hoeveel feedback moet je geven

- en om dan maar meteen af te trappen - Ik houd van veel feedback. Alle feedback die men bedenken kan, zoveel als men in afzienbare tijd neertypen kan: kom maar op. Mijn mening stamt uit de tijd dat ik zelf geregeld feedback-vrager was. En dit is waarom: zelfs als feedback te ver van mijn bed was, zelfs als ik er niet direct iets mee kon, was het nuttig. Het leerde me dat er dingen waren die ik nog totaal niet begreep, dat er dingen zijn ver, ver van mijn bed, die ik nog te ontdekken heb. Bovendien is het proefleesforum blijvend. Ik keerde vaak na lange tijd weer terug naar oude proefleesstukken van mijzelf, om nogmaals de feedback te lezen die mij gegeven was. Dat doe ik zelfs nog steeds. En het is me meer dan eens gebeurd dat feedback die me in beginsel niets zei, later wél op zijn plek viel. In andere woorden: ik heb alle tijd van de wereld om die grote pan feedback op mijn gemak te verteren. Natuurlijk is mijn beleving er maar één, en kan het goed zijn dat anderen het anders ervaren. Laat me het daarom anders proberen te bekijken. Vanuit didactisch oogpunt begrijp ik Blavataksi's suggestie denk ik goed. Leren gaat vaak met kleine, begeleide stapjes. Het struikelblok, echter, is dat een feedbackvrager geen leerling is en een proeflezer geen leraar. Een leraar kent zijn leerling, kent haar niveau en haar behoeften. Een proeflezer weet daarentegen niets dan wat duidelijk wordt uit de fragmenten die op proeflezen verschijnen. Met zo weinig kennis van het niveau/ambities/ontwikkelingsproces van de schrijver, is het hoogst onwaarschijnlijk dat een proeflezer met één enkel schot raak schiet, en de schrijver iets nuttigs vertelt. Veel zinniger lijkt het me daarom om als proeflezer véél pijlen te schieten, zodat de kans groter is dat je de schrijver met één van die punten ook daadwerkelijk helpt. Ondanks mijn ietwat dodelijke metafoor, geloof ik niet dat het brede salvo pijlen een schrijver fataal zal worden.

Ik ben het volledig eens met Diana. Een feedback-vrager plaatst een stuk en wilt de 'fouten' eruit halen en kijken of hij/zij op het juiste spoor zit. Het lijkt mij gek om iets te weigeren waar iemand naar vraagt, iemand die de risico's misschien wel kent. Ikzelf vind het inderdaad ook prettig om zoveel mogelijk feedback op mezelf afgevuurd te krijgen, zodat ik er zoveel mogelijk van kan leren. Daarbij is dit forum ervoor zodat beginnende schrijvers kunnen leren, en ervaren schrijvers de beginnende schrijvers kunnen helpen. (Natuurlijk is dit niet in alle gevallen zo, iedereen geeft feedback aan iedereen.) Voor mij is het dus inderdaad een beetje onlogisch om feedback die je graag zou willen geven achter te houden, om de feedback-vrager geen pijn te doen. De vrager plaatst het niets voor niets op het forum... Eventjes een disclaimer: Ik wil niet dat iemand zich aangesproken voelt, ik heb het bovenstaande geschreven in zijn algemeenheid ;)

Feedbackvragers; hebben jullie wel eens gehad dat feedback door overvloedigheid haar waarde verloor?

Neen.

En proeflezers, hoe kijken jullie aan tegen de hoeveelheid feedback die je doorgaans geeft?

Veel hangt af van mijn vooroordeel over het fragment. Over de hoeveelheid kan ik kort zijn.

Laten we veronderstellen dat we spreken over de hoeveelheid kritische, behulpzame, kortweg: goede feedback.

Mijn feedback is onvoldoende kritisch en onvoldoende behulpzaam.

Ik wil gewoon 'goede' (dwz voor mij momenteel passende) feedback, en daarvan graag zo veel als de proeflezer maar zin en tijd heeft. Ik denk dat we verder niet te moeilijk moeten doen, eerlijk gezegd. Ik ben gewoon blij als mensen de tijd willen nemen om mij een beetje vooruit te helpen.

@ Yrret, ... zo ken ik je helemaal niet! Ik had een ballonnetje om je laatste zin moeten trekken.. Jij bent gewoon jij. Heb je dat als feedbackkrijger eenmaal door, dan is er geen vuiltje aan de lucht. Je kunt er alleen maar door groeien.

Ongetwijfeld heb ik hier en daar teveel feedback gegeven. Ergens las ik dat het iemand wel eens duizelde. Ik weet ook dat sommige dingen niet aankwamen. Maar ik geloof niet dat alle fb daarmee aan kracht verloor.

Diana Silver,

En proeflezers, hoe kijken jullie aan tegen de hoeveelheid feedback die je doorgaans geeft?

Zoveel mogelijk. Ik ben het eens met je betoog/conclusie in #1. Terzijde, de schrijfcoaches hebben naar ik vermoed, een marge meegekregen waarbinnen de feedback moet blijven vanwege het commerciële belang dat samenhangt met het aantal leden.

Terzijde, de schrijfcoaches hebben naar ik vermoed, een marge meegekregen waarbinnen de feedback moet blijven vanwege het commerciële belang dat samenhangt met het aantal leden.

En natuurlijk is het anders bij de wekelijkse schrijfopdrachten, waar teksten gedeeld worden in het kader van een gezamelijk thema, zonder dat men specifiek op zoek is naar elk klein pijnpunt dat er te vinden is.

@ Yrret, ... zo ken ik je helemaal niet!

Misschien toch wel.

Je kunt er alleen maar door groeien.

Dat is hoop - nog in de box van Pandora.

Mijn feedback is onvoldoende kritisch en onvoldoende behulpzaam.

Ik streef ernaar iedereen [zoals steeds meer schrijfcoaches dat laten zien in hun feedback] tevreden te stellen - of dat nou jonge aanwas is - of een oude zot die teveel vrije tijd heeft en zich kan herinneren dat hij/zij vroegâh leuke Zwarte Piet gedichtjes kon schrijven. Het lukt mij nog steeds niet om alle kinderen en volwassenen voldoende te helpen en de kritische noot verteerbaar te houden. Ik 'hoop' dat niemand zich aangesproken voelt, dacht hij ijdel zijn illusies aanschouwend. Riny, nu ken je mij weer?

Op het gebied van feedback denk ik niet dat je er teveel van kan krijgen. En vaak zie je ook dat verschillende proeflezers er weer andere punten uithalen. En ja, soms zit er ook wel eens een punt van kritiek bij wat je niet wilt horen, maar juist voor je ontwikkeling een meerwaarde is. Dus nee, ik vind niet dat overvloedig feedback de waarde ervan vermindert, en als het om proeflezen gaat probeer ik ook op zoveel mogelijk punten (of in ieder geval wat gevraagd wordt) in te gaan.

Ik zou het liefst in het hoofd van mijn proeflezers kruipen en elke gedachte die ze bij het lezen krijgen kennen. In afwachting van technologie die dat mogelijk maakt vind ik elke eerlijke commentaar op mijn schrijven nuttig, zelfs als ik meteen zou besluiten dat ik er niets mee kan doen, gewoon omdat weten wat lezers denken op zich waardevol is.

Hallo Meikiepeik, Uit je antwoord meen ik te begrijpen dat je zowel met een grote portie feedback als met een klein hapje tevreden bent. Over diplomatie gesproken! Dan ga ik nu kijken of je het eerste hapje verteerd hebt. :o Verder wacht ik af of er nog reacties komen. En nee Janp er is mij geen limiet bekend, noch of een of ander commercieel aspect. :nod:

In het algemeen gesproken: bij een leerproces moet je niet alles tegelijk aangereikt krijgen. Dat heeft geen enkele zin. Ik begon op de basisschool met boom roos vis en niet met Harry Mulisch en dat was natuurlijk niet voor niets. :-) Dus als je proeflezerij als een leerproces beschouwt dan heeft Blavatski in feite gewoon gelijk. Tevens hangt het dan dus af van het niveau van de feedbackvrager - als dat al een doorgewinterd schrijver is die al met alle finesses aan de slag kan, dan kan die feedback van alle niveaus aan. Voor die persoon kan dan wel gelden, hoe meer hoe beter. En ik denk dat de meeste proeflezers bij het lezen van het fragment ook wel een idee krijgen over het niveau van de feedbackvrager.

Verder wacht ik af of er nog reacties komen.

Maar ik ben nu ook wel heel benieuwd naar een toelichting bij jouw insteek in dezen, Blavatski :)

@ Yrret, ... ja, zo herken ik je weer. Je kon hard zijn, maar dat was niet voor niets. Ik was eens zo kwaad op je - dat ik er zelf verrast door was en dat heeft me geweldig geholpen. Ik wilde, ik zou en ik moest en ... Sindsdien ben ik van dat eeuwige MOETEN af. Natuurlijk komt er wel weer eens van dat 'moeten' op mijn pad maar dan 'hoor' ik jou altijd. Zo kan feedback zijn. Dankjewel Yrret. :nod: :thumbsup:

De laatste zin van de reactie van Martijn H # 13 slaat de spijker op de kop. :o Verder wacht ik nog rustig af. Ik spring niet op mijn paard. :o

Ik geef heel veel feedback. Soms te veel, denk ik. Sommige schrijvers zullen van mij weleens het heen en weer krijgen. Alles wat ik tegenkom en voor verbetering vatbaar vind, geef ik door. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat de schrijver alles moet gebruiken. Er zal altijd wel iets tussen zitten waar hij/zij iets aan heeft. Ik houd zelf ook van veel feedback. Bij korte stukjes geef ik weinig feedback.

Ik ga naar schrijfopdrachten en zie daar tot mijn verbazing geen enkel verhaal staan. Waar moet ik heen?

Community --> proeflezen @Tja

Is dat veranderd?

Hallo Tja, Eerst naar Community - daaronder staat: Forum. Daar klik je op - dan zie je diverse forums voor je; het begint met: Even voorstellen, dan scrol je naar beneden tot je Wekelijkse schrijfopdrachten ziet staan - daar klik je op en de rest wijst zich vanzelf. # 147 was de laatste schrijfopdracht. Succes.

Ik ben er inmiddels achter. Het ging wel raar.

@ Tja, ... fijn dat het gelukt is.

Ik hoop ook dat je van mijn stukje geniet. Denk het niet.

Ik denk dat het veel belangrijker is hoe je de feedback brengt, dan hoeveel het precies is. Als er een goede balans is tussen wat wél goed is en wat níet goed is, kun je (of ik althans) een hele berg kritiek verwerken, maar als het alleen maar een enorme lijst is met wat er "slecht" is, dan zou ik snel mijn motivatie verliezen. Zelf vind ik het frustrerend als ik feedback in kleine stukjes toegeschoven krijg. (Daar moet ik wel bij zeggen dat mijn ervaring met feedback krijgen vooral gebaseerd is op de feedback die ik krijg op tekeningen en ander creatief werk. Met feedback op mijn schrijven heb ik nog geen ervaring. ) Als mensen je wijzen op dingen die niet goed zijn, ga je die dingen aanpassen en als je je werk dan opnieuw laat zien/lezen, zijn er opeens heel andere dingen weer niet goed, waarvan je dacht dat ze in je vorige versie wél goed waren. Zeg dat dan gewoon in één keer, denk ik dan, want dan kun je het ook in één keer meenemen met het herschrijven. Het ene feedbackpunt kan namelijk ook veel invloed hebben op het andere feedbackpunt.

Ik vind het zelf fijn om veel feedback te krijgen op mijn fragmenten op proeflezen. Daar leer ik veel van. Ik heb erg veel gehad aan de feedback die ik op proeflezen heb gekregen. Soms is het verwarrend, omdat verschillende proeflezers wat anders zeggen. Maar dat is ook de realiteit: lezers zullen allemaal je verhaal anders lezen en er een andere mening over hebben. Het is fijn om verschillende lezers hierover te horen. Ik heb nog niet ervaren dat ik teveel feedback kreeg. Soms kan ik niet meteen iets met feedback die ik krijg. Zoals in het stuk waar ik nu mee bezig ben, dan raak ik gefrustreerd (ik heb het al zo versimpeld, hoe kan het nog simpeler?). Dan weet ik dat ik het even moet laten liggen en het later weer op moet pakken, vaak kan ik er dan wel iets mee omdat ik er niet meer zo dicht op zit. En soms zit er feedback tussen waar ik niets mee wil, maar ik denk er wel altijd over na en overweeg alle feedback die ik krijg. Feedback geven vind ik soms lastig, vooral omdat ik aan mezelf twijfel, wat is mijn feedback waard? Ik ben geen expert. Toch merk ik dat ik wel op stukken kan reageren en daar positieve en negatieve punten uit kan halen en mijn beleving kan meegeven. Mijn reacties zijn niet van zo'n hoog niveau als die van sommige andere proeflezers, maar ook daarin is het oefenen en groeien denk ik. Ik probeer wel altijd af te stemmen op het niveau van de schrijver. Kan ik de verhaallijn niet volgen en is het chaotisch, dan zal ik minder snel feedback gaan geven op zinsbouw en woordgebruik als in een verhaal dat soepel loopt en een goed verhaal heeft.

Daar moet ik wel bij zeggen dat mijn ervaring met feedback krijgen vooral gebaseerd is op de feedback die ik krijg op tekeningen en ander creatief werk.

Die ervaringen lijken me even geldig voor schrijven; "all things are one". (Welkom op het forum trouwens!)

Feedback geven vind ik soms lastig, vooral omdat ik aan mezelf twijfel, wat is mijn feedback waard? Ik ben geen expert.

Zeker wel. Je bent een lezer, en daarmee expert (de enige expert ter wereld) op het gebied van jouw leeservaring. En dat is waarnaar een proefschrijver hoofdzakelijk naar op zoek moet zijn.

Zelf heb ik nooit iets op proeflezen geplaatst (wel feedback gegeven), dus ik praat nu even vanuit mijn ervaringen uit juryrapporten. Persoonlijk heb ik het liefst veel feedback, zodat er ook veel te leren valt. Uiteraard kan ik me niet in alle kritieken vinden, maar dat neemt niet weg dat ik er niets van leer. Al is het maar, hoe anderen een verhaal of fragment ervaren. Juist verschillende meningen over hetzelfde stuk leveren interessante inzichten op en dan is het fijn om in een uitgebreidere reactie te kunnen afleiden waar dat 'm dan in zit. Als ik zelf feedback geef, is dan is dat over het algemeen ook vrij veel. (Dat is denk ik ook de reden dat ik niet vaak feedback geef hier op proeflezen: het kost immers aardig wat tijd.) Ik denk daarom dat je snel geneigd bent te geven want je zelf ook graag zou ontvangen. Dus (even heel generaliserend) : mensen die uitgebreide feedback geven, vinden veel feedback zelf ook fijn, terwijl mensen die een beknopte reactie kunnen waarderen het wellicht zelf ook liever iets beknopter houden. Of zijn er mensen die zich daar absoluut niet in kunnen vinden?

Ik kan me daar alleszins helemaal in vinden, Fallen Angel! Geldt trouwens ook voor mij: ik ben altijd geneigd om mijn antwoorden (soms té, probeer ik af te leren) uitgebreid te onderbouwen en te nuanceren, omdat ik zelf graag een zo volledig mogelijk beeld van iemands respons heb. Uit diezelfde motivatie heb ik ook de neiging om te doen zoals Dreaming aanhaalt: eerst feedbacken over de grote lijnen, want als iemand een stuk nog structureel zou (willen) herschrijven, dan lijkt het zinloos om al heel uitgebreid te beginnen over zinsniveau of een bepaald woord.

Ik weet niet zeker in hoeverre ik me daarin kan vinden, Fallen Angel. Als het gaat over hoe diep er op een bepaald feedbackpunt ingegaan wordt, tja, dan denk ik dat ik zo duidelijk en uitgebreid mogelijk zou proberen te zijn. Uit angst dat degene voor wie de feedback bedoeld is, mijn feedback niet begrijpt. Maar ik vind het niet erg als iemand die mij feedback geeft minder uitgebreid is. Zolang ik maar wel mag vragen of hij/zij bepaalde punten wil verduidelijken als ik niet (helemaal) weet wat ik ermee aan moet, haha. Ik kan me ook goed vinden in de woorden van Dreaming: wat is mijn feedback waard? Ik heb zo weinig ervaring met "serieus" schrijven, dat ik niet geneigd ben überhaupt feedback te geven (want wat heeft iemand aan mijn feedback, als ik zelf ook maar wat loop te klungelen met mijn zinnen?), terwijl ik wel graag uitgebreide en duidelijke feedback ontvang. (Maar dat is dan misschien ook weer egoïstisch. Wel vragen, niet geven...)