Focusverandering

Volgens mij komt het vaak voor dat boeken verschillende verhaallijnen (strands) bevatten. Zeker in fantasy. Soms wel vier of vijf lijntjes die pas bij de ontknoping bij elkaar komen.

Ja, maar het gaat nu om zomaar 1 hoofdstuk aan het einde van het boek, begrijp ik, en niet om lijnen die door het hele boek lopen. En dan snap ik dat het onwennig voelt. Je ziet wel eens (in detectives komt het nogal eens voor als tegen het einde van het boek de moordenaar aan het woord moet komen) dat dit wordt opgelost door het 'brekende' hoofdstuk in cursief te schrijven. Ander lettertype, andere opmaak, alles kan. Zolang voor iedereen duidelijk is dat dit een apart stuk is, een uitzondering. En je moet er heel, heel goed rekening mee houden dat je hp dus niets weet van die gebeurtenissen, dus laat een proeflezer lezen zonder dat cursieve hoofdstuk. Als die dan niet begrijpt waar het over gaat, zit er nog een foutje in.

Misschien is het een oplossing als je voor die tijd al een paar keer switcht naar het oogpunt van dat andere belangrijke personage? Dan heb je geen last meer van een stijlbreuk en lezen je lezers zonder moeite door.

Een heel boek bij één personage en dan wisselen, dat kan, als je het lukraak doet, heel makkelijk een stijlbreuk worden. Lezers zitten helemaal in de belevingswereld van dat ene personage. Dan kun je het wel cursieg zetten als een soort van excuus: 'ja, lezers, ik weet ook dat dit een breuk is, maar het moet even', maar daarmee is het nog niet minder een stijlbreuk. Ik denk dat het kan werken, maar niet zomaar. Misschien werkt het als je de lezer in dat stuk een antwoord geeft waar ze op zaten te wachten. Dus niet: zonder deze gebeurtenis zou de lezer de rest niet begrijpen en daarom plak ik dit hoofdstuk hier. Maar: de lezer mist nog een puzzelstukje dat op zijn plaats zal vallen wanneer ze maar door de ogen van dat andere personage zouden kijken en tadaa! Dat komt nu. Dan heeft de lezer iets om naar uit te kijken en hopelijk ontneem je hem daarmee het gevoel dat hij weggetrokken wordt uit de verhaallijn waar hij al de hele tijd zo in verdiept was. Snap je een beetje wat ik wil zeggen? Leent jouw plot zich daar misschien voor? Ik zou er verder voor uitkijken om de perspectiefwissel niet te doen op een moment dat de verhaallijn van personage numero uno erg spannend is. Als boeken dat doen, heb ik als lezer vaak helemaal geen zin om zo'n tussenstuk te gaan lezen. Maar als je het goed inbed, zorgt dat het de spanning opvoert voor wanneer je weer teruggaan naar je eerste personage, dan kan het heel goed werken.

Ik zou dit wel heel vervelend vinden als lezer, zeker als het alleen éénmalig is. Als je het eenmalig doet, ruk je lezer echt uit je verhaal. Ik las een keer een fantasy boek dat de hele tijd vanuit één persoon geschreven was en toen plotseling overging op een andere persoon. Ik had echt zoiets van "wat?!?". Later bleef de auteur van perspectief wisselen, en was het dus niet storend meer, want je wist als lezer waar je aan toe was. Toch was het beter geweest als hij het al vanaf het begin gedaan had.

Nou ja, het is een beetje kiezen tussen twee kwaden op het moment. Ik ga niet meerdere perspectiefwisselingen erin gooien om het slot maar te laten werken, dus ik loop nu lichtjes vast. Ik zal de "2 kwaden" iets beter proberen uit te leggen: 1: De perspectiefwissel die nog niet eens een hoofdstuk duurt, alleen het laatste stukje van een hoofdstuk, waarbij ik dus ernstig bang ben voor die stijlbreuk die je uit het verhaal trekt. 2: Geen perspectiefwissel, we blijven de HP volgen naar de climax van het verhaal en na afloop daarvan is er bij de anderen ook iets gebeurd wat spectaculair en belangrijk is, maar de lezer leest hier niks van, wat me ook weer raar lijkt en neigt naar een deus ex machina om maar de love interest van de HP in leven te houden. (stiekem 3:) Nu is er nog een derde optie, waarbij ik weer bang ben voor een aloud badguycliché van "blijven kijken naar je overwinning tot je doorhebt dat het geen overwinning meer is", waarna we door kunnen naar de climax met de antagonist en de HP. Wat zijn jullie ideeën?

Behelst optie 3 ook een perspectiefwisseling?

Nee. Dat is een situatie waar de antagonist kijkt naar een strijd die zich voor zijn neus afspeelt die eerst in zijn voordeel is en de protagonist machteloos toekijkt omdat hij niet in kan grijpen zonder zichzelf te verraden, waarna er iets gebeurt waardoor de weegschaal doorslaat de andere kant op. Daarop vlucht de antagonist richting de climax, heimelijk gevolgd door de protagonist.

Ik zou toch sterk overwegen of het niet alsnog interessant is om de perspectiefwisseling te introduceren op het moment dat de groep zich splitst van de HP. Je zou dit kunnen doen door de groep een (korte) tijd te volgen, waarna je weer overstapt naar het perspectief van de HP. Eventueel in een later stadium nog een korte wisseling. En wanneer je dan op het cruciale punt bent aangekomen komt de perspectiefwisseling niet meer zomaar uit de lucht vallen.

Ik zou toch sterk overwegen of het niet alsnog interessant is om de perspectiefwisseling te introduceren op het moment dat de groep zich splitst van de HP. Je zou dit kunnen doen door de groep een (korte) tijd te volgen, waarna je weer overstapt naar het perspectief van de HP. Eventueel in een later stadium nog een korte wisseling. En wanneer je dan op het cruciale punt bent aangekomen komt de perspectiefwisseling niet meer zomaar uit de lucht vallen.

Dit is wel interessant... Zo bouw je een dubbele spanning op eigenlijk. Er zijn wel wat mogelijkheden eerder in het verhaal om de focus te verleggen, maar dat vereist wat hertimmerwerk. Ga ik over nadenken.

Wellicht behulpzaam bij het overdenken van dit issue tijdens het bereiden van een gerecht: Hoe wordt het in (goede) kookboeken beschreven, dat aan het eind van de kooktijd alle pannen tegelijkertijd op exact het juiste moment op tafel komen? Door van dat eindmoment terug te denken, terug in de tijd te gaan, om op het juiste moment de juiste handelingen te laten plaatsvinden. Nee, dat zou nou toch echt wel heel erg toevallig en onwaarschijnlijk zijn! Eet smakelijk.

Ik heb gezocht, maar kon zou gauw niks vinden al twijfel ik er niet aan dat het onderwerp al eens eerder is besproken. Wellicht is het het tijdstip. Welnu, mijn vraag: Ik ben dicht bij het afronden van een hoofdstuk-voor-hoofdstuk synopsis voor een fantasyroman. De focus ligt het hele boek in derde persoon bij de hoofdpersoon. In de aanloop naar de climax scheidt de hoofdpersoon zich echter van de groep waar hij bij hoort en spelen zich twee razend belangrijke gebeurtenissen tegelijkertijd af. Één rond de hoofdpersoon zelf, en één rond een ander belangrijk personage en de rest van de groep, maar de hoofdpersoon ziet dit dus niet. Is het een grote stijlbreuk als ik in één hoofdstuk éénmalig de focus even verander naar een ander persoon en daarna weer terug ga naar de hoofdpersoon? Het voelt namelijk wat raar aan. Ik hoop dat jullie kunnen helpen!

Het is geen stijlbreuk. Een stijlbreuk is iets anders. Stijl is de karakteristieke manier waarop je je uitdrukt. Een breuk daarin is dan dat je ineens switcht naar een ander woordgebruik, zinsbouw, stijlfiguren, beeldspraak - die dingen. Dat je dus ineens heel anders gaat schrijven. Dat is hier niet aan de orde. Je hebt waarschijnlijk een probleem met de structuur: hoe breng je dat éne belangrijke element in het verhaal, terwijl dat logischerwijze niet mogelijk is omdat je vanuit een bepaald perspectief c.q. beleving (focalisatie) schrijft. Misschien kun je het perspectief van die ander, die iets heel belangrijks meemaakt voor het verhaal, al vanaf het begin in het verhaal verweven, zij het zijdelings. Een andere mogelijkheid is dat je plot niet helemaal past in dit verhaal. Waarom is die éne gebeurtenis belangrijk voor het verhaal, maar niet voor het hoofdpersonage? En als het wél belangrijk is voor het hoofdpersonage, dan zou ik inderdaad vanaf het begin hier al op anticiperen, zij het subtiel. Dan kun je het verhaal kloppend maken, en aannemelijk voor de lezer. Je kunt niet zomaar een uitstapje maken, omdat je anders het verhaal niet goed in elkaar krijgt. Waar ligt de wérkelijke focus van je verhaal?

Dank voor de uitleg, Thérèse.

Misschien kun je het perspectief van die ander, die iets heel belangrijks meemaakt voor het verhaal, al vanaf het begin in het verhaal verweven, zij het zijdelings.

Daar ben ik nu mee aan het spelen inderdaad. Maar dit kan pas vanaf de tweede helft van het boek eigenlijk. DIe andere persoon komt sowieso pas ongeveer halverwege in het verhaal, maar daarna zijn er wel enkele mogelijkheden om de focus al eerder soms te verleggen.

Een andere mogelijkheid is dat je plot niet helemaal past in dit verhaal. Waarom is die éne gebeurtenis belangrijk voor het verhaal, maar niet voor het hoofdpersonage? En als het wél belangrijk is voor het hoofdpersonage, dan zou ik inderdaad vanaf het begin hier al op anticiperen, zij het subtiel. Dan kun je het verhaal kloppend maken, en aannemelijk voor de lezer. Je kunt niet zomaar een uitstapje maken, omdat je anders het verhaal niet goed in elkaar krijgt.

Nou, het is wel belangrijk voor het hoofdpersonage, maar zoals ik het nu heb staan kan het hoofdpersonage onmogelijk weten wat er is gebeurd, omdat hij wel dichtbij maar in een andere ruimte is. Door de focus eerder soms te verleggen ondervang ik dat, maar dat vereist wat herstructurering. Het kan ook wel een gaaf effect geven omdat de twee genoemde personen geliefden zijn en het ook wel eens leuk kan zijn om de HP vanuit andermans ogen te zien.

Ik weet het weer. Esther Verhoef gebruikt de truc met t incidentele andere vertelperspectief in cursief in Erken Mij. Maar ze knipt het stukje idd in drie of vier heel kleine sessies door het boek heen. Ik vond dat het leukste onderdeel aan Erken Mij. De rest van het verhaal ben ik al vergeten, maar dat herinnerde ik me nog. Agatha Christie doet het ook in een of twee boeken maar die kan ik zo niet terugvinden. (Niet dat je het nu perse zo moet doen van mij :lol: , kon t alleen even niet uitstaan dat ik t boek bij de opmerking niet meer wist).

Ik heb het ook wel eens gedaan, bewust, omdat ik een gebeurtenis wilde vermelden en wilde vertragen. Maar eerlijk gezegd weet ik niet of ik dat nu nog zou doen. Toen vond ik het logisch (het was in mijn eerste boek), maar nu zou ik denk ik naar een andere vorm zoeken.

Nou daar ging mijn reactie dan. SO reageert niet. Dit merk ik trouwens veel vaker. Maar daar gaat het nu niet om. Ik heb dit topic even weer naar boven gehaald, omdat ik een vraag heb. De focus van mijn verhaal ligt bij één persoon. Vooral in het begin. Wel laat ik tussendoor in hetzelfde hoofdstuk een ander personage denken en vervolgens gaat hij terug op de vraag die hem gesteld is. Voor mij is het geen probleem, maar een proeflezer vond dit niet logisch. Hoe ver zijn we met de flexibiliteit wat dit betreft?

Niet, ik zou dat zien als een perspectieffout.

Ik ben het eens met Ineke. :)

Bedankt. Ik heb het inmiddels veranderd.