Over het conflict: de tevreden koolmees.

 15 oktober 2013 - 20:25
Het navolgende las ik een tijdje terug als titel en aanhef, dat laatste bij gebrek aan beter, op deze site onder de categorie 'schrijftips'. 'Over het conflict: de brandende watertoren De basis van een goed verhaal is een conflict, en de basis van een goed conflict is een goede tegenstelling. Een goede tegenstelling op haar beurt is een schijnbaar onmogelijke tegenstelling. Een schijnbaar onmogelijke tegenstelling doet een zeer sterk appèl op een lezer of luisteraar; hij wil weten hoe het kán, een brandende watertoren - nu meteen. Dat is de reden waarom je dit artikel leest.' Valt het u ook op? De titel is niet bijster interessant, want in wezen harmonieus te noemen. Voor de dubbele punt wordt de term conflict gebruikt, erachter wordt de brandende watertoren genoemd. Dat lijkt redelijk in balans. Ware het niet dat ik watertorens ken waarvan ik me terdege kan voorstellen dat ze kunnen branden. Dat was de reden voor mij om te lezen. De titel, in balans, beloofde een conflict dat ik niet zag. Daarna volgt: 'De kracht van tegenstellingen in een verhaal is sinds mensenheugenis bekend. Verhalenvertellers zetten tegenstellingen in, al sinds de eerste oerverhalen. Twee voorbeelden. 1. De Edda, Noord-Europese lyriek, begint met Freyer die over alle werelden kan zien en in het Vratenland waar de ruige reuzen wonen, zijn blik laat rusten op een mooi meisje bij wie hij niet komen kan. In dit begin zie je meteen twee tegenstellingen: dat er bij de ruige reuzen een mooi meisje woont, en dat Freyer niet bij haar kan komen. 2. Ook de Bijbel begint met een tegenstelling: In den beginne schiep God hemel en de aarde. Waarom deze twee, en niet de een óf de ander? En bij die tegenstelling blijft het niet. Er vinden allerlei scheidingen plaats: van licht en donker, van aarde en water, en zelfs de mens wordt in tweeën gesplitst tot man en vrouw. Dit laatste is er de oorzaak van dat mensen geïntrigeerd zijn door tegenstellingen.' Ik beken. Over de Edda weet ik niets, de Bijbel ken ik enigszins, dus permitteer mij op punt twee in te haken en op de vraag die daar gesteld wordt: 'Waarom deze twee, en niet de een óf de ander?' Het antwoord lijkt me vanuit het perspectief van de schrijver(s), want de Bijbel is ook maar een boek (zij het voor velen 'Het Boek') voor de hand te liggen. De schrijver(s) van de Bijbel namen de tegenstellingen in het leven waar en beschreven die. Hemel en aarde, licht en donker, aarde en water, man en vrouw; daarom dus. Ze leefden, beleefden, doorleefden en schreven, beschreven, noteerden en probeerden te duiden. Niet omdat de mens, de schrijver zowel als de lezer, geïntrigeerd wordt door tegenstellingen, maar omdat hij er doorlopend mee wordt geconfronteerd. Vanaf den beginne, zou ik dan willen zeggen. Ga maar na: je verlaat de veilige beschutte ruimte van de baarmoeder (waarschijnlijk redelijk donker, ietwat rozerood stel ik me dat nostalgisch voor) en betreedt het licht; de op dat moment voor jou onmetelijke ruimte. Waar je eerst nog zuurstof kreeg via de navelstreng, moet je het nu zelf opknappen. Waarom? Je begint te janken. Je wordt geconfronteerd met je eerste conflict. Je wil leven, onbewust, maar het wordt je meteen duidelijk gemaakt dat je het vanaf nu zelf moet doen. Happen naar adem, janken. En als je het zelf niet meteen begrijpt, maakt iemand het je wel duidelijk. Niet janken? Dan volgt er een klap op je kleine billen. Iemand, die al deel uitmaakt van het leven, confronteert je met zijn of haar vlakke hand met de harde realiteit: je moet zelf ademhalen, vanaf nu. Er zal altijd conflict zijn, goedbedoeld of niet. Vanaf je eerste ademtocht is het er. Je hebt er nooit naar gezocht, maar je werd er mee geconfronteerd: 'in den beginne'. En als je schrijver bent, beschrijf je dat, je hoeft er niet naar te zoeken. Dat is de koolmees die ogenschijnlijk tevreden pikt aan het vetbolletje dat je in januari hebt opgehangen maar onderwijl schichtig om zich heen kijkt, na iedere gretige beweging van zijn snavel. Plukkend van het leven, de dag, maar beseffend dat het leven loert. Brandende watertorens bekijkt hij met evenveel verbazing als niet brandende. Hij herkent ze beide niet. Hij kent slechts het leven, leeft het, doorleeft het, bezingt het.

Profile picture for user Yrret
Yrret

Lid sinds

12 jaar 4 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 15 oktober 2013 - 22:50
Een keer zag ik een dode koolmees hangen in het netje dat om een vetbol was gewikkeld. Hangend als aan een galg. Vermoord door de ogenschijnlijk goede bemoeienissen van de nooit tevreden mens met de natuur.
De schrijver(s) van de Bijbel namen de tegenstellingen in het leven waar en beschreven die. Hemel en aarde, licht en donker, aarde en water, man en vrouw; daarom dus. Ze leefden, beleefden, doorleefden en schreven, beschreven, noteerden en probeerden te duiden.
De schrijvers van de bijbel zijn dan Fantasyschrijvers, er was "in den beginne" nog geen mens, laat staan een schrijver.

15 oktober 2013 - 23:03
Een keer zag ik een dode koolmees hangen in het netje dat om een vetbol was gewikkeld. Hangend als aan een galg. Vermoord door de ogenschijnlijk goede bemoeienissen van de nooit tevreden mens met de natuur.
Meer conflict dan de brandende vuurtoren, zou ik zeggen. 'Nooit tevreden mens' doet er helaas afbreuk aan.

Profile picture for user Yrret
Yrret

Lid sinds

12 jaar 4 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 15 oktober 2013 - 23:20
Een keer zag ik een dode koolmees hangen in het netje dat om een vetbol was gewikkeld. Hangend als aan een galg. Vermoord door de ogenschijnlijk goede bemoeienissen van de nooit tevreden mens met de natuur.
Meer conflict dan de brandende vuurtoren, zou ik zeggen. 'Nooit tevreden mens' doet er helaas afbreuk aan.
Nooit [?] -of- tevreden [?] -of- mens [?] Zelden tevreden mens. Maar dat zou afbreuk doen aan mijn waarnemingen of het beschrijven daarvan.

15 oktober 2013 - 23:30
[ Nooit [?] -of- tevreden [?] -of- mens [?] Zelden tevreden mens. Maar dat zou afbreuk doen aan mijn waarnemingen of het beschrijven daarvan.
Niks tegen, maar nietszeggend in dit topic. Een platitude plaatsen, kan iedereen. Je twee zinnen sluiten trouwens niet echt aan.

Profile picture for user Yrret
Yrret

Lid sinds

12 jaar 4 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 15 oktober 2013 - 23:58
Ik heb een keer water zien branden.
David Hume (1711-1776) kwam tot de slotsom dat alles wat niet natuurwetenschappelijk te verklaren is in de Bijbel, niet waar kan zijn. In zijn essay On Miracles sluit hij wonderen niet absoluut uit, maar wel stelt hij dat geen enkel getuigenis voldoende is om een wonder te erkennen, tenzij het verzinnen van een bepaald wonder wonderbaarlijker is dan het wonder zelf.
Een platitude plaatsen, kan iedereen.
Platitude.
Literair gebruikt men de platitude wel om een personage te karakteriseren of om een ironisch effect te bewerkstelligen.
Dat kan niet iedereen. En daar is dan eindelijk een 'conflict' dat onzichtbaar is in de topic.

16 oktober 2013 - 0:08
Ja, maar zoals ik al meerdere malen heb mogen lezen, dreigt het dan niet over het topic te gaan, maar over jouw reactie. Dat jij cynisch tegenover jezelf staat en dat met de nodige ironisch bedoelde reacties etaleert, vind ik prima, maar niet in een serieus bedoeld topic s.v.p.

Geen afbeelding
Mirandala

Lid sinds

12 jaar 3 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 16 oktober 2013 - 0:25
Maar wat is de topicvraag? Of wil je van gedachten wisselen? Of moet de schrijfster van het artikel reageren? Ik lees wel: 'Valt het u ook op?' Ik vond het een fijn artikel.

Profile picture for user Yrret
Yrret

Lid sinds

12 jaar 4 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 16 oktober 2013 - 0:55
Ja, maar zoals ik al meerdere malen heb mogen lezen, dreigt het dan niet over het topic te gaan, maar over jouw reactie. Dat jij cynisch tegenover jezelf staat en dat met de nodige ironisch bedoelde reacties etaleert, vind ik prima, maar niet in een serieus bedoeld topic s.v.p.
Ja, je hebt gelijk, in een serieus bedoeld artikel doe ik het niet. Wil je het nu verder liever over jouw reacties hebben in plaats van je topic? Of heb je de aansluiting gemist?

16 oktober 2013 - 12:48
Ik heb nog geen discussie gezien.
Jij zet dingen uiteen, als topicstarter, en je reageert op anderen. Maar waar wou je het nou eigenlijk over hebben?

Profile picture for user Yrret
Yrret

Lid sinds

12 jaar 4 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 17 oktober 2013 - 11:21
Ja, maar zoals ik al meerdere malen heb mogen lezen, dreigt het dan niet over het topic te gaan, maar over jouw reactie.
Jouw perceptie is indrukwekkend onjuist. Hier komt Jezus heel bescheiden aan het woord in Johannes 5:39-40: 'U leest in de boeken van Mozes en de profeten omdat u denkt daarin eeuwig leven te vinden. Al die boeken getuigen over Mij.
Ik beken. Over de Edda weet ik niets, de Bijbel ken ik enigszins, dus permitteer mij op punt twee in te haken en op de vraag die daar gesteld wordt: 'Waarom deze twee, en niet de een óf de ander?'
Wie meent de bijbel enigszins te kennen wandelt het moeras van onwetendheid in.
Het antwoord lijkt me vanuit het perspectief van de schrijver(s), want de Bijbel is ook maar een boek (zij het voor velen 'Het Boek') voor de hand te liggen. De schrijver(s) van de Bijbel namen de tegenstellingen in het leven waar en beschreven die. Hemel en aarde, licht en donker, aarde en water, man en vrouw; daarom dus. Ze leefden, beleefden, doorleefden en schreven, beschreven, noteerden en probeerden te duiden.
De schrijvers namen geen tegenstellingen waar. De schrijvers van de bijbel beweerden geïnspireerd te zijn door een god. Op Mozes na, waren zij geen van allen zelfstandig denkend. Zij probeerden niet te duiden. Wat jij dus probeert 'voor de hand te liggen' laten zijn is een uitermate kromme redenering waarbij je meent vanuit het perspectief van de schrijvers te kunnen antwoorden. Dat kan niemand. "De basis van een goed verhaal is een conflict, en de basis van een goed conflict is een goede tegenstelling. Een goede tegenstelling op haar beurt is een schijnbaar onmogelijke tegenstelling. " http://www.schrijvenonline.org/schrijftips/over-h… Over het conflict: de tevreden koolmees. Een schijnbaar onmogelijke tegenstelling doet een zeer sterk appèl op een lezer of luisteraar; hij wil weten hoe het kán, een tevreden koolmees - Dat is de reden waarom je dit artikel leest. Valt het u ook op? De titel is niet bijster interessant, want in wezen harmonieus te noemen. Dit topic staat onder Forum - Het schrijfproces - Stijl en techniek. Ik zie een topic dat voor een groot gedeelte een kopie is van "de Brandende watertoren" en een restje zeer vermakelijke inhoud als aanvulling. Stijl en techniek zijn in geen enkel opzicht interessant. De inhoud wel. Maar daar wenst de topic-starter, gezien de wel heel vreemde reacties, het niet over te hebben. Misschien zou je nog veel meer over Thérèse Major, haar "conflicten" kunnen gaan lezen.
Brandende watertorens bekijkt hij met evenveel verbazing als niet brandende. Hij herkent ze beide niet.
Ik denk van niet. Een koolmees weet niet wat verbazing is. Een koolmees herkent wel water of vuur.
Hij kent slechts het leven, leeft het, doorleeft het, bezingt het.
Hij lijkt wel een mens. Denkfout als slotzin.

19 oktober 2013 - 18:41
Excuses. Ook voor de late reactie. Maar ja, onvoorzienbare omstandigheden maken dat het leven leeft en de toetsen even niet beroerd konden worden. Mijn punt is dat je als schrijver niet een conflict moet zoeken om het als ingrediënt in je verhaal te stoppen, maar dat het leven vol is met conflicten. Een schrijver ziet ze, ziet, leeft het leven, en beschrijft de conflicten. Ze maken deel uit van de verhalen die dagelijks voor het oprapen liggen. Dat is een nuanceverschil, meer niet. Ik zie conflict als een toetssteen. Is het conflict in een verhaal niet aanwezig of komt het niet natuurlijk over, dan houdt het op. Dan is er geen verhaal. Je kunt het er proberen in te verweken, maar dat gaat niet werken. Ooit een brandende watertoren gezien? Vandaar. Het is gezocht. Mijn punt is dat je niet via 'literaire' vondsten en technieken, conflicten in je verhaal (of titel) moet proberen te verwerken, maar dat je je ogen open moet houden om conflicten te zien, ook in het ogenschijnlijk harmonieuze. Voor het overige vond ook ik het een boeiend artikel.

Profile picture for user Leonardo Pisano
Leonardo Pisano

Lid sinds

14 jaar 1 maand

Rol

  • Gewone gebruiker
 19 oktober 2013 - 19:45
@Woody Een conflict komt voort uit een personage dat iets wil en zich daarin gehinderd ziet dat te bereiken. Als dat niet op enige wijze resoneert met de conflicten die een mens in zijn leven tegenkomt, dan wel waarvan die zich kan voorstellen dat zoiets in het leven zou kunnen gebeuren, zal het verhaal niets met de lezer doen. Jouw stelling dat een brandende watertoren 'gezocht' is, omdat het niet met het leven zou resoneren, doet geen recht aan het artikel. Er is ook nog zoiets als een metafoor. Ik heb ook nooit een houten poppetje gezien en zelfs geen mens waarvan de neus langer wordt als hij liegt.

19 oktober 2013 - 21:45
@Woody Een conflict komt voort uit een personage dat iets wil en zich daarin gehinderd ziet dat te bereiken..
Welnee. Een conflict kan ook behelzen dat men iets bereikt heeft ten koste van, en dan in conflict komt met zichzelf. En zo zijn er nog miljoenen andere vormen van conflict. Gelukkig maar, anders was men snel uitgeschreven. Voor het overige. Het boek heeft als titel: 'Pinokkio' en niet 'Het houten manneke wiens neus groeide als hij loog.' En dat was een verstandige keuze.

Geen afbeelding
Mirandala

Lid sinds

12 jaar 3 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 19 oktober 2013 - 23:44
Excuses. Ook voor de late reactie. Maar ja, onvoorzienbare omstandigheden maken dat het leven leeft en de toetsen even niet beroerd konden worden. Mijn punt is dat je als schrijver niet een conflict moet zoeken om het als ingrediënt in je verhaal te stoppen, maar dat het leven vol is met conflicten. Een schrijver ziet ze, ziet, leeft het leven, en beschrijft de conflicten. Ze maken deel uit van de verhalen die dagelijks voor het oprapen liggen. Dat is een nuanceverschil, meer niet. Ik zie conflict als een toetssteen. Is het conflict in een verhaal niet aanwezig of komt het niet natuurlijk over, dan houdt het op. Dan is er geen verhaal. Je kunt het er proberen in te verweken, maar dat gaat niet werken. Ooit een brandende watertoren gezien? Vandaar. Het is gezocht. Mijn punt is dat je niet via 'literaire' vondsten en technieken, conflicten in je verhaal (of titel) moet proberen te verwerken, maar dat je je ogen open moet houden om conflicten te zien, ook in het ogenschijnlijk harmonieuze. Voor het overige vond ook ik het een boeiend artikel.
Wel een prima aanzet om het eens over conflict in het verhaal te hebben. Gezocht conflict: Dan denk ik, dat de uitdaging moet zijn om dat niet voor de hand liggende conflict (of is dat dan het onderwerp?) geloofwaardig te verwerken. Maw. schrijver denkt: ik ga een verhaal schrijven over een brandende watertoren. Hoe pak ik dat aan? Hoe laat ik het onderwerp, de watertoren, branden en ook nog zo, dat de lezer denkt, ja zo zie ik het voor me. Als ik een verhaal geschreven heb, zie ik waar het conflict zit. Dat heb ik natuurlijk al tijdens het schrijven uitgewerkt, maar ik zet het conflict aan in de herschrijf. Ik zet alle personageneuzen dezelfde kant uit, versterk het conflict, gooi losse eindjes die verwarren er uit, etc. Ik verwerk dus versterkend. Ik denk dat dat bij het schaven aan je verhaal hoort dat je de karakters uitwerkt, evenals het conflict en dat je zelfs daarmee het thema wat meer naar voren kunt laten komen. Wat is je insteek? Veel van mijn verhalen hebben eenzelfde onderliggend thema, en dat verbeeldt zich eigenlijk al vanzelf tijdens het schrijven. Als je een groot conflict verwerkt via kleinere beeldende conflicten, kun je van alles gebruiken. Maar als je zelf niet goed weet waar je naar schrijft staan de neuzen naar links, rechts, beneden en omhoog.

Profile picture for user Leonardo Pisano
Leonardo Pisano

Lid sinds

14 jaar 1 maand

Rol

  • Gewone gebruiker
 19 oktober 2013 - 23:52
@Woody Een conflict komt voort uit een personage dat iets wil en zich daarin gehinderd ziet dat te bereiken..
Welnee. Een conflict kan ook behelzen dat men iets bereikt heeft ten koste van, en dan in conflict komt met zichzelf. En zo zijn er nog miljoenen andere vormen van conflict. Gelukkig maar, anders was men snel uitgeschreven.
Dan wil dat personage dus vrede met zichzelf (of zoiets). Zonder verlangen is er geen drijfveer. Verlangen kan positief zijn of negatief (bijv. keren van een dreiging). Ik had het niet specifiek over de titel van een verhaal, maar appelleerde aan jouw opmerking #15, waarin je literaire vondsten als 'gezocht' beschouwt als ze niet zijn gebaseerd op 'real life' conflicten.

20 oktober 2013 - 1:05
#18 Ik denk dat mijn aanpak verschilt. Ik zie iets, beleef iets, waarover ik wil schrijven. Dan zit er al conflict in. Waarom zou ik er anders over willen schrijven? Er rest enkel om het zo goed mogelijk te beschrijven. Ik ga niet aan mijn bureau zitten om brandende watertorens te beschrijven, om het conflict er met de haren bij te slepen. Ik leef en observeer. Ik zie een conflict in een ogenschijnlijk tevreden koolmees, in een colonne mieren, in de ijsverkoper, in het meisje achter de kassa. Dan ga ik schrijven.

Geen afbeelding
Mirandala

Lid sinds

12 jaar 3 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 20 oktober 2013 - 1:06
#18 Ik denk dat mijn aanpak verschilt. Ik zie iets, beleef iets, waarover ik wil schrijven. Dan zit er al conflict in. Waarom zou ik er anders over willen schrijven?
? Ik bedenk alles terwijl ik schrijf. Fictie in motie. Ik ga liever niet wachten totdat ik een brandende watertoren zie, voordat ik er over kan schrijven. Aanpak kan altijd verschillen, is ook niets mis mee. Maar dan klinkt dat zinnetje: "waarom zou ik er anders over willen schrijven?" net alsof mijn aanpak fout is, of in ieder geval de jouwe beter? Dat bedoel je toch niet?

Profile picture for user Hay
Hay

Lid sinds

20 jaar

Rol

  • Gewone gebruiker
 20 oktober 2013 - 10:20
Waarom zoekt de ene schrijver bijna automatisch in de dagelijkse werkelijkheid naar zijn/haar inspiratie? Waarom gaat een ander vrijwel uitsluitend uit van de ideeën die in het eigen hoofd opborrelen? Voor mijn gevoel is dat toch meer dan een nuanceverschil. Het is ook een verschil in hoe je naar de wereld om je heen kijkt. De een vindt dat een verhaal 'maatschappelijk relevant' behoort te zijn en moet niets hebben van vage 'luchtfietserij'. De ander is een escapist die de alledaagse werkelijkheid maar saai vindt en enkel fantastische, utopische of dystopische verhalen wil schrijven. Natuurlijk is die tegenstelling nooit zo scherp als ik het hierboven schilder. Je kunt geen geloofwaardig fantastisch, utopisch of dystopisch verhaal schrijven zonder een scherp inzicht te hebben in de echte wereld om je heen. Die blijft op de een of andere manier, zowel voor schrijver als voor lezer, het referentiekader. Anders zouden woorden als fantasie, utopie en dystopie betekenisloos zijn. Die krijgen hun betekenis pas door de vergelijking met de reële wereld om ons heen.

Geen afbeelding
Mirandala

Lid sinds

12 jaar 3 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 20 oktober 2013 - 14:09
Hay, ik was het niet alleen met je eens, 'luchtfietserij' gaf mij ook nog een glimlach. Een luchtfietsend :) verhaal kan ook een maatschappelijk relevant thema hebben. Een dystopisch verhaal kan als thema mensenrechten, fascisme, of moederliefde hebben, een historisch verhaal kan gaan over een vrouw die de patriarchale maatschappij waarin ze leeft probeert te ontsnappen of verwerpen. Jaloezie, angst voor de dood, vul maar in en wissel maar om. Aanvulling op onderwerp conflict: Alles kun je dus gebruiken en dat kan ook nog volledig maatschappelijk relevant verantwoord. De truc is niet 'literair'. Het gaat er om dat het werkt. En als het werkt, is de brandende watertoren er niet aan de haren bij gesleept. En als het niet werkt, of niet goed is verwerkt, leest juist die koolmees als aan de haren erbij gesleept, zelfs al zat die op dat moment heel realistisch en tevreden op het toetsenbord van de schrijver te poepen.

20 oktober 2013 - 18:25
kf piptw jgjl [i[wt k;x o]eogf] nvljvclan k;k;a io[wq ow] kloak Sorry, het toetsenbord bevatte een kleverige substantie. Samenvattend ben ik van mening dat ik een brandende watertoren niet eens als een paradox kan zien, laat staan als metafoor voor conflict. Maar dat is een puur persoonlijke mening, die niet 'juist' hoeft te zijn. (Het is in de kern een gebouw als ieder ander, dat dus ook als ieder gebouw in de hens kan vliegen.)

Geen afbeelding
Mirandala

Lid sinds

12 jaar 3 maanden

Rol

  • Gewone gebruiker
 20 oktober 2013 - 18:37
Een watertoren = een gebouw. Een gebouw kan in brand vliegen. (een gebouw kan nog meer, maar in dit geval brandt deze) De tegenstelling is water - vuur. Een koolmees = een vogel. Een vogel kan vliegen. (Een vogel kan nog veel meer, maar in dit geval ís deze .... tevreden) Tevredenheid is geen conflict hier, als in tegenstelling, als iets dat moet opgelost, ontwikkeld, belicht. Een tevreden koolmees op een toetsenbord is geen conflict. Pas als het onderwerp iets doet (poepen op het toetsenbord) of als het onderwerp iets overkomt (de schrijver kan niet schrijven, het toetsenbord kan niet doen wat des toetsenbords is) is daar: het conflict.

20 oktober 2013 - 19:22
De tegenstelling water - vuur ligt slechts in de benaming watertoren. Het blijft een toren. Geen toren van water, maar een watertoren. De vogel lijkt tevreden, voor degene die niet goed observeert. De vogel lijkt tevreden te pikken van de opgehangen vetbol, maar weet en voelt dat hij in alle openheid aan het pikken is. Kwetsbaar. Anders zou degene die hem observeert hem niet kunnen zien. Hij is schichtig. Zijn instinct, ervaring, laat hem weten dat hij moet uitkijken. Hij pikt, snel, kijkt om zich heen. Pikt, kijkt en bij de minste beweging die hem even onnatuurlijk voorkomt als de opgehangen bol, vlucht hij. En al die tijd was er zijn innerlijk conflict. In alle openheid, bereikbaar voor de sperwer, zich tegoed doen aan een aangeboden maal, of op zoek gaan, noeste arbeid, in de veilige beschutting van het struikgewas. Poepen op mijn toetsenbord zou niet eens een conflict opleveren. Ik zou hem (in stilte) toejuichen, vanwege zijn relativerende invloed.