Sfeer beschrijven

Is sfeer niet iets dat je moet oproepen in plaats van beschrijven? Als iemand bijvoorbeeld schrijft: 'Er hing een donkere sfeer.' Dan denk ik: Dat had je ook duidelijk kunnen maken door te laten zien waarom er een donkere sfeer hangt, in plaats van het letterlijk te vertellen.

Voor mij zit sfeer vaak in "beoordelende" woorden. Stel dat het waait. Dan kun je schrijven dat de wind fluistert en met de haren van de hoofdpersoon speelt, of dat het buiten guur is en de wind spookachtig fluit. Een muur waartegen je hoofdpersoon gaat staan kan verkoelend zijn aan de huid, of bijtend koud. Bepaalde dingen vermeld je wel als je een bepaalde sfeer wilt opwekken, andere dingen niet. Het ligt ook aan het taalgebruik. Een dromerige, mysterieuze sfeer kun je dan bijvoorbeeld oproepen met poëtische vergelijkingen, en vertellen hoe de maan tussen de wolken scheen, wakend maagdelijk wit. Hoe plassen van licht langzaam dansten op het gras, hoe de lucht zachtjes leek te zinderen van een muziek die niet hoorbaar was... Beklemmender wordt het wanneer de lucht zwaar lijkt neer te drukken op je hoofdpersoon, terwijl die zich een weg door het gras baant. De dauw zorgt ervoor dat zijn broekspijpen aan zijn benen plakken, als een tweede huid. Het is volledig stil. De maan lijkt hem vanuit het zwart van de nacht te beloeren. Ik kan het niet echt uitleggen, alleen voorbeelden geven. Het zit hem dus vooral in de "beoordeling" van jou of van de hoofdpersoon (de maan is wakend en maagdelijk wit, of loerend vanuit het zwart).

Dus als ik het goed begrijp, zit het vooral in zintuiglijke waarnemingen?

Pak er anders een boek bij die je in huis hebt liggen en zoek een scène op met een duidelijke sfeer. Hoe komt het dat die sfeer er is? Wat doet de schrijver dat de sfeer van die bepaalde scène anders is dan die van andere scènes? Ik denk dat Suicune het goed weet te beschrijven. Voor mij valt onder de sfeer letterlijk alles. Ik denk dat je de sfeer kunt bepalen met de setting, je woordkeuze, je tempo, wat je personages uitvoeren enz. Dat alles bij elkaar bepaalt voor mij de sfeer.

Hoe beschrijf je sfeer?

Beschrijf maar eens - op 1001 manieren - waarom - je dichtklapt. http://www.schrijvenonline.org/forum/112572

Elizabeth George heeft in haar (schrijf)boek 'Wie schrijft...' daar twee hoofdstukken over geschreven met fragmenten en duidelijke uitleg.

- wil je de sfeer goed beschrijven, zorg dan voor de juiste woorden/synoniemen. Kijk bijvoorbeeld eens hoe het met poëzie werkt, wat voor sfeer daarin vaak met een paar woorden wordt opgeroepen. Dit is overigens iets dat maar weinig schrijvers onder de knie hebben, sfeer beschrijven.

Misschien kun je op proeflezen een stukje zetten waar je zulk commentaar op kreeg, dan kunnen we misschien specifieker kijken waar het aan zou kunnen liggen? Want er zijn heel veel dingen die samen de sfeer maken. Zintuigen, maar ook details, zoals spullen die in een kamer staan, of juist de afwezigheid van dingen, of de manier waarop je personages praten/bewegen...

Het probleem is dat het woord 'sfeer' voor mij heel onduidelijk/ongrijpbaar is. Dus waarschijnlijk beschrijf ik normaal wel op heel veel verschillende manieren sfeer, maar als ik het op commando moet doen, klap ik dicht omdat ik ineens niet weet wat ik met dat woord aan moet. Mensen, bedankt voor het meedenken, ik denk dat ik zo al een heel eind kom. Als het niet lukt, zal ik inderdaad iets op proeflezen plaatsen, goed idee :)

Dus als ik het goed begrijp, zit het vooral in zintuiglijke waarnemingen?

Bij mij wel, maar het hoeft niet zo te zijn, denk ik. Sfeer is inderdaad een best ongrijpbaar woord, ik merk dat ik er ook vaak moeite mee heb. Ik denk dat sfeer het gevoel is dat de lezer krijgt bij het lezen van een bepaald stuk. Dat kan rustgevend zijn, dromerig, haastig, chaotisch, beklemmend, verwarrend, doet denken aan Tolkien, doet denken aan een Grieks epos, enzovoorts, enzovoorts. Op commando is ook echt moeilijk, lijkt me. Ik denk dat sfeer iets is dat ontstaat gedurende het schrijven, en je kunt er wel gericht mee bezig zijn, maar voor het grootste gedeelte is het een onbewust iets. Je zit al met een bepaald gevoel in je hoofd dat je op papier wilt zetten (bij mij werkt muziek dan wel eens om in die juiste sfeer te komen, of het lezen van een kort stukje uit een ander boek met dezelfde sfeer). Als je het "commando" krijgt dat een stukje sfeer mist, kun je misschien voor jezelf eens bepalen wat je graag zou willen dat je lezer zou voelen bij dat stukje. Is dit een stukje waarbij hij even tot rust kan komen? Moet het daarom een beetje dromerig zijn, een gevoel van volmaaktheid oproepen, of iets anders? Of is dit stukje bijvoorbeeld spannend? Is het dan beklemmend spannend (een beetje "creepy"), chaotisch en flitsend (een wilde vlucht door een drukke stad), of groots en dreigend (denk aan een leger van de duisternis dat komt aanmarcheren). Sorry voor mijn vele fantasy-gerelateerde voorbeelden trouwens, ik vind het in dat genre het gemakkelijkst om voorbeelden te noemen. Veel succes in ieder geval!

Thanks! Ik heb het net meteen geprobeerd en het is gelukt. Op de plekken waar mijn proeflezer zei: 'beschrijf sfeer' heb ik me proberen voor te stellen wat mijn hoofdpersoon op dat moment om zich heen zag. Dat heb ik opgeschreven, en dat gaf meteen meer sfeer (of beeld?) aan wat er gebeurde. Maar wat jij net allemaal zegt is ook handig inderdaad, ik ga t onthouden voor de volgende keer. Fijn dat ik niet de enige ben die dat woord wat lastig vindt :P

Voor mij zit sfeer vaak in "beoordelende" woorden. Stel dat het waait. Dan kun je schrijven dat de wind fluistert en met de haren van de hoofdpersoon speelt, of dat het buiten guur is en de wind spookachtig fluit.

Hoi Suicune, Wat jij daar doet, is personificatie. http://nl.m.wikipedia.org/wiki/Personificatie Klopt zeker dat je o.a. daarmee een sfeer kunt oproepen.

Mirandala, ik zie het nu, onbedoeld gebruik van personificatie :P Het ging mij meer om de manier van die woorden gebruiken, niet zozeer de personificatie zelf. Fluisteren en spelen hebben een andere gevoelswaarde dan spookachtig fluiten. En het is zeker niet de enige manier voor sfeer lijkt me. Ik gebruik dit soort dingen het meest. Maar het is voor het grootste gedeelte voor mij een onbewust proces.

Het is een poëtische manier van beschrijven, ja dat kan heel onbewust gaan. Je ziet het zelf voor je, en je probeert dat zo beeldend mogelijk over te brengen :)

Lijkt me een klassiek geval van "show don't tell" :)