Hoi Vonne!

Er is niet echt een vaste regel voor wanneer je je proeflezers mee laat lezen. Zoals je zelf ook al aangeeft, zijn er echter wel momenten waarop je er meer of juist minder uit kan halen om mensen mee te laten lezen, dus goed dat je hier bewust over nadenkt en hen niet met onnodig werk belast!

Over het algemeen is er een soort ‘schrijverswijsheid’ die zegt dat een boek door drie fases heen gaat tijdens het schrijfproces: in de eerste fase vertel jij als schrijver het verhaal aan jezelf. In deze fase gaat het er vooral om dat het plot op papier komt te staan, zodat je weet waar je verhaal over gaat en geen plotpunten vergeet. Deze fase staat erom bekend niet bepaald mooi te zijn, maar dat hoeft ook nog niet; het verhaal is een lelijk eendje dat nog in een zwaan moet veranderen. In de tweede fase maak je dit verhaal functioneel. Tijdens deze fase zet je alle scènes in een logische volgorde en werk je gaten in je plot weg. Vaak missen er nog scènes om het verhaal een geheel te maken, of hebben de personages nog een flinke karakterontwikkeling nodig. In de derde fase maak je het verhaal mooi: je let op de details en verwoordingen om te zorgen dat je lezers het boek niet meer weg kunnen leggen. Soms vallen deze fases samen met de versies van je manuscript, maar het kan ook zijn dat je meerdere keren door het manuscript heen moet voordat alle plotpunten op de juiste plek staan (fase twee). Door één probleem op te lossen, kan er namelijk ergens anders een nieuw pijnpunt ontstaan!

Als ik je bericht zo lees, ben je klaar met de eerste fase. Je weet wat je wilt vertellen, maar het staat nog niet helemaal functioneel op papier, omdat je nog hoofdstukken en overgangen mist. Het lijkt mij het meest logisch om deze punten zelf op te lossen, voordat je je proeflezers inschakelt. Je geeft namelijk aan dat je al weet wat er moet veranderen, dus daar heb je hun hulp (nog) niet voor nodig.

Dit betekent echter niet dat je je proeflezers alleen in ‘mag’ zetten als je in de laatste fase van het schrijven aanbeland bent. Als je bijvoorbeeld niet goed weet hoe je een specifiek gat in je plot moet dichten, kun je je proeflezers inschakelen om mee te kijken. Ook kan het zijn dat zij problemen in het plot vinden waar jij nog niet aan had gedacht. Het kan dus zeker nuttig zijn om proeflezers te hebben in de tweede fase! Maar wel pas als jij denkt dat je het zelf niet beter kunt maken.

Verder is het verstandig om je proeflezers specifieke vragen mee te geven, zodat ze weten wat voor feedback je wilt krijgen. Vragen als ‘leest het prettig?’ en ‘wil je graag doorlezen?’ zijn daarbij minder handig, want die zijn erg algemeen. Wees concreet, dan krijg je ook concrete antwoorden terug! Bijvoorbeeld: ‘In hoofdstuk 15 hebben Abby en Jan ruzie. Ik wil dat de lezer met Abby meevoelt. Is dat gelukt? Is hun ruzie impactvol voor de lezer of is het nog te statisch?’ Of: ‘Vind je de overgang tussen hoofdstuk 2 en 3 storend? Zo ja, wat voor scène kan ik ertussen zetten?’

Hopelijk helpt dit je verder op weg! Succes met verder schrijven! 😊

 

 Wat is jullie advies? Sturen als de eerste versie klaar is of pas als ik zelf tevreden ben?
Ik wil ze niet te veel belasten en liever niet twee keer het manuscript voorleggen. Is er een gouden regel voor?

De meelezer gaat mee in je denk- en schrijfproces. Misschien is het verstandig om hem/haar niet meteen het hele manuscript te sturen. 80.000 woorden is veel. Maar leg hem/haar je algemene vragen voor en verwerk de antwoorden in je werk.

Als dat allemaal gedaan en klaar is - dus als je verhaal de beste versie tot-nu-toe is - leg je de meelezer het manuscript voor. Desnoods/liefst  in gedeeltes, want een meelezer moet erg veel tijd investeren in 80.000 woorden. Houd het voor hem/haar behapbaar. Tig keer een groot verhaal doorlezen is inderdaad voor veel mensen té veel gevraagd.

O ja, als je tóch een gouden regel wilt: luister goed naar je meelezer(s), maar houd de regie zelf in de hand. Daarom is het heel goed dat je niet meer dan twee meelezers hebt. Ze zullen op diverse punten al van mening verschillen; hoe meer lezers, des te meer verwarring bij de schrijver en dat komt je verhaal niet ten goede.

De gouden regel is dus:

Te veel lezers bij de eerste ronde richten je verhaal te gronde!

Ik volg Thérëse in deze. Ten eerste is een absolute onderlinge vertrouwensband nodig. Ten tweede duidelijke afspraken; een daarvan is dat de schrijver altijd de regie heeft en houdt.

Zelf heb ik een handvol PL van wie er twee uitspringen. Eentje is sterk in het overal verhaal: logca, tempo, plotwendingen, etc. De ander is meesterlijk in vorm geven van personages. Beiden zijn vrouwen. Mijn makke is dat ik de neiging heb te zuinig te schrijven, waardoor het gevaar loert dat ik te cryptisch ben in mijn verhaal. Plotten gaan mij goed af (ik heb de handicap een betabrein te hebben), maar de personages dragen het verhaal en de hulp en suggesties die ik hierbij krijg zijn voor mij absoluut waardevol.

belangrijk is dat ik ze er al in een vroeg stadium bij betrek: ze worden a.h.w. meeschrijvers. dat heeft wel hetnadeel dat ze net als ik als schrijver blind worden voor hiaten. Daarvoior heb ik dan beta-PL die het geheel met frisse blik bekijken. Voor mij werkt dit buitengewoon goed. Je zult zelf je modus operandi hierin moeten ontdekken.

Succes ermee.

De ene mee- of proeflezer is de andere niet. Ik zit nu in de fase dat ik het proces met mijn 3 meelezers aan het afronden ben. Daar komt een manuscript uit dat is afgewerkt, level 1. Daarna wordt het de beurt aan een proeflezer (of enkele...) van een hoger niveau, om het manuscript naar een uitgevers-level te tillen... (Leonardo, is je aanbod nog geldig...?)

In mijn hoofd denk ik na over een website enzo.