Het verhaal waar ik aan werk heeft een vervelend cliché

Ik weet niet hoe erg lezers het zullen vinden. Als ik een boek oppak waar het perspectiefpersonage op bladzijde één wakker wordt, rol ik met mijn ogen, ja. Maar dat is vooral omdat ik als schrijver weet dat het een cliché is...

Maar even iets anders; als ik daarna merk dat de schrijver me met een opsta-opening weet te grijpen, iets met het cliché doet dat het doet voelen alsof ik nog nooit zoiets gelezen heb, dan ga ik met je boek naar huis.

Dat gezegd hebbende. Alleen omdat je boek in dagdelen is opgedeeld, hoeft het nog niet met een opstaan te beginnen, toch? Het klinkt alsof je jezelf limiteert tot de handelingen van een dag. Maar wat denk je van bespiegelingen van je hoofdpersoon? Herinneringen? Situatieschetsen?

Pak eens tien boeken uit je kast en bekijk de eerste bladzijdes. Wat kom je allemaal tegen? Vermoedelijk veel meer dan alleen maar beschrijvingen van wat mensen doen op moment #1 in het handelingenverloop van het verhaal.

Ik zag net een artikel met de tip: begin nooit met het hoofdpersonage dat wakker word.
(...)
Het probleem is dat mijn verhaal opgedeeld is in hoofdstukken die elk een eigen dag vertegenwoordigd.

Als elk hoofdstuk begint met wakker worden, kan dat best een boeiende insteek zijn. Dan speel je met het cliché. 

Zorg er in dat geval wel voor dat het wakker worden op zichzelf iets bijzonders is - en telkens anders, dus juist géén cliché à la Het regende toen hij zijn ogen opsloeg. Het was al half tien. Weer verslapen.

Als je het goed doet, geef je met het wakker worden een geraamte aan het verhaal dat je al vertellend van vlees en bloed voorziet. Het wakker worden krijgt dan betekenis, inhoud, zet ontwikkelingen in gang, zoiets als iemand die een haperende motor probeert te starten terwijl hij bepakt en bezakt op vakantie wil. 

Schrijfregels zijn geen wetten. Je kunt regels beschouwen als gereedschappen die een auteur naar believen kan gebruiken.

Echter, de motivatie die jij geeft om een hp met de eerste zin wakker te laten worden overtuigt me allerminst. Of wil je elk hoofdstuk beginnen met het opstaan van die dag? Als de manier waarop je personage opstaat van wezenlijk belang is voor je verhaal, dan zou de originaliteit van dat concept het cliché overstijgen.

Je kunt je verhaal beginnen midden in de handeling op elk moment van de dag. Desgewenst kun je later terugblikken op een slechte nachtrust, of een bijzondere ervaring bij het opstaan.

Kernvraag is of het wakker worden van je hp interessant is voor de lezer. Begin een verhaal met een scene die er toe doet. Die ik als lezer niet mag missen. Die vragen oproept en beloftes behelst.

Elk boek dat aanvangt met uitsluitend alledaagse gebeurtenissen als ‘blote voeten op het koude zeil’, en ‘een krantje lezen bij een verkwikkend eerste kopje koffie’, klap ik subiet terug op het schap van de boekhandel.

De auteur bepaalt. (en eventueel later de redacteur van een uitgeverij)

Suzanne Collins, The Hunger Games, eerste zin:

When I wake up, the other side of the bed is cold.

De Avonden van Reve, toch niet het geringste werk in de Nederlandse literatuur, begint met een hoofdpersoon die ontwaakt in de eerste zin.

Het was nog donker, toen in de vroege morgen van de tweeëntwintigste december 1946 in onze stad, op de eerste verdieping van het huis Schilderskade 66, de held van deze geschiedenis, Frits van Egters, ontwaakte.

Bedankt voor de tips. Ik heb wat meer research gedaan naar clichés. Dit is nog niet de ergste cliché die ik ben tegen gekomen. 

Ik ga geen bom onder mijn verhaalstructuur leggen. Ik ga gewoon verder met schrijven wat ik graag wil. Het plezier in het schrijven is nog het belangrijkste in mijn ogen.

Het punt met dit soort clichés en schrijfadviezen is dat ze altijd te kort door de bocht zijn. Er is in principe niets mis met beginnen met een personage dat wakker wordt, maar het staat bekend als cliché dat vermeden moet worden omdat het vaak niet op een interessante manier wordt gedaan.

Een tijdje terug luisterde ik een podcastaflevering over veelgemaakte 'fouten' op eerste pagina's, onder andere het personage dat wakker wordt: https://writingexcuses.com/2021/07/11/16-28-commo…

Ik haalde er een aantal redenen uit waarom zo'n opening vaak niet werkt:

• Er gebeurt nog niets. Je laat een stuk normaal, saai leven van het personage zien in plaats van een opening die de lezer het verhaal in trekt.
• Opstaan is voor de meeste personages niet de meest karakteriserende actie. Ideaal gezien open je je verhaal met een gebeurtenis die de lezer een sterk beeld geeft van wat dit personage voor iemand is.
• Als je wakker wordt, ben je in eerste instantie nog wat gedesoriënteerd. Als je een verhaal daarmee begint, is de lezer dus ook nog gedesoriënteerd en kan nog niet meteen grip krijgen op het verhaal.

Als deze punten niet van toepassing zijn op jouw verhaal, zou ik me sowieso niet druk maken. De waarschuwing bestaat omdat het vaak een 'makkelijke' manier is om een verhaal te beginnen, een schone lei. Maar er zijn genoeg situaties denkbaar waarin het juist de perfecte opening is.