Leuk, maar niet gruwelijk genoeg

Brijner, en wat is het nut hiervan?

Ik ben iemand die in dit genre schrijft. Ik ben gek op seriemoordenaars, altijd al geweest en ik schrijf er graag over. Twee dingen trekken mij enorm, en het grote publiek dus ongetwijfeld ook. Ten eerste is het dat wat je eigenlijk niet wilt weten. Mensen zijn sensatiegeil en houden van luguber, zolang het maar niet te dichtbij komt. Het staat zo ver van je bed dat je wilt weten wat iemand bezielt. Niemand wil weten hoe Japie eruit zag toen hij met 180 km per uur tegen een boom knalde, maar als het op de snelweg gebeurt ontstaat er wel 20 km file omdat niemand voorbij kan rijden zonder even af te remmen om te kijken. Het is die kant van de mensheid die we bijna allemaal in ons hebben maar driftig weg stoppen en zo heel af en toe naar boven halen door dit soort boeken te lezen, smerige films te kijken of te stoppen bij het zien van zwaailichten op de kruising. Daarnaast is daar de psychische kant van het verhaal wat enorm trekt. Het willen weten wat iemand denkt en voelt op het moment dat hij een ander op lugubere wijze om het leven brengt. De nieuwsgierigheid naar hoe iemand zo verknipt kan worden en toch zo lang zo onopvallend door het leven kan gaan. Het trok mij als kind al en het trekt nog steeds en blijkbaar ben ik niet de enige want inderdaad, de boekenwinkel, de videotheek, de televisie....elke vorm van media stroomt ermee vol. Ik vind wel dat er ergens een grens is hoor. Ik schrijf niet over ingewanden of afgehakte hoofden. Dat vind ik onsmakelijk en gewoon stijlloos. Het is ook verre van creatief. Het gaat bij mij veel meer om de psyche achter de moordenaar dan om de gruwelijke daden die een uiting van die psyche zijn.

Wat vind je van "Seven" ?

Ros, Ik vond 'Seven' spannend maar ook gruwelijk. Je blijft kijken en je er over verbazen dat zulke mensen bestaan. Je vraagt je dus af, wat er in zo'n hoofd omgaat om tot dit soort gruwelijke daden te komen.

Saralitse, De film heb ik niet gezien, het boek heb ik wel gelezen. Een aantal passages in het boek kunnen denk ik nooit echt in beeld worden gebracht, zonder dat het publiek de zaal kotsend zou verlaten. De film zal dan wel milder geweest zijn, mag ik aannemen. Eén gevaar vind ik, dat door het kopieergedrag van psychopaten, iemand in de zaal denkt: 'Hee, dat kan ik ook wel eens gaan doen.'

@Ros, Ik heb het boek niet gelezen. Maar dan moet je al van te voren dat soort fantasie hebben over moorden. Ik kijk en lees veel thrillers en horror, maar ik ben nooit op de gedachten gekomen om zoiets daadwerkelijk te doen. De enige keer dat ik geweldadige gedachten had, was de tijd dat mijn oudste heel erg werd gepest, maar dat was denk ik meer door onmacht en tegenwerking.

Dat schijnt juist vaak de trigger te zijn bij daders: onmacht door (vermeende) tegenwerking. Daarom alleen al zou ik dergelijke literatuur niet aanbevelen. Hoe weet je als mens waar je staat op de schaal van emotiebeheersing?

En nu de andere kant: zijn er boeken te schrijven die zo goed zijn, waar zoveel positiefs in staat, dat mensen dat met een rilling lezen en meer willen? (en dan bedoel ik niet de bijbel of dat soort boeken, ach waarom ook niet). Al is het alleen maar om een tegenwicht te bieden. Noem het een literaire feelgood ofzo. Denk aan (hoewel ik er zelf niet erg van onder de indruk ben maar dit terzijde) Pallieter van Timmermans. Naast kwaaddoeners zijn er ook goeddoeners. Een spiegelbeeld van de literaire thriller. Wie verzint een naam? Stapje terug: wie begrijpt wat ik bedoel?

Positieve literatuur waar je high van wordt? Bedoel je zoiets? Dan kom je toch bij spirituele werken uit, denk ik. Of heel goede kinderliteratuur, zoals van Guus Kuijer. Vroeger heb ik Dostojewski, Emile Zola en Leo Vroman ook gelezen met shivering.

Inderdaad marriejeanne, het spiegelbeeld van de thrillerpulpliteratuur. Als dat ook aanslaat krijgen we misschien op termijn meer moedertjes Theresa. Ik chargeer wat... En Ros, je bent geen watje, ik herken heel goed wat je zegt.

Iemand gooit een puppy van de flat. Zijn jullie nu allemaal dierenbeulen nu je dat gelezen hebt? Natuurlijk niet. Maar dat is precies wat er hierboven beargumenteerd is. Een trigger is niet iets dat op zichzelf staat. Catcher in the Rye is een van de meest beroemde triggerboeken ooit geschreven. Voor wie het niet kent, het verhaal gaat dat de CIA mensen hersenspoelde en ervoor zorgde dat ze zich daar niets van herinnerde. Na verloop van tijd als ze dan the catcher in the rye lazen werd dat getriggerd en gingen ze allerhande opdrachten uitvoeren. Dat is hoe een trigger werkt. Er moet eerst iets zijn om te triggeren. Een voorbeeld. Piet heeft geleerd dat je altijd gezondheid zegt als er iemand niest. In het restaurant niest er iemand aan de tafel naast hem. Piet zegt ‘gezondheid’. De trigger is het niezen, de getriggerde reactie het zeggen van gezondheid. Naast Piet zit Jan. Jan zit midden in een psychotische aanval, hij houdt een pistool verborgen onder tafel. Hij draait helemaal door van al het geluid om zich heen en neemt zich voor om de eerste die wat zegt van kant te maken. Aan de tafel achter hem niest er iemand... Zijn de niezer en Piet verantwoordelijk voor wat Jan doet? Boeken en films geven ons de mogelijkheid om avonturen te beleven vanuit de veiligheid van onze eigen woonkamer. Net als dat de een houdt van achtbanen en de ander van wandelingen door de natuur, houd de een van ranzige moordverhalen en de ander van romantische verhalen. Het is maar net hoeveel stimuli iemand nodig heeft om een voor diegene prettig spanningsniveau te bereiken. Daar is niets mis mee. Natuurlijk kan er bij iemand iets getriggerd worden, maar dat is met alles zo. Iemand die over overspel leest, en ineens de puzzelstukjes in zijn/haar eigen leven in elkaar ziet vallen kan ook over de spreekwoordelijk rooie gaan en een moord plegen. Empathie is een sleutelwoord in deze hele discussie. Boeken en films zijn spannend omdat we meeleven met de hoofdpersonen. Tegelijkertijd is empathie ook hetgeen dat ons weerhoud om gruwelijkheden op anderen uit te leven. Psychopaten zijn vaak zo beangstigend omdat ze juist die empathie missen. Juist dat gebrek maakt het voor hen mogelijk om de beschreven gruwelijkheden daadwerkelijk uit te voeren. De schrijver en de filmmaker snappen wel het verschil tussen fantasie en werkelijkheid. Zij kunnen alle gruwelijkheden beleven juist omdat ze weten dat het niet echt is. Daarom kan je in een horrorfilm in beeld brengen hoe iemand door een kettingzaag in stukken wordt gehakt, maar probeer hetzelfde fragment maar eens in het acht uur journaal te plaatsen.

Ik ben heel erg gevoelig. Als er een dode vogel op straat ligt krijg ik reanimatie-neigingen. Als een oud vrouwtje met haar boodschappenkar valt krijg ik tranen in mijn ogen. Als iemand in mijn omgeving verdrietig is huil ik net zo makkelijk mee. Het gemiddelde nieuwsblok kent zeker 1 verhaal wat ontroerend genoeg is om bij mij tranen in mijn ogen te brengen. Ik ben een dromer. Ik leef gevoelsmatig met grote regelmaat in een soort elvenland en de meeste dagen vind ik de bestaande wereld veel te hard en de bestaande mensen veel te gemeen. Kortom, empathie is een van de sleutelwoorden in mijn bestaan. Ik heb het bijna uitgevonden. Maar.... Ik ben echt gek op films als Seven, The bone collector, Taking lives. Ik lees dolgraag boeken in diezelfde lijn en nog veel liever schrijf ik zelf dat soort verhalen. Het is als het ware de tegenhanger van mijn zachtheid. Niemand kan alleen maar lief, zacht en romantisch zijn. Soms hebben we nou eenmaal rouwheid nodig. Zoals Sara Kroos wel eens zegt 'soms moet het gewoon schuren'. Soms moeten we geconfronteerd worden met de risico's van het leven. Soms moeten we bijna voelen hoe breekbaar en kwetsbaar we zijn en hele gevoelige types zoals ik moeten soms gewoon geconfronteerd worden met het feit dat er mensen zijn die meer dan tegenovergesteld zijn. Het zet me niet aan tot wandaden, in tegendeel, het bevestigd mijn aanwezige empathie. Uiteraard, iemand die al moordneigingen heeft zal misschien inspiratie krijgen door dit soort films/boeken. Maar zonder die boeken moordt hij/zij ook wel, alleen dan met meer eigen creativiteit. Ik denk zelfs dat dit soort films en boeken ons 'normale mensen' ervan weerhoudt zelf te gaan moorden. De meeste mensen zijn nieuwsgierig naar dingen die ze niet kennen. We horen van een ongeluk en willen graag een beeld erbij hebben. Het zien van het wrak is meer dan voldoende voor onze beeldvorming. Na het zien van het wrak willen we niet meer weten hoe de overledene erbij zat en we zijn blij dat we er niet bij waren. Inderdaad, we lezen en kijken graag naar gruwelijkheden vanuit onze eigen veilige omgeving. We willen weten hoe het eruit zou zien als het echt was maar zodra het echt is walgen de meesten van ons. Surf maar eens naar www.rotten.com en kijk hoe lang je het volhoudt daar rond te neuzen zonder misselijk te worden. Het feit dat het echt is maakt iets in ons los wat niet losgemaakt wil worden. De gemiddelde horrorfilm doet dat niet omdat we gewoon weten dat het niet echt is. Het is veilig. Elke situatie, elk nieuwsbericht, elke vorm van media werkt triggerend, bij diegenen waarbij het al broeit.

KRIENIE: 'Elke situatie, elk nieuwsbericht, elke vorm van media werkt triggerend, bij diegenen waarbij het al broeit.' Dat lijkt me dan iets om rekening mee te houden, ook door schrijvers. Dat verantwoordelijksgevoel is meteen ook mijn beperking; als voor een kinderverhaal in mij opkomt dat het gemene buurjongetje aan een buurmeisje voorstelt haar vingertjes tussen de deur te houden en de deur vervolgens dichtkiepert, dan durf ik dat niet op te schrijven.

Maar als het buurjongetje 'voor straf' zijn excuses moet aanbieden aan dat meisje en haar uitnodigt om die middag op zijn gloednieuwe spelcomputer te komen spelen, worden ze dikke vrienden. Jochie beseft hoe gemeen het was haar vingers tussen de deur te doen, krijgt spijt en heeft zijn lesje geleerd... Misschien dat 1 lezertje getriggerd raakt om de vingers van zijn buurmeisje tussen de deur te steken, maar veel meer lezertjes zullen, hoop ik, hebben 'geleerd' dat zoiets gemeen is. Tenminste, zo zie ik dat. Het boekje voor 4-6 jarigen waarin Pinoccio met lucifers speelt waardoor het huis in brand vliegt, werkte bij mij juist als een anti-trigger; pas toen ik op kamers ging wonen, durfde ik zelf het gas aan te steken...

Maar als het buurjongetje 'voor straf' zijn excuses moet aanbieden aan dat meisje en haar uitnodigt om die middag op zijn gloednieuwe spelcomputer te komen spelen, worden ze dikke vrienden. Jochie beseft hoe gemeen het was haar vingers tussen de deur te doen, krijgt spijt en heeft zijn lesje geleerd... Misschien dat 1 lezertje getriggerd raakt om de vingers van zijn buurmeisje tussen de deur te steken, maar veel meer lezertjes zullen, hoop ik, hebben 'geleerd' dat zoiets gemeen is. Tenminste, zo zie ik dat. Het boekje voor 4-6 jarigen waarin Pinoccio met lucifers speelt waardoor het huis in brand vliegt, werkte bij mij juist als een anti-trigger; pas toen ik op kamers ging wonen, durfde ik zelf het gas aan te steken...

Ik denk niet dat ze met haar verbrijzelde vingertjes met de spelcomputer wil spelen, misschien een paar weken later? :) Dat ene jongetje dat getriggerd raakt, is me wel tien vingertjes te veel.

reactie teruggetrokken

Ik vind het schrijven van kinderverhalen/boeken wel iets heel anders dan het schrijven voor volwassenen hoor. Kinderen zijn in ontwikkeling en leren nog volop normen en waarden. Iedereen die met kinderen in aanraking komt is mede verantwoordelijk voor de 'bouw' van dat kind. Dus daar zit wat in. Maar ik voel mij niet verantwoordelijk voor volwassenen. Als het goed is hebben zij hun eigen visie, normen en waarden ontwikkeld en daar doet een boek, een film of een nieuwsbericht niets aan af. Als dat wel gebeurt is er ergens in de ontwikkeling van die persoon iets misgegaan, daar kun je een ander niet verantwoordelijk voor houden. Als een schrijver daar zoveel rekening mee zou moeten houden, zouden er ook geen enge, spannende, spottende of rakende films meer gemaakt mogen worden. Dan zou elke moord, aanslag, mishandeling of welke negatieve daad dan ook, in de doofpot gestopt moeten worden. Er zijn zoveel verschillende mensen, die door zoveel verschillende dingen geraakt worden. Ik denk dat het onmogelijk is om nooit te triggeren als je spannend wil schrijven. Als Pietje op een dag vreemd gaat en Jan hoort zijn verhalen en denkt 'goh leuk, ga ik ook doen' is dat sneu voor de vrouw van Jan, maar zij kan Piet daar toch niet de schuld van geven. Jan is toch volwassen en bepaald zelf toch in hoeverre hij zich laat beinvloeden?

Het beste voorbeeld van gruwelijkheden die niet getriggerd hoeven te worden door boeken, films of spelletjes is Ed Gein. Hij was het voorbeeld voor de moordenaar uit Psycho van Hitchkock, Buffalo Bill uit Silence of the Lambs en de met een motorzaag rondrennenede maniak uit Texas chainsaw massacre en nog een aantal andere psychopaten uit de populaire lectuur. Realiteit inspireert meer fictie dan andersom, hoewel dat soms niet zo lijkt. Als je je bedenkt dat er mensen zijn die zonder blikken of blozen meebieden op een veiling op lampekappen die gemaakt zijn van het leer van de afgestroopte huid van de geexecuteerde roemeense dictator Ciaucescu dan gaan je haren toch rechtop staan? Waar zet je dat neer? op je tv? ik bedoel maar...

Wat dacht je als leeslamp voor bij de gruwelliteratuur? Lekker decadent. Getver. De slachter van Marlies van der Kouwen kreeg gisteren levenslang als eis. Zal een pittig boek op leveren,...vond krantenverslag van stille tocht voldoende. Ik heb niets met slachters, zelfs niet op papier. Deel 2 van Silence of the Lamb kon ik niet verder lezen. BLEH !! Dan maar een watje, da's beter dan een tampon!