Stijl

Ik beschrijf de omgeving om twee redenen. Als het echt een functie heeft in het verhaal, bijvoorbeeld om het absurde karakter van de hoofdpersoon te versterken. En verder om sfeer te scheppen, een rustmoment, bijvoorbeeld in een dialoog of als overgang tussen twee scenes. Lange beschrijvingen van personages zoals sommige thrillerschrijvers geven, vind ik vermoeiend. De kleding vind ik het minst belangrijk, behalve als het de situatie waarin de persoon zit kan verduidelijken of als de kleding heel uitgesproken is. Wel is het belangrijk dat de lezer een beeld heeft van hoe mensen eruit zien, los van gebruikelijke kenmerken. Daar bedoel ik mee dat omdat alle Italianen donker haar hebben, het misschien juist belangrijk is om iets meer info te geven. Dat verlevendigt het verhaal. Uitgebreide landschapsbeschrijvingen sla ik over, maar als ze goed beschreven zijn zodat ik het voor me zien vind ik het wel een meerwaarde.

Het ligt eraan, denk ik, of je goed bent in het overbregen van de omschrijving. In een boeiende vorm gegoten, kan dit best interessant zijn. Maar nooit te veel. Ook hangt het af of het van belang is voor het verhaal. Een romannetje vraagt denk ik altijd een omschrijving waarbij de lezeressen weg kunnen zwijmelen, heel belangrijk dus. Maar in een psychologische roman kan het ook belangrijk zijn. Ligt vooral aan het verhaal en je stijl.

In de boeken van bv. Danielle Steel wordt het personage helemaal omschreven. Blonde haren, slank, blauwe spijkerbroek, felrood truitje of hagelwitte blouse. Daarin stoort het helemaal niet. Je ziet zo iemand dan helemaal voor je. Het zijn meestal liefdesverhalen. Daarin kan het toch belangrijk zijn. Het ligt er maar aan waar je de nadruk op wil leggen. Wat zijn de uiterlijke kenmerken van Italianen?(en hun levendige karakter bv.) Een korte omschrijving is voor mij helemaal niet storend. Ik moet zeggen dat ik meestal beschrijf hoe iemand van binnen is, en zijn/haar handelingen en ervaringen. Toch kan het soms iets toevoegen aan het verhaal. Ligt erg aan het soort verhaal vind ik.

Yuip, ik ben het met je eens dat je persoonlijke- en omgevingskenmerken kunt weglaten als deze niet belangrijk zijn voor het verhaal dat je wilt vertellen. Mijn schrijfdocenten (2) zijn het daar niet mee eens. Zij zeggen dat ze de personages niet uit elkaar kunnen houden. In het bedoelde verhaal vond ik dat ook niet nodig. Het ging over een ruzieachtige discussie onder familieleden. Wie wat zegt is niet belangrijk, wel dat het gezegd wordt. Ook het gegeven dat het speelde in de werkkamer van de notaris was niet voldoende. Ik heb het verhaal herschreven: bril. hamsterwangen, een rode haarlok en schouw met een portret erboven en een krakende vloer toegevoegd. Ik ben nog steeds van mening dat het verhaal zonder deze niet-relevante info beter is. Ik wil nog een midden versie schrijven en zien hoe dat uitpakt. Misschien kunnen we een nieuwe stroming starten: lieve-lezer-bedenk-lekker-zelf-de-details literatuur.

Misschien kunnen we een nieuwe stroming starten: lieve-lezer-bedenk-lekker-zelf-de-details literatuur.

Dan doe ik mee, want ik ben het er ook mee eens. Met een paar goedgekozen details kun je veel beter een personage of omgeving neerzetten dan een halve pagina beschrijving.

Ik denk wel dat het uiterlijk soms heel veel over de hoofdpersoon kan zeggen. Het zit 'm vooral in de stijl. Een opsomming van kledingstukken kan ik ook niet echt waarderen. Ik schrijf zelf altijd vanuit het perspectief van één hoofdpersoon tegelijk dan krijg je niet snel een opsomming. Je beschrijft dan hij/zij ervan vindt. "Ze keek misprijzend naar de gescheurde spijkerbroek van haar vriend. Had hij geen kleding kunnen kiezen die beter geschikt was voor een begrafenis?" Dat zegt iets over de hoofdpersoon én de vriend van de hoofdpersoon tegelijk. Maar ik ben het ermee eens dat je niet-relevante informatie lekker aan de lezer zelf moet overlaten. Ik vind het zo'n afknapper als een persoon aantrekkelijk moet zijn, je zelf een beeld in je hoofd hebt en er volgt dan een beschrijving van iemand naar wie ik geen tweede keer zou kijken...

Kleding beschrijf ik zelden, tenzij het echt relevant is voor het personage. Dan hou ik het meestal nog bij één zin, bijv. "Een jongen met een New Era Cap op en een spijkerbroek waarvan het kruis op zijn knieën hing kwam op mij aflopen". Of die jongen dan bruine ogen heeft of blauwe is dan niet zo interessant. Als iemand bijzonder aantrekkelijk is, of juist afstotelijk lelijk, dan beschrijf ik dat wel kort. Soms valt iemands lichaamsgeur op, zijn houding/gezichtsuitdrukking, zijn stem, het is meer dan alleen de fysieke kenmerken. Lange beschrijvingen van een omgeving vind ik zelf meestal slaapverwekkend. Vooral als ze van mijn hand komen (gaaap!).

Oogkleur benoem ik wel heel vaak, omdat ogen belangrijk zijn in mijn verhalen. Ik verwijs ook vaak naar de kleur in plaats van steeds het woord "ogen" te gebruiken. "Het fonkelende groen liet zijn maag kriebelen", dat soort dingen.

Ik probeer ook uiterlijke kenmerken weg te werken in handelingen: Ze streek een krul uit haar oog. Of in dialoog: 'Wat een achterlijke broek heb je aan. Van de Bonneterie? Die staat je van geen kant.' Of ze stak de brief in de zak van haar bodywarmer. Wat voor kleur die bodywarmer dan heeft doet er voor mij niet toe.

Ik probeer het meestal ook te verwerken in handelingen, terloops. Zeker geen opsommingen. Als ik zelf een boek lees, vind ik het niet storend als er enkele uiterlijke kenmerken van de personages beschreven worden, maar als het te erg wordt, kan het mijn beeld van dat personage helemaal verstoren. Maar dit zijn meestal ook het soort boeken met uitgebreide landschapsbeschrijvingen enz. Daarbij val ik na twee pagina's al in slaap. Die lees ik dan ook niet. Maar ik ken ook weer mensen die dat soort boeken wel graag lezen. Ik denk dat het voor een groot gedeelte ook van het genre af hangt. Volgens mij is het in de ongeschreven regel zo dat er bijv. in damesromans vrij uitgebreide beschrijvingen van uiterlijkheden plaatsvinden, terwijl dit in literaire verhalen een stuk minder is.

Het verwerken in handelingen doe ik eigenlijk vanzelf al. Alleen als de ikpersoon iets bijzonders denkt over iemand, bijvoorbeeld een man die ze voor het eerst ontmoet, vind ik het oké om daar iets over te zeggen. Dat hij de deur opendoet in zijn badjas en warrig haar heeft bijvoorbeeld. Maar ook dat zijn tanden onrealistisch wit zijn voor iemand die pikzwarte espresso drinkt. Zulke kleine dingetjes zijn leuk om te vermelden en laten toch genoeg over voor de fantasie van de lezer. Ik weet dan wel precies hoe een personage eruitziet, maar het hoeft niet zo te zijn dat het voor een lezer hetzelfde is. Dat geldt ook voor plekken. Het appartement van mijn hoofdpersoon zit tot in detail in mijn hoofd, maar ik omschrijf slechts heel kleine dingetjes, zoals dat het boven een winkel zit. Ik zou het heel leuk vinden als iemand die het gelezen heeft een tekening maakt van een personage of locatie om te zien hoe zich dat verhoudt tot mijn eigen plaatje.

Ik vind uiterlijke kenmerken niet meteen overbodig, maar het hoeft ook weer niet vol details te staan. Ik vind het wel irritant als ik een boek lees en op één van de laatste pagina's opeens iets staat als: 'hij deed zijn bril af'. Als die bril het hele boek lang niet genoemd is, vind ik het heel vervelend dat die er opeens wel is.

Soms laat ik wel eens iets proeflezen door iemand, ik kreeg ook een keer de reactie dat ik weinig uiterlijke dingen van de personage en de wereld eromheen beschreven had. De proeflezer zei dat hij het moeilijk vond die leegtes zelf op te vullen. Beschrijven kan dus steun aan een lezer geven (die meer of minder fantasievol van aard kan zijn dat de schrijver)