Hoe je ervoor kan zorgen dat lezers een tekst beter kunnen begrijpen

Vaak wordt er een discussie gevoerd over literatuur versus lectuur. Sommige teksten zouden moeilijk te begrijpen zijn OMDAT ze literair geschreven zijn. Dit is een denkfout. Tenminste, er zit wel EEN kern van waarheid in, namelijk dat het gebruik van moeilijke woorden en meer diepzinnigheid in een verhaal de tekst ''moeilijker'' kunnen maken. Maar: in mijn ogen zijn er drie zaken belangrijker voor de begrijpelijkheid van een tekst dan het literaire niveau ervan. Te weten: - is het plot te begrijpen? - zijn er genoeg woorden en zinnen gebruikt die beelden kunnen oproepen bij de lezer? - is de context/de situatie van een scene duidelijk? Het is deze laatste factor die ik hier met twee voorbeelden wil verduidelijken. Hoe kan een zin begrijpelijker gemaakt worden? Er zijn hier vele ''trucjes'' voor, waarvan hieronder twee trucjes. Voorbeeld 1: het gebruik van het voegwoord ''en''. Vaak komt het voor in boeken dat het voegwoord ''en'' wordt gebruik tussen de handelingen van een HP op TWEE verschillende plaatsen. Bijvoorbeeld: Hij sloot de deur van de woonkamer, keek even door het kijkgat, en vulde een glas water in de keuken. Het woordje ''en'' wordt hier gebruikt om twee handelingen op twee verschillende plaatsen met elkaar te verbinden. Het probleem is echter dat de lezer nu zeer snel moet switchen van plaats. Dit vertroebelt de begrijpelijkheid van de zin. Beter is het om de twee plaatsen van elkaar te scheiden door een punt. Bijvoorbeeld: ''Hij sloot de deur van de woonkamer, en keek even door het kijkgat. Vervolgens toog hij naar de keuken, en vulde daar een glas water''. Het voordeel is dat de lezer de HP nu soepeltjes kan volgen en de zin beter te begrijpen is. Voorbeeld 2: de afwisseling tussen de reflecties of emotionele reacties van de HP en omgevingsbeschrijvingen. Iets wat ook veelvuldig voorkomt in boeken is een onduidelijke afwisseling van reflecties/gedachten van de HP en beschrijvingen van de omgeving. Bijvoorbeeld: ''Ze stond voor het paadje dat toegang bood tot het bos. De takken van de bomen wapperden in de wind. Ze bezorgden haar rillingen, de bladeren ritselden, een vogel dook op uit de bosjes. Er is hier opnieuw een probleem met de begrijpelijkheid van de zin, omdat de emotionele reactie van de HP in dezelfde zin overgaat in een omgevingsbeschrijving. Wederom moet de lezer alle zeilen bijzetten om mee te switchen. Hij switcht zelfs drie keer: van de HP naar de bladeren, en vervolgens naar de vogel. Dit kost de lezer onnodige denkkracht. De zin kan begrijpelijker gemaakt worden door de emotionele reactie van de HP los te koppelen en scherp af te bakenen t.o.v. de omgevingsbeschrijving, en de omgevingsbeschrijvingen op te splitsen en te hergroeperen. ''Ze stond voor het paadje dat toegang bood tot het bos. De takken van de bomen wapperden in de wind. Bladeren ritselden. Uit de bosjes dook een vogel op. Rillingen joegen over haar lijf. De emotionele reactie van de HP is nu achteraan geplaatst en onderbreekt de omgevingsbeschrijvingen niet, waardoor de lezer niet te snel hoeft te switchen en dus geen onnodige denkkracht verbruikt. Dit zijn twee simpele (en misschien wat zwakke voorbeeldjes), maar de gedachte hierachter is: hoe meer je twee of drie verschillende zaken scherp van elkaar afbakent, hoe begrijpelijker het wordt voor de lezer. Dit geldt ook voor afbakening van dialogen versus reflecties, etc.