Do's en Don'ts

Dont's, is het, tenminste volgens de homepage van SOL. :P Raar woord, eigenlijk. Ik denk inderdaad dat de tips voor heel beginnende schrijvers zijn bedoeld. :)

Er staat een stukje op deze site over dialogen van ene Reinold Schaatsbergen. Nu lees ik echt veel boeken de laatste tijd van echt heel erg goede schrijvers waaronder nogal wat klassiekers. En als ik zo eens terug blader komen mij zijn tips wat knullig en betuttelend over. Grammaticaal moet het goed zijn, maar alle andere tips raken kant noch wal. Of heb ik het mis? Zijn dit tips voor beginnende schrijvers mischien?

Nee, je hebt helemaal gelijk. Het zijn natuurlijk tips van niets, alhoewel Renoud Schaatsbergen me zo nu en dan bevalt in sommigen van zijn andere stukken, waarin hij hier en daar de nadruk op emotie legt. Als ik zijn tips op een rijtje zet: - Een dialoog dient grammaticaal in orde te zijn Dit is natuurlijk geen tip maar de logica zelve. - Een dialoog is kort maar krachtig. Lange lappen dialoog nodigen niet uit tot lezen en zijn lastig om doorheen te werken. Dit is geen absolute regel. Lees de boeken van Kafka en je ziet dat dialogen ook lang kunnen zijn zonder aan kracht in te boeten. - Een dialoog laat iets zien over de personages die aan het woord zijn. In dat opzicht is elke zin in een dialoog noodzakelijk voor de plot. Dit klopt, maar is maar het halve verhaal. Dialogen die niet in functie staan van het plot zijn waardeloos, tenzij ze ook in functie staan van het thema. Dus dialogen moet in functie staan van het plot en/of thema. Er zijn boeken waarin een hoofdstuk wordt opgenomen die helemaal niets te maken hebben met het plot, maar wel iets zeggen over het personage, en hiermee indirect over het thema. - Een dialoog wordt afgewisseld met handelingen. Een dialoog wordt niet enkel door handelingen onderbroken, maar ook door reflecties (gedachten), waarnemingen en zeer belangrijk: emotionele belevingen. - Gebruik niet te vaak een ‘hij zegt’ of ‘zij zegt’ constructie. Dit is maar het halve verhaal. De andere kant is: gebruik juist ''hij zegt'' ''zij zegt'' daar waar nodig. In sommige manuscripten is dit juist het manco. De lezer moet altijd weten wie er aan het woord is. - Zorg ervoor dat de dialoog zo opgebouwd is, dat het duidelijk is wie er aan het woord is. ''Hij zegt/zij zegt'' kan daarbij helpen. Dit klopt en is een groot probleem in vele boeken. - Een nieuwe alinea beginnen als een ander begint te spreken, is hierbij van belang. Dit is geen absolute regel, maar is voor verreweg de meeste lezers aan te raden. Je moet een topper a la kafka zijn om deze regel te kunnen breken, zoals hij dit in zijn boeken heeft aangetoond, waarin hij bv. bij het proces geen vrije regenval gebruikt, zoals dit zo mooi heet. - Vermijd een kopje koffie-dialoog. Mensen hoeven niet te lezen wat iemand in zijn koffie of thee wil. Dit geldt voor alle soortgelijke situaties. Sla het stuk over en begin de scène waar het belangrijk wordt. Uiteraard. Aan de andere kant bestaat ook het gevaar dat wanneer de schrijver stukken gaat overslaan de lezer de HP in de 3d-wereld uit het oog verliest. De HP moet strak aan het lijntje worden gehouden om de lezer in de 3d-wereld te betrekken, en dan is het zo nu en dan nodig om minitieuze handelingen te beschrijven zoals ''op bed gaan zitten'', ''naar de keuken gaan'' en ''een kopje koffie pakken''. - Maak geen infodump van je dialoog. Sommige schrijvers laten hun personages van alles zeggen om lezers te informeren. Dit voelt onnatuurlijk aan en breekt de spanning. Mjah. Maar wat heb je hieraan zonder een voorbeeld? - Vertrouw de lezers dat ze zelf de puzzelstukjes bij elkaar leggen. Nee, je moet de lezer nooit vertrouwen. De schrijver dient er verantwoordelijk te zijn dat de lezer niet geirriteerd wordt. Zomaar vertrouwen dat de lezer wel even puzzelstukjes oplost kan niet. De puzzelstukjes moeten eerst logisch door de schrijver in elkaar worden gezet en de dialoog moet voldoende handvaten bieden voor de lezer om de puzzelstukjes in elkaar te kunnen leggen. - Maak een dialoog niet te realistisch. In het echt zeggen we vaak ‘um’ en ‘uh’, maar dit stokt een geschreven verhaal. Klopt. Geschreven taal is totaal anders dan een dialoog in het echt. Maar juist deze twee woorden -uhmm of hmm -kunnen wel gebruikt worden zonder in te boeten aan klasse. Het gaat meer om woorden/zinnen als ''weet je wel'' of ''Jezus man, kom op hey''. - Laat overbodige woorden weg en maak hele zinnen, tenzij het een duidelijke functie dient. Zeer zeker waar. Zinnen die niet heel zijn komen emotioneel niet krachtig genoeg aan vaak. Saskia Noort heeft hier een handje van, waardoor de zinnen schraal zijn en eerder irritant zijn om te lezen. ------ Maar goed, over het algemeen zijn dit tips die je in een gemiddeld LOI boekje terugvindt.

- Maak een dialoog niet te realistisch. In het echt zeggen we vaak ‘um’ en ‘uh’, maar dit stokt een geschreven verhaal. Klopt. Geschreven taal is totaal anders dan een dialoog in het echt. Maar juist deze twee woorden -uhmm of hmm -kunnen wel gebruikt worden zonder in te boeten aan klasse. Het gaat meer om woorden/zinnen als ''weet je wel'' of ''Jezus man, kom op hey''.

Eén van de voorbeelden waarom tips altijd gepaard dienen te gaan met de nodige nuancering. Ik vind dat je in een dialoog (en tekst in het algemeen) altijd alles mag doen, zeggen en laten zeggen wat er maar mogelijk te doen en te zeggen is. Een tweede is of je er mee wegkomt. Het wegkomen met het verbreken van regels en creativiteit met taal is helemaal afhankelijk van de context en de functie van de taal. Natuurlijk mogen lezers best wel eens flink geïrriteerd raken tijdens het lezen. Als ze maar geïrriteerd raken door je personages en niet door je stijl. Kanttekening hierbij. Als je niet heel erg zeker bent van je zaak, kun je je werk niet genoeg laten proeflezen. Enkele negatieve reacties wil niet zeggen dat er geen anderen zijn die ervan zullen smullen. Enkele positieve reacties wil niet zeggen dat je goed bezig bent. Aan de aard van meerdere reacties kun je wel afleiden of je het effect bereikt dat je wilt bereiken. Er zou eens een goed artikel geschreven moeten worden over dit onderwerp. Misschien doe ik dat nog wel eens.

- Maak een dialoog niet te realistisch. In het echt zeggen we vaak ‘um’ en ‘uh’, maar dit stokt een geschreven verhaal. Klopt. Geschreven taal is totaal anders dan een dialoog in het echt. Maar juist deze twee woorden -uhmm of hmm -kunnen wel gebruikt worden zonder in te boeten aan klasse. Het gaat meer om woorden/zinnen als ''weet je wel'' of ''Jezus man, kom op hey''.

Eén van de voorbeelden waarom tips altijd gepaard dienen te gaan met de nodige nuancering. Ik vind dat je in een dialoog (en tekst in het algemeen) altijd alles mag doen, zeggen en laten zeggen wat er maar mogelijk te doen en te zeggen is. Een tweede is of je er mee wegkomt. Het wegkomen met het verbreken van regels en creativiteit met taal is helemaal afhankelijk van de context en de functie van de taal. Natuurlijk mogen lezers best wel eens flink geïrriteerd raken tijdens het lezen. Als ze maar geïrriteerd raken door je personages en niet door je stijl. Kanttekening hierbij. Als je niet heel erg zeker bent van je zaak, kun je je werk niet genoeg laten proeflezen. Enkele negatieve reacties wil niet zeggen dat er geen anderen zijn die ervan zullen smullen. Enkele positieve reacties wil niet zeggen dat je goed bezig bent. Aan de aard van meerdere reacties kun je wel afleiden of je het effect bereikt dat je wilt bereiken.

Inderdaad. Eens met deze post. Regels zijn er uiteindelijk om doorbroken te worden. Maar om ze te kunnen doorbreken moet je weten wat ze zijn, waarom ze er zijn en waarom ze zo vaak worden toegepast.

Eens, Janneke. Goed opgemerkt.

Of heb ik het mis?

Nee, je hebt het niet mis. Je onderschrift is hier wel zeer toepasselijk.

Regels zijn er uiteindelijk om doorbroken te worden. Maar om ze te kunnen doorbreken moet je weten wat ze zijn, waarom ze er zijn en waarom ze zo vaak worden toegepast.

Mee eens. De praktijk wijst uit dat heel veel schrijvers hun schrijven kunnen verbeteren door zich aan de tips/regels/do's/dont's te houden. Als je dat onder de knie hebt, kun je verder groeien. Je kunt het punt niet overslaan. Zo werkt het niet. Je kunt het dan ook niet leren door het lezen van het werk van een ervaren schrijven en dat klakkeloos te imiteren, je moet weten welke werkingen eraan ten grondslag liggen. Want hoe anarchistisch ze ook lijken, ze weten heel goed wat ze doen, en waarom. Ik heb ook niet de indruk dat ze de regels breken, hooguit buigen om ze voor hun eigen doeleinden te kunnen gebruiken. Het stuk is overigens een vertaling. En er staat op de site inderdaad don'ts.

Ik heb me ook geërgerd aan dit stuk. Ik weet niet of jullie weleens iets van Gerbrand Bakker hebben gelezen, maar die man heeft pagina's dialoog, zonder 'hij zei' en handelingen. Dat vind ik echt de mooiste dialogen uit de Nederlandse literatuur. Dus nee, met deze tips doe ik niet zo veel. (Behalve dan met de open deuren dat het grammaticaal correct moet zijn en dat het duidelijk moet zijn wie er aan het woord is, maar die hoef ik niet in tipvorm te krijgen)

Om eerlijk te zijn, ik heb boeken gelezen van bestselling schrijvers die deze regels overschrijden, maar dan niet op een echt goede manier. Deze lijst mag dan meer gericht zijn op beginnende schrijvers, maar die kunnen tips altijd goed gebruiken. Ik toch zeker. Maar dat had er misschien beter bijgestaan dan.

Ik heb me ook geërgerd aan dit stuk. Ik weet niet of jullie weleens iets van Gerbrand Bakker hebben gelezen, maar die man heeft pagina's dialoog, zonder 'hij zei' en handelingen. Dat vind ik echt de mooiste dialogen uit de Nederlandse literatuur. Dus nee, met deze tips doe ik niet zo veel.

Ben jij Gerbrand Bakker dan? Dat dacht ik niet. Dat hij de regels kan buigen en prachtige dialogen schrijft, wil niet zeggen dat jij (en talloze andere schrijvers hier) het ook kunnen. En als ik de dialogen op je blog lees, dan denk ik dat je best nog wat met die tips zou kunnen doen. Bovendien ligt het ook aan het publiek voor wie je schrijft: voor een strikt literair geoefend publiek kun je je meer veroorloven buiten de regels te experimenteren. Vergelijk het met schilderijen: de meeste mensen kunnen niet zoveel met abstract en vinden Rembrandt al gewaagd met zijn impressionistisch aandoende clair-obscure. Geoefende kunstkenners kunnen minutenlang naar een zwart vierkant of een doek vol verfspatten kijken en helemaal in vervoering raken.

@ Schli, nergens staat dat de aangevoerde schrijfregels bedoeld zijn voor auteurs die ongeoefende lezers zouden hebben. Dat sleep je er met de haren bij en doet de discussie geen goed. Waarom zou Hadassah Gerbrand Bakker niet kunnen zijn? Jij doet net alsof hier alleen maar beginnende kneuzen rondlopen. Niets is minder waar.

@ Schli, nergens staat dat de aangevoerde schrijfregels bedoeld zijn voor auteurs die ongeoefende lezers zouden hebben.

Nee, dat staat in mijn stuk ook niet expliciet. Maar ik weet wel dat een heleboel van dit soort tips komen uit boeken voor "helder schrijven voor een groot publiek" (wat bij veel uitgeverijen gewoon het beleid is, omdat er voor complexe literaire teksten gewoon te weinig markt is). Sowieso is helder formuleren iets dat (blijkbaar) heel erg moeilijk is en erg onderschat wordt. Een simpele tekst schrijven is vele malen moeilijker dan een moeilijke tekst schrijven. De clou ervan is dat je eerst moet leren wat een simpele tekst is, en hoe je die schrijft, voordat je een simpele tekst kunt omzetten naar een tekst die complex is, en daarom op het eerste gezicht moeilijk lijkt, maar bij lezing gewoon begrijpelijk en helder is. Dat zijn mechanismen in de taal die je onder de knie moet krijgen als je wilt schrijven. En dat leer je echt niet door te constateren dat de "grote schrijvers" zich niet aan de regels houden en dat jij dus ook de regels niet hoeft te leren om beter te worden. Het feit dat dit soort tips steeds weer terugkomen in allerlei vormen, zoals in juryverslagen, tips op talloze websites, in alle schrijfboeken, regelmatig in Schrijven Magazine, en ook door uitgevers wel worden genoemd onder de tips voor in te sturen manuscripten lijkt er toch op te duiden dat er genoeg (professionele) lezers zijn die zich ergeren aan ondermaatse teksten van vele "kneusjes" die denken dit soort tips niet nodig te hebben omdat ze als een schrijfgod uit de hemel zijn gevallen.

Waarom zou Hadassah Gerbrand Bakker niet kunnen zijn?

Heb jij de moeite genomen de dialogen op haar website gelezen? Ben jij gaan lezen in de teksten van Bakker? Durf je met droge ogen te beweren dat de kwaliteit gelijk is?

Sowieso is helder formuleren iets dat (blijkbaar) heel erg moeilijk is en erg onderschat wordt. Een simpele tekst schrijven is vele malen moeilijker dan een moeilijke tekst schrijven.

Dat is misschien wel waar, maar gaat niet op wanneer je het woordje helder ervoor plakt (als je met moeilijk ten minste complex bedoelt, wat ik aan neem omdat het wel heel erg voor de hand ligt dat het geen enkele moeite kost om een tekst te schrijven die voor geen mens en zelfs voor de schrijver niet te begrijpen is). edit: waarschijnlijk heb ik het toch verkeerd begrepen.

Heb jij de moeite genomen de dialogen op haar website gelezen? Ben jij gaan lezen in de teksten van Bakker? Durf je met droge ogen te beweren dat de kwaliteit gelijk is?

Natuurlijk is die kwaliteit niet gelijk. Gerbrand Bakker doet mee aan de Olympische Spelen, ik doe mee aan de turnkampioenschappen van de dorpsvereniging. Dat lijkt me een uitgemaakte zaak. Ik vind alleen dat deze tips je naar één heel specifiek soort dialoog sturen (inderdaad de helder voor een groot publiek) en doen alsof dat de enige juiste is. Daar stoor ik me aan.

Deze regels over dialogen zijn, net als andere tips and tricks over plot, conflict, personages, etc, de richtingaanwijzers van het literaire hooggebergte. Je kunt er je voordeel mee doen en ongelukken voorkomen. Gebruik ze, kijk of je teksten beter worden, experimenteer, vraag feedback enzovoort. Afhankelijk van je ervaring, talent en durf zul je de gebaande paden vroeger of later moeten verlaten om je eigen weg te vinden. Steeds de regels blijven volgen wordt op een gegeven moment als kleuren tussen de lijntjes: netjes, maar oersaai. Trek een boek van een groot schrijver uit de kast en je zult merken dat zij zich niets aantrekt van de regels. Toch zou ik willen dat ook bekende schrijvers wat meer op de regels letten. Bekendheid is niet gelijk aan kunde. En wees eerlijk over je eigen kunde. Bezit je dezelfde vaardigheid als een berggids? Ga dan je eigen weg. Zo niet, wees verstandig. Feedback over waar je staat komt van je omgeving. Is de beklimming te steil, de afdaling te glibberig, een gebroken been vertelt het je. De volgende keer iets meer op de paden blijven. Bij schrijven komt feedback ook van je omgeving: proeflezers, redacteuren, en (als je geluk hebt) lezers en recensenten. Ook deze tips zijn niet absoluut. Want er vallen hier geen dooien. Wil je onverstandig zijn? Ga je gang. Als kan en mag in schrijversland.

Trek een boek van een groot schrijver uit de kast en je zult merken dat zij zich niets aantrekt van de regels.

Dit is natuurlijk onzin. Tenzij je zelf niet weet welke regels er zijn gevolgd, dan lijkt het alsof er geen regels zijn gevolgd.

Trek een boek van een groot schrijver uit de kast en je zult merken dat zij zich niets aantrekt van de regels.

Dit is natuurlijk onzin. Tenzij je zelf niet weet welke regels er zijn gevolgd, dan lijkt het alsof er geen regels zijn gevolgd.

Kijk..... Zo kennen we je weer. Maar echt. Neem een schrijfregel (zoals de hier genoemde do's and dont's), loop naar je boekenkast en je zult merken dat er voldoende bekende schrijvers zijn die zich niet houden aan die regel.

Trek een boek van een groot schrijver uit de kast en je zult merken dat zij zich niets aantrekt van de regels.

Dit is natuurlijk onzin. Tenzij je zelf niet weet welke regels er zijn gevolgd, dan lijkt het alsof er geen regels zijn gevolgd.

Ik ben het met bavarois eens. Als je kijkt waarom ze zich niet aan de regel houden, dan blijkt vaak dat ze zich er wel aan houden, maar vanuit een andere verhaallaag gezien. Als je die de eerste keer niet zag, dan kun je hem op deze manier ontdekken (en het verhaal nog een keer lezen, waardoor het veel rijker wordt). Voorwaarde is dat je teksten kunt analyseren op literair niveau. Het wil trouwens niet zeggen dat de schrijver zich ervan bewust was bij het schrijven, maar je kunt aannemen dat een goede uitgever/redacteur herkent heeft hoe het verhaal in elkaar zit. Anders was het geschrapt of gewijzigd. En natuurlijk maken ook de groten weleens een foutje. Maar het verschil tussen de groten en de beginners is dat de beginners het voortdurend fout doen, uit onwetenheid. Het ligt er natuurlijk wel aan wat je een groot schrijver vindt. Niet alle grote schrijvers zijn bestsellerschrijvers op prijswinnaars. Ten slotte is er dit: http://www.talentinontwikkeling.org/matrix-bewust… De tips maken mensen ongelukkig, want ze worden van onbewust onbekwaam ineens bewust onbekwaam. Ik denk dat dat de aversie oproept.

Sowieso is helder formuleren iets dat (blijkbaar) heel erg moeilijk is en erg onderschat wordt. Een simpele tekst schrijven is vele malen moeilijker dan een moeilijke tekst schrijven.

Dat is misschien wel waar, maar gaat niet op wanneer je het woordje helder ervoor plakt (als je met moeilijk ten minste complex bedoelt, wat ik aan neem omdat het wel heel erg voor de hand ligt dat het geen enkele moeite kost om een tekst te schrijven die voor geen mens en zelfs voor de schrijver niet te begrijpen is). edit: waarschijnlijk heb ik het toch verkeerd begrepen.

Het gaat mij er vooral om dat er onder sommige mensen de opvatting heerst dat literatuur moeilijk is. Schrijvers die dat denken, gaat als ze literatuur gaan schrijven, nodeloos ingewikkeld zitten doen, want immers hoe ingewikkelder, des te literatureluurder. Ik merk het dagelijks: ik moet heldere, simpele teksten opleveren, maar vrijwel iedereen teksten aanlevert hanteert een moeilijke, ingewikkelde stijl, die niet complex is, maar vaak wel tot fouten leidt (en dan hebben ze nog training gehad ook). Het idee dat schrijven gewichtig is, en schrijvers belangrijk in de samenleving, zet mensen ertoe aan om vooral niet iets simpels neer te schrijven, het idee is dat je dan dom bent. Terwijl juist echt een heldere, makkelijk leesbare tekst (ongeacht of die complex is of niet) schrijven erg moeilijk blijkt te zijn. Ik heb het ook niet over "vlot leesbaar" tegenover "zwaar leesbaar", maar een wezenloze warrigheid die bij veel schrijvers (en onbewuste lezers) voor literair door moet gaan.

Ten slotte is er dit: http://www.talentinontwikkeling.org/matrix-bewust… De tips maken mensen ongelukkig, want ze worden van onbewust onbekwaam ineens bewust onbekwaam. Ik denk dat dat de aversie oproept.

Mooi schema, maar zoals vaak met schema's een iets te simpele voorstelling van zaken. Als ik het in ieder geval met mijn eigen leer proces vergelijk (en zover ik dat kan overzien). Als ik een verhaal schrijf begin ik met een klein idee, al schrijfende vlieg ik allerlei kanten op en ontstaan er wendingen en gelaagdheid. Veel van de gelaagdheid herken ik pas bij herlezen of herschrijven en werk ik dan nog wat beter uit. Ik ontdek regelmatig dingen die ik onbewust erg goed heb gedaan. Er zijn ook zaken die ik helemaal over het hoofd zie en planken die volledig misgeslagen worden. Gelukkig merken proeflezers die meestal wel op, of ik zelf als ik het een tijdje heb laten liggen. iig Voor mij werkt het om te leren schrijven door wild te experimenteren. Door ervaring opdoen leer ik wel wat werkt en wat niet en welke regels, patronen er achter liggen wanneer het werkt. Als ik eerst braaf alle regels zou leren en dan pas gaan experimenteren zou ik verveelt raken en er waarschijnlijk mee kappen.

Het gaat om je leerproces als schrijver, als geheel. De meesten beginnen vrolijk te schrijven zonder ook maar ergens op te letten (onbewust onbekwaam) Dan komen ze in de fase waarin ze hun werk aan proeflezers voorleggen (sommigen komen zover niet eens en blijven in de vervoering van het onbewust onbekwaam zijn). Dan blijkt dat hun grammatica niet deugt, hun interpunctie rammelt en de dialogen gewoon bagger zijn, etc. Dat is heel vervelend als je voorheen een vrolijke schrijver was die dacht wel even bij een uitgever binnen te kunnen rollen. Dat het vervelend is, merk je aan de manier waarop de onbewust onbekwame schrijver reageert bij proeflezen: ze voelen zich aangevallen, persoonlijk. Er is ineens iemand die zegt dat ze er niets van kunnen, die ze van hun zelfbeklommen voetstuk stoot. Sommigen haken af en schrijven niet meer, sommigen blijven hardnekkig ontkennen dat ze onbekwaam zijn, sommigen gaan leren (bijvoorbeeld aan de hand van schrijftips). De laatste groep kan dat op veel verschillende manieren doen, en als het lukt komen ze vanzelf in de groep bewust bekwaam. Bij de bewust bekwamen kom je grofweg de volgende groepen tegen: - de twijfelaars en perfectionisten: Al tien keer gecontroleerd en geen fouten ontdekt, maar doe ik het nu wel goed? - de brullers: kijk eens hoe keurig ik het volgens de regels doe! - de inkleurders: angstvallig binnen de gestelde regels en tips blijven door de angst terug te vallen naar de pijnlijke fase van bewust onbekwaam Als ze echter doorzetten en (terechte) positieve feedback krijgen op hun bekwaamheid, zullen ze zich snel comfortabeler gaan voelen en vanuit hun ervaring schrijven zonder nog bewust met de regels bezig te zijn: onbewust bekwaam. Dat is de fase waarin je naar hartenlust kunt experimenteren, omdat je weet dat wat je doet in de basis goed is. Ik sluit niet uit dat je het ook op deelprocessen toe kan passen, bijvoorbeeld "grammatica is perfect, dialogen rammelen nog", maar eigenlijk zit je dan al in de fase van bewust bekwaam: je weet van jezelf heel goed wat je wel en niet kunt bij het schrijven, en behalve enkele struikelblokken weet je dat de tekst die je schrijft in principe goed is. Het schema is natuurlijk niet door mij bedacht. Het wordt echter vaak gebruikt omdat het de mogelijkheid geeft om mensen inzage te geven in leerprocessen (en de emoties die erbij horen). De valkuil in het geheel is dat onbewust bekwaam en onbewust onbekwaam heel dicht bij elkaar liggen. Als je je niet laat testen op je kunnen (de erkenning van anderen van je bekwaamheid, bijvoorbeeld door een uitgeverij, of een wedstrijdjury, of kritische proeflezers) kun je heel lang onbewust onbekwaam blijven. Of, net zo gevaarlijk voor je ontwikkeling, als onbewust bekwame schrijver hardnekkig cursussen blijven volgen en tips opvolgen die je al lang ontgroeid bent. EDIT: wat ik misschien verkeerd heb gelezen of begrepen: ik kijk alleen naar de opgeleverde producten (gepubliceerde teksten), niet naar het ontwikkelingsproces per verhaal. Hoe een schrijver dat aanpakt zal me worst wezen, als het eindproduct maar goed is.

Trek een boek van een groot schrijver uit de kast en je zult merken dat zij zich niets aantrekt van de regels.

Dit is natuurlijk onzin. Tenzij je zelf niet weet welke regels er zijn gevolgd, dan lijkt het alsof er geen regels zijn gevolgd.

Kijk..... Zo kennen we je weer. Maar echt. Neem een schrijfregel (zoals de hier genoemde do's and dont's), loop naar je boekenkast en je zult merken dat er voldoende bekende schrijvers zijn die zich niet houden aan die regel.

Ja, als jij denkt dat pakweg Zola, Camus, Roald Dahl, Suskind, Garcia Marquez, Hemingway en noem maar op welke grote schrijver zich aan geen enkele regel houdt, heb je er gewoonweg niets van begrepen. Ze houden zich aan ongelofelijk veel regels. Hier en daar buigen ze hem om, rekken ze hem wat uit, maar veelal perfectioneren ze juist bepaalde regels. Pak bijvoorbeeld Nicci French en je ziet dat ze bijvoorbeeld de spanningstechnieken niet verbreken, maar juist tot in de perfectie doorvoeren bij sommigen van hun boeken. Dus je kunt het arrogantie noemen, maar je kraamt gewoon onzin uit. Wat Schlimazlnik zegt over bewust onbekwaam en bewust bekwaam etc. Klopt.

Mooie uitleg, Schlimazlnik #21

Ja, als jij denkt dat pakweg Zola, Camus, Roald Dahl, Suskind, Garcia Marquez, Hemingway en noem maar op welke grote schrijver zich aan geen enkele regel houdt, heb je er gewoonweg niets van begrepen. Ze houden zich aan ongelofelijk veel regels.

Je maakt het veel dramatischer dan ik het bedoeld heb, die kant wil ik helemaal niet uit. Het ging mij om het voorbeeld van lange dialogen. Dat wordt afgeraden, maar blijkbaar houdt Bakker zich daar niet aan. Dat wil echter nog niet zeggen dat het een verkeerde tip is (omdat een bekend schrijver zich er niet aan houdt). En zo zijn er meer tips and tricks waarvan blijkt dat ze in gepubliceerde boeken niet nageleefd worden, en die toch zeer nuttig zijn.

Ja, als jij denkt dat pakweg Zola, Camus, Roald Dahl, Suskind, Garcia Marquez, Hemingway en noem maar op welke grote schrijver zich aan geen enkele regel houdt, heb je er gewoonweg niets van begrepen. Ze houden zich aan ongelofelijk veel regels.

Je maakt het veel dramatischer dan ik het bedoeld heb, die kant wil ik helemaal niet uit. Het ging mij om het voorbeeld van lange dialogen. Dat wordt afgeraden, maar blijkbaar houdt Bakker zich daar niet aan. Dat wil echter nog niet zeggen dat het een verkeerde tip is (omdat een bekend schrijver zich er niet aan houdt). En zo zijn er meer tips and tricks waarvan blijkt dat ze in gepubliceerde boeken niet nageleefd worden, en die toch zeer nuttig zijn.

Het zou best kunnen dat Bakker zich daar niet aan houdt. Ik ken die hele Bakker niet. Als Grunberg als beste Nederlandse schrijver wordt beschouwd, dan weet ik wat het niveau van Bakker is. Niet hoog genoeg om uberhaupt in de schaduw van de besten te mogen staan. Nederlandse schrijvers van nu zijn geen maatstaf. Je moet naar de toppers kijken. Dostojewski, Kafka, Roald Dahl, Zola etc. Of naar Nederlandse schrijvers uit het verleden. Mulisch of Hermans bijvoorbeeld. Maar natuurlijk, ook de basisregels van de dialoog (vrije regenval, uitgeproken tekst, afgewisseld met reflecties/emotiebeschrijving/omgevingsbeschrijving/acties en persoonsbeschrijving) kunnen worden verbroken. Het zou best kunnen dat Bakker dat op een goede manier heeft verbroken. Enja, alle regels kunnen uiteindelijk verbroken worden. Maar als je een goed boek wilt schrijven, een compleet boek, dan zullen er bepaalde regels moeten worden gevolgd, die bij de een wat anders worden toegepast dan bij de ander. En de echte toppers brengen iets nieuws, juist door bepaalde regels te verbreken. Maar daarom zijn het ook toppers en is de verbreking van regels voor de meesten van ons niet weggelegd.

Het ging mij om het voorbeeld van lange dialogen. Dat wordt afgeraden, maar blijkbaar houdt Bakker zich daar niet aan.

Dat klopt. Het probleem is dat de "tip" maar een heel klein tipje van de sluier is, en dat het hoe en waarom niet of nauwelijks wordt vermeld. Kijk naar dat "lange": wat is een lange dialoog? Waar wordt lang te lang? Het antwoord staat er een beetje versluierd: een dialoog is te lang als hij het verhaal niet meer dient: punt 3 uit het eerste rijtje, punt 2 en 3 uit het tweede rijtje. De andere tips gaan over transparantie van de tekst (helder schrijven). Over het algemeen denk ik dat dit soort tips vooral nieuwsgierig moeten maken om het verder uit te zoeken hoe het zit. En in het geval van dit forum: om pluslid te worden en/of boeken uit de schrijfbibliotheek te kopen en/of een cursus te gaan doen. Immers: schrijven leer je niet van een rijtje tips. Maar evenmin door het verwerpen ervan.

Een tip is niets meer dan een richtlijn, een hint. Met andere woorden, zie maar wat je er mee doet. Een regel is een procedure, een voorschrift, en wijk je daarvan af dan ga je fouten maken. Deze twee zaken worden hierboven veelvuldig door elkaar gehaald De heer Schaatsbergen heeft tips geschreven dus, Janneke, je hoeft je daar absoluut niet aan te houden. Kijk meer naar voorbeelden in al die mooie boeken die je leest en hang je niet op aan tips en regels. Het doet je creativiteit geen goed.

Een tip is in mijn ogen meer een vorm van bewustwording. Daar kun je altijd iets mee doen. De ware creativiteit bevindt zich overigens in het werken met beperkingen.

Werken met beperkingen, dat doet me denken aan George Perec die een roman schreef zonder de letter e te gebruiken.

Nee, je hebt helemaal gelijk.

Dat wilde ik horen. Bedankt!