Ik overweeg eerst of ik het verhaal in de ik-vorm of in de hij/zij-vorm schrijf. De meeste verhalen die ik schrijf, zijn in de derde persoon geschreven. Meestal beleeft het hoofdpersonage zijn of haar verhaal zonder de afloop te kennen, m.a.w. wordt elke handeling beschreven vanuit het nu-moment. Een enkele keer geef ik als auteur wat informatie door aan de lezer zonder dat het hoofdpersonage dit beseft. Leuk voor de lezer is ook (maar moeilijk voor de auteurs) om vertelperspectieven te beschrijven vanuit verschillende personages (Dan Brown is zo'n auteur die dit doet). Dit lukt wel aardig voor het thrillergenre. In het tijdschrift Schrijven van november staat trouwens een goed artikel over vertelperspectieven.

Volgens mij werk je het efficiëntst als je eerst je perspectief kiest. De keuze voor het perspectief heeft namelijk grote gevolgen voor wat je vertelt en ook hoe je het vertelt. Natuurlijk kun je het perspectief laten wisselen, maar dat moet dan wel een functie hebben binnen je verhaal.

Ik sluit me bij Helga aan. En weet goed wat kan bij welk vertelperspectief. Als je een ik-persoon hebt, kun je bijvoorbeeld niet opschrijven dat die onbewust iets doet. :D

Oefen eventueel wat met perspectieven (en tijden, eventueel) om te kijken wat het beste uitkomt.

Ik hou van een vertelperspectief vanuit een persoon. Die persoon kan dan best wisselen met een andere persoon gedurende het verhaal, maar dat moet dan wel duidelijk blijken uit de indeling van de tekst. Ik vind het altijd erg rommelig als de auteur in de hoofden van alle personen kan kijken en, vaak ook nog in een alinea, weergeeft wat iedereen denkt en voelt.

Leef je in in het personage, en bekijk wat het beste is. Kruip je als schrijver in de huid van je karakter? Is afstand nodig? En de tijd is heel belangrijk. Als je vanuit de verleden tijd schrijft als personale (hij/zij) verteller, kun je soms sprongetjes maken naar een alwetende verteller, en de lezer zo 'hints' geven als het ware. Is dit belangrijk voor je verhaal? Of weet het personage niets meer dan de lezer? Ken je personages.

Eén manier om te kijken wat er gebeurt als je in een ander persectief wilt gebruiken is om een stukje om te zetten, bijvoorbeeld van derde persoon verleden tijd naar eerste persoon tegenwoordige tijd. Hij zei naar ik zeg. Je zult zien dat het niet alleen een kwestie is van werkwoorden vervangen, maar dat je soms hele zinnen wilt toevoegen of weghalen. Zo kan je er een beetje mee spelen en na gaan wat past bij de sfeer die jij aan jou verhaal wilt geven.