Praten met een gebaar (dialogen)

Ik moet eerlijk bekennen dat ik je bekommernis niet begrijp. Wat niet geschreven is -en wat jij dan ter verbetering wel doet- wordt toch gewoon ingevuld door de lezer, of niet?

Je zou het kunnen laten zien (de gebaren). Als je een duidelijk beeld van je personages hebt, dan hebben ze bepaalde trekjes. Vaak is het mooier om vanuit het personage te schrijven en niet 'over' het personage. Ik probeer zelf te vermijden dat ik telkens schrijf: zei hij. Je kunt het door een handeling laten zien. Bijvoorbeeld (en ik roep ook maar wat): Zijn mondhoeken krulden 'Dat denk ik niet.' Hij knikte in de richting van de stoel. 'Ga zitten.' 'Wat een ellende'. Er ontsnapte een diepe zucht.. Bovenstaande voorbeelden komen alleen maar goed over als je je goed inleeft in je personage. Als het een personage is dat altijd zucht hoef je het niet telkens te noemen (dat is alleen maar irritant voor je lezers). De regel is volgens mij: 2x zonder en na de derde keer: regie aanwijzing Soms kun je 'zei ze' wel weglaten, als het maar duidelijk is 'wie' het zegt. Misschien heb je hier iets aan? Groetjes!

Ik heb er ooit, bij de redactie van mijn eerste boek, commentaar op gehad van mijn redacteur, toen ik iets dergelijks had gebruikt. Iets wat met een beweging gebeurt, was haar reactie, kun je in principe niet horen, dus kun je er ook geen gesproken zin aan koppelen. Soms gaan ze zelfs verder. Bij mijn tweede boek gebruikte ik een keer: "siste hij", waarop de redacteur reageerde met: ik heb nog nooit een mens horen sissen. Nu kun je daarover discussiëren, en ik moet toegeven dat ik gesiste zinnen daarna nog wel eens gebruikt heb. Gebaren en/of gezichtsuitdrukkingen heb ik echter nooit meer op die manier aan een gesproken zin gekoppeld. Wel een enkele keer als aanvulling: zei hij met een zucht, zei hij knipogend, etc.

Er zitten nog nuances in. 'Dat denk ik niet,' glimlachte hij. Dat kan ik me nog voorstellen. Ik kan het werkwoord 'glimlachen' best interpreteren als 'zeggen met een glimlach'. Idem voor zuchten. 'Dat is een knappe meid,' knipoogde hij. Hier staat letterlijke onzin. Omdat het werkwoord 'knipogen' niets met mond, spraak of gelaatsuitdrukking te maken heeft. Idem voor 'gebaarde hij'. Dit gezegd hebbende, denk ik dat een lezer er in vrijwel alle gevallen probleemloos overheen leest en je bedoeling precies begrijpt. In dat opzicht is er niets mis. Het gaat in deze dan ook vooral over je eigenlijk stijl. Gebruik je liever 'zeggen', dan wordt je tekst meestal rustiger. Gebruik je andere werkwoorden die meteen de manier waarop het gezegd wordt aangeven, heeft dat weer een ander effect. Soms wordt een dialoog er onrustig door, soms juist directer. Het hangt er vanaf wat voor effect je wil creëeren.

In de meeste schrijfboeken wordt het afgeraden om constructies als 'gebaarde hij', 'lachte hij', en 'knipoogde hij' te gebruiken. Dat zal ook niet voor niets zijn. Zelf gebruik ik het dan ook niet (meer).

In deze draad http://www.schrijvenonline.org/forum/108964 is dialoogregie al eens ter sprake gekomen. Niet exact hetzelfde als jouw vraag, maar volgens mij is het daargegeven antwoord (zeer spaarzaam) ook hier van toepassing.

Toevallig zit ik net met een 'gebaar zin' in de knoop. [De hond ging nooit mee met de vrouw, tenminste niet totdat haar man een 'ga maar' gebaar maakte tegen de hond. Dit maakte de vrouw nog bozer, maar nu op de hond] Ik heb nu allemaal verschillende versies : O En over niet een daarvan ben ik tevreden.

Toevallig zit ik net met een 'gebaar zin' in de knoop. [De hond ging nooit mee met de vrouw, tenminste niet totdat haar man een 'ga maar' gebaar maakte tegen de hond. Dit maakte de vrouw nog bozer, maar nu op de hond] Ik heb nu allemaal verschillende versies : O En over niet een daarvan ben ik tevreden.

Lijkt me een 'leuk' probleem om op proeflezen te zetten.

Toevallig zit ik net met een 'gebaar zin' in de knoop. [De hond ging nooit mee met de vrouw, tenminste niet totdat haar man een 'ga maar' gebaar maakte tegen de hond. Dit maakte de vrouw nog bozer, maar nu op de hond] Ik heb nu allemaal verschillende versies : O En over niet een daarvan ben ik tevreden.

Lijkt me een 'leuk' probleem om op proeflezen te zetten.

Je hebt gelijk Via. "Ik ging off topic," zei zij terwijl zij vol schaamte haar hoofd liet hangen.

Ik zie weleens dialogen beschreven, zoals (voorbeelden per zin, geen samenhangend geheel): Toch zie ik deze frasen geregeld in gepubliceerde boeken staan. Maak ik het mezelf te moeilijk? Hoe doen jullie het?

Ik probeer dergelijke zinnen aan te passen, maar ik gebruik/verkies van nature je eerste voorbeelden. Soms laat ik die wel eens zo staan, mede doordat ik ze vaak in gepubliceerde boeken -en dus ook op die eerste manier- tegenkom. Misschien omdat ik nu eenmaal meestal via/met mijn gelaat/handen 'praat'.

Ik heb er ooit, bij de redactie van mijn eerste boek, commentaar op gehad van mijn redacteur, toen ik iets dergelijks had gebruikt. Iets wat met een beweging gebeurt, was haar reactie, kun je in principe niet horen, dus kun je er ook geen gesproken zin aan koppelen. Soms gaan ze zelfs verder. Bij mijn tweede boek gebruikte ik een keer: "siste hij", waarop de redacteur reageerde met: ik heb nog nooit een mens horen sissen. Nu kun je daarover discussiëren, en ik moet toegeven dat ik gesiste zinnen daarna nog wel eens gebruikt heb. Gebaren en/of gezichtsuitdrukkingen heb ik echter nooit meer op die manier aan een gesproken zin gekoppeld. Wel een enkele keer als aanvulling: zei hij met een zucht, zei hij knipogend, etc.

Dank je, Peregrine. De achtergrond van mijn vraag is dat ik bij het indienden van mijn ms niet amateuristisch wil overkomen, en jij bevestigt hoe de uitgeverijredactie hier over denkt..

Er zitten nog nuances in. 'Dat denk ik niet,' glimlachte hij. Dat kan ik me nog voorstellen. Ik kan het werkwoord 'glimlachen' best interpreteren als 'zeggen met een glimlach'. Idem voor zuchten. 'Dat is een knappe meid,' knipoogde hij. Hier staat letterlijke onzin. Omdat het werkwoord 'knipogen' niets met mond, spraak of gelaatsuitdrukking te maken heeft. Idem voor 'gebaarde hij'. Dit gezegd hebbende, denk ik dat een lezer er in vrijwel alle gevallen probleemloos overheen leest en je bedoeling precies begrijpt. In dat opzicht is er niets mis. Het gaat in deze dan ook vooral over je eigenlijk stijl. Gebruik je liever 'zeggen', dan wordt je tekst meestal rustiger. Gebruik je andere werkwoorden die meteen de manier waarop het gezegd wordt aangeven, heeft dat weer een ander effect. Soms wordt een dialoog er onrustig door, soms juist directer. Het hangt er vanaf wat voor effect je wil creëeren.

Ik ben het eens met de nuances. Ik heb ook met opzet wat uiteenlopende voorbeelden gegeven. "Glimlachte hij" is een soort begrijpelijke samentrekking, waarover in de praktijk niemand zal vallen. "Zuchten" vind ik al wat meer discutabel. Zeg je iets "in een zucht" dan is het meer een aanduiding van snelheid, terwijl je volgens mij "met" een zucht niet kan spreken. Je bespiegeling vind ik scherp, al zal je, denk ik, gauw zondigen aan "show, don't tell".

Het gaat om de nuances, inderdaad. Maar ook om stijl, genre, doelgroep. Om ritme, om duidelijkheid, om eenvoud of om lyriek. Je kunt je als kunstenaar, als schrijver, heel wat dichterlijke vrijheden veroorloven. Kijk wat het met je tekst doet, op dat punt, in dat verhaal. Kijk wat de alternatieven zijn en kies wat het beste past. De "regel" die wordt aangehaald, komt vooral uit de anglosaksische wereld, dus waarom zou je je als Nederlandse schrijver daar iets van willen aantrekken?