Plaats dialogen: naast elkaar of onder elkaar?

Een dialoog in dezelfde alinea? Nog nooit gezien. Gewoon onder elkaar, dat is wel zo duidelijk.

De enige manier waarop ik kan bedenken dat dialoog naast elkaar staat is als het nog door dezelfde persoon wordt gezegd. Volgens mij is de stelregel dat je bij iedere wisseling van prater op een nieuwe regel begint. "Ja," zegt Miestwijfelachtig, "Dat denk ik wel. Toch?" "Moet je niet aan mij vragen," beantwoord Piet.

De enige manier waarop ik kan bedenken dat dialoog naast elkaar staat is als het nog door dezelfde persoon wordt gezegd. Volgens mij is de stelregel dat je bij iedere wisseling van prater op een nieuwe regel begint. "Ja," zegt Miestwijfelachtig, "Dat denk ik wel. Toch?" "Moet je niet aan mij vragen," beantwoord Piet.

Ja. Alleen is iets wat gezegd wordt door dezelfde persoon geen dialoog. Dat wordt het pas als er ten minste een tweede persoon bij komt. Dus wat dat betreft is een dialoog altijd onder elkaar. Naast elkaar bestaat naar mijn weten helemaal niet.

Sommige mensen doen een enter voor elk gesproken woord, anderen zetten de spreker in dezelfde zin. Ik doe zelf het laatste en kreeg commentaar van een proeflezer dat dat niet goed was. Ik heb toen naar de Taalunie gemaild en kreeg dit antwoord: Van de voorbeelden die u ons toestuurt, vinden wij voorbeeld 1 het best: 'Het leek meteen dikke mik tussen jou en Kirsten. Zou je me geloofd hebben?' Chantal haalt haar schouders op. 'Nu geloof ik je zeker!' 'Ja,' zegt Mirabelle, 'maar nu is het te laat.' In dit voorbeeld is het duidelijkst dat Chantal de woorden 'Nu geloof ik je zeker' uitspreekt; er had zelfs een dubbele punt na 'op' kunnen staan, en na zo'n dubbele punt ligt het niet voor de hand op een nieuwe regel te beginnen. In voorbeeld 2 zou het zinnetje 'Nu geloof ik je zeker' van een andere persoon afkomstig kunnen zijn. Het verband met 'Chantal haalt haar schouders op' is minder aanwezig. (Bij voorbeeld 2 stond 'Nu geloof ik je zeker' dus op de volgende regel) En de volgende zinnen heb ik uit een bestand over dialogen, dat ik heb gekregen toen ik lid was van Woordenstroom (nu maar hopen dat ze het niet erg vinden dat ik dit hier plaats): Beginnen op nieuwe regel: Wat veel beginnende schrijvers zich niet realiseren is, dat het in dialogen tamelijk precies komt wanneer je op een nieuwe regel begint. Een goede houvast is: een nieuwe spreker begint op een nieuwe regel. Alleen zinnen die de spreker beschrijven mogen op dezelfde regel voor of na het citaat staan. Wanneer een personage, voor of na het citaat, in dezelfde regel een handeling verricht, ziet iedereen dat personage dan ook meteen als spreker. Wie deze techniek goed beheerst, kan spelen met ritme en expressie. En kan de regie-aanduiding (wie spreekt en hoe hij spreekt) vaak achterwege laten. De aanduiding zei hij boos bijvoorbeeld kan dan vervangen worden door: Hij sloeg hard op de tafel. Een voorbeeld: Niet: 'We doen het. We moeten het natuurlijk wel geheim zien te houden.' (dit moet je twee keer lezen voor je de toon van de tweede zin goed hebt) Ook niet: 'We doen het,' riep hij uit. Maar aarzelend vervolgde hij: 'We moeten het natuurlijk wel geheim zien te houden.' (te omslachtig en te expliciet) Wel: 'We doen het.' Hij legde een hand op de hare. 'We moeten het natuurlijk wel geheim zien te houden.'

Wat een helder antwoord, Trenke. Hier heeft iedereen iets aan.

De enige manier waarop ik kan bedenken dat dialoog naast elkaar staat is als het nog door dezelfde persoon wordt gezegd. Volgens mij is de stelregel dat je bij iedere wisseling van prater op een nieuwe regel begint. "Ja," zegt Miestwijfelachtig, "Dat denk ik wel. Toch?" "Moet je niet aan mij vragen," beantwoord Piet.

Ja. Alleen is iets wat gezegd wordt door dezelfde persoon geen dialoog. Dat wordt het pas als er ten minste een tweede persoon bij komt. Dus wat dat betreft is een dialoog altijd onder elkaar. Naast elkaar bestaat naar mijn weten helemaal niet.

Nee, maar binnen een dialoog kan het wel gebeuren dat dit voor komt als je schrijft :) @ Trenke: Inderdaad, goed voorbeeld! Vooral het tweede verhaal vond ik nuttig. Ik heb er altijd moeite mee te beslissen of ik nu op een nieuwe regel moet beginnen of niet als ik veel handelingen tussendoor beschrijf.

Ja, Trenke heeft inderdaad gelijk, het moet zo vloeiend mogelijk en als je kunt zien wie wat zegt dan is het goed. Maar soms kun je ook beter aan een nieuwe zin beginnen -bij een andere spreker of een ander onderwerp.

Trenke heeft gelijk. De enige plek waar ik dialogen op dezelfde alinea heb gezien, was de Bijbel.

Duidelijk verhaal, Trenke. Handig item ook!

Hartelijk bedankt iedereen, voor jullie goede uitleg!!

Vandaag de nieuwste 'Schrijven' op de mat, met daarin... een artikel over het schrijven van Dialogen (van René Appel).

Hierboven lijkt het voor een aantal van jullie vanzelfsprekend, maar ik vraag het toch: dus bij dialogen staat iedere nieuwe uitspraak op een nieuwe regel? Dit is precies ook de vraag waarmee ik, inderdaad een beginnend schrijver, nu zit in mijn schrijven. Wanneer begin ik op een nieuwe regel? Ik zie schrijvers die in hun boek het ene moment dialogen enkel in losse regeltjes onder elkaar zetten en een paar bladzijden later de gesproken tekst tussen de beschrijvende delen zetten, bijvoorbeeld Donna Tartt in De Verborgen Geschiedenis. Op grond waarvan worden deze keuzes gemaakt? Even een stukje tekst als voorbeeld bij mijn vraag: Zo: Tegenover ons in de 4-zits zit een jonge man schijnbaar uiterst geconcentreerd een boek te lezen. Ik buig mijn nek en probeer de kaft van zijn boek te lezen, nieuwsgierig naar de titel. Het is een Engelstalig boek en het ziet er wetenschappelijk uit. Dan zie ik het boek bewegen en verschijnt er een hoofd, een bos wilde donkerblonde krullen, grote bruinzwarte ogen en een glimlach. “Lukt het?” Ik verman mezelf. “Eh ja, sorry, ik eh.” Ik maak mijn zin niet af, weet niet wat ik moet zeggen. “Kijk gerust even.” Hij reikt me het boek aan. Ik schud mijn hoofd lichtjes, glimlach beleefd en richt me op de weilanden naast ons, maar de man blijft het boek met gestrekte arm aan me aanbieden. of zo: Tegenover ons in de 4-zits zit een jonge man schijnbaar uiterst geconcentreerd een boek te lezen. Ik buig mijn nek en probeer de kaft van zijn boek te lezen, nieuwsgierig naar de titel. Het is een Engelstalig boek en het ziet er wetenschappelijk uit. Dan zie ik het boek bewegen en verschijnt er een hoofd, een bos wilde donkerblonde krullen, grote bruinzwarte ogen en een glimlach. "Lukt het?" Ik verman mezelf. "Eh ja, sorry, ik eh." Ik maak mijn zin niet af, weet niet wat ik moet zeggen. "Kijk gerust even." Hij reikt me het boek aan. Ik schud mijn hoofd lichtjes, glimlach beleefd en richt me op de weilanden naast ons, maar de man blijft het boek met gestrekte arm aan me aanbieden. ? Nog iets..., in hoeverre is er bij het antwoord op deze vraag sprake van regels ten aanzien van het schrijven? Bestaat er zoiets als 'de vrijheid van schrijver'? Even los van de veranderingen die uitgevers voor ogen kunnen hebben.

De tweede lijkt me het duidelijkst, alleen zou ik "Eh ja, sorry, ik eh." direct laten volgen op 'ik verman mezelf' aangezien de ik ook de spreker is. In het eerste voorbeeld is 'kijk gerust even' verwarrend, omdat niet duidelijk is wie het zegt.

't Lijkt ineens wel een beetje op proeflezen hier :) Ik ben het met je eens, AndreaClimbing. Inmiddels heb ik mijn schrijfsel, waar bovenstaande stukje een fragment van is, behoorlijk veranderd en de dialogen en gebeurtenissen met tabjes en returns duidelijker gemaakt - beetje naar aanleiding van dingen die ik hier heb gelezen.