hoe dat er uitziet? Ze kijkt boos. De lezer vult dat zelf wel in. Als je het leuk of belangrijk vindt dat je die boosheid meer moet beschrijven, dan moet je dat vooral doen. En als jij mooi kunt beschrijven dat iemand boos kijkt zonder het woord 'boos' te gebruiken, joh geweldig. Maar dat maakt het niet 'meer show'. Want het gaat hierbij niet om het beschrijven van emoties, maar om (en dit kwartje wil maar niet vallen) hoe je de lezer zijn conclusies laat trekken. Als ik schrijf: Ze *was* boos. Dan is dat wel weer 'tell'. Dan is het dus benoemen. En dat kun je beter uitwerken met een scene of handeling waaruit haar boosheid blijkt. Bijvoorbeeld door te schrijven: Ze keek boos. Nu weer naar tell. Als ik schrijf: De man is gevaarlijk. Dan is dat 'tell'. Oftewel 'benoemen'. De lezer moet het maar van me aannemen. Als ik een scene schrijf waarin de man een moord pleegt in koele bloeden, en de man komt op een later moment in het verhaal weer tevoorschijn, dan denkt de lezer 'die man is gevaarlijk'. DAT is show don't tell. En zoals ik ook al meerdere malen heb aangegeven: deze techniek van vertellen heeft niets te maken met beschrijving. Het is een techniek die je in film en tv ook gebruikt. De kijker leest het script niet, die ziet de beelden zoals de regisseur ze presenteert. Zie ook mijn voorbeeld van Jaws, zoals in het artikel dat ik hierboven geplaatst heb. Dus voor de laatste maal: het meer of minder gedetailleerd beschrijven van emoties heeft niets met show don't tell te maken. Waar het om gaat is of de lezer zelf 'ziet' hoe de personages zijn, of dat de schrijver dat voorkauwt: De goede koning. (Waarom is hij goed? Laat zien in een scene) De gemene man. (Wat is er gemeen aan hem? Hoe weten we dat?) De gevaarlijke vrouw. (Waarom is ze gevaarlijk? Is er een scene waarin we dat zien?) Bij een goed geschreven verhaal hoef je de lezer *nooit* door middel van labels te vertellen wie iemand is. *DAT* is show. Benoemerige labels zijn tell. En nee, schrijven 'hij kijkt boos' is geen label in die context. Net zo min als dat 'rood' in 'de bal is rood' een benoemerig label is.