#227 - Ziekbed

De tekst komt over als een heel persoonlijk stukje, dus mijn excuses als mijn feedback dan nogal klinisch overkomt. Als je meer autobiografische dingen wilt schrijven, kun je ook nog terecht bij de wekelijkse autobiografische schrijfopdracht, maar dat wist je vast al. Daar is het trouwens nog lang niet zo druk, dus dan hoef je waarschijnlijk ook minder lang op feedback te wachten :) De tekst voldoet prima aan de opdracht, afgezien van het feit dat hij nogal aan de korte kant is (193 woorden, waar er 200-400 zijn gevraagd). De tekst geeft een mooi beeld van een (doorwaakte) nacht aan het ziekenhuisbed van een kind, zoals een (zo lees ik het) ouder die beleeft. Het is treffend geschreven en wordt nergens melodramatisch. Zo'n detail als (de manier van) het bijhouden van het aantal keer plassen zorgt dat het veel meer wordt dan een steriele beschrijving. Zoals ik elders ook al had aangegeven te verwachten, bevat de tekst voor mij een aantal Vlaamse 'struikelblokken'. Nogmaals, ik knoop daar totaal geen waardeoordeel aan vast, maar ben daarin heel pragmatisch: de Nederlandstalige schrijfwereld wordt gedomineerd door het Noord-Nederlandse Nederlands, en ook mijn eigen taalgevoel (als (Noord-)Brabantse botst daar weleens mee. Ik probeer me dan toch te conformeren aan de Nederlandse standaardtaal. Veel Nederlanders zeggen vaak dingen als 'o maar ik vind dat Vlaams juist zo charmant, maar dan bedoelen ze in de praktijk dat ze een woord als 'frietkot' of 'ambetant' op zijn tijd leuk vinden om te lezen, omdat ze het als Vlaams herkennen, wat al enorm helpt. Uiteraard is dit allemaal totaal geen issue als je je alleen op een Vlaams leespubliek wilt richten. Maar dan is een Nederlandse schrijfcoach uiteraard bepaald niet ideaal :) Ik ga nu eerst je tekst even doorlopen op de 'Vlaamse punten' en daarna zal ik nog wat andere opmerkingen maken: Het eerste struikelblok is de 'bokaal'. Ik vrees dat geen Nederlander hier zal begrijpen wat je bedoelt (ik na enig speurwerk nu wel, maar die moeite zal een doorsneelezer normaal gesproken natuurlijk niet zo snel doen). In de Dikke Van Dale staan vier betekenissen voor 'bokaal' waarvan er bij twee 'BE' (wat dus betekent dat de betreffende betekenis alleen in Belgiè gangbaar is). Een Nederlander kent het woord dus wel, maar alleen als: 1. gro­te, vaak kun­stig ver­sier­de drink­be­ker op een voet, met of zon­der dek­sel 2. ver­sier­de be­ker als prijs bij sport­wed­strij­den Geen van beide betekenissen werkt hier natuurlijk. Toen ik de tekst begon te lezen vermoedde ik in eerste instantie dat je een typfout had gemaakt en 'lokaal' bedoelde. De resterende twee betekenissen zijn: 3. BE gla­zen pot met wij­de mond, bv. een weck­pot, een conservenpot met schroef­dek­sel 4. BE; verkorting van vis­bo­kaal • uitdrukking zich voe­len als een vis in een bo­kaal zich be­ke­ken voe­len en geen uit­weg zien en ik vermoed nu dus dat je hier (voornamelijk) met betekenis 4 speelt. Het acquarium dat aan het eind van de tekst wordt genoemd sluit daar dan ook weer bij aan. De gemiddelde Nederlandse lezer zal die link niet kunnen leggen. 'gekribbeld': kribbelen is een woord dat uitsluitend in België wordt gebruikt: BE; spreek­taal slor­dig of haas­tig schrij­ven = krie­be­len, krab­be­len Dat maakt het in ieder geval al makkelijker, omdat er geen wél bekende betekenissen van zijn die hier niet bedoeld worden. Ook hier vermoedde ik in eerste instantie een typfout. 'krabbelen' is wel standaardtaal en heeft dezelfde betekenis. 'uitgoot': dit is geen lexicaal, maar een grammaticaal punt. Het ligt hier voor een 'Hollander' meer voor de hand om 'heb uitgegoten' te gebruiken. Dat kan daarna dan wel gewoon gevolgd worden door 'spoelde'. De keuze tussen voltooid tegenwoordige tijd (heb uitgegoten) en onvoltooid verleden tijd (uitgooit) is vaak een lastige, en ik weet ook niet helemaal zeker of dat hier een 'Vlaamse' kwestie is. Overigens heb ik je (verder) nergens op grammaticale fouten kunnen betrappen. Voor 'lavabo' komt de Dikke Van Dale met twee betekenissen: 1. was­bek­ken, ge­bruikt voor de hand­was­sing in de rooms-ka­tho­lie­ke ere­dienst a. nis met was­bek­ken in mid­del­eeuw­se ge­bou­wen 2 BE; niet al­ge­meen was­ta­fel Jij gebruikt het hier uiteraard in de tweede betekenis. Het verbaast mij eerlijk gezegd dat er 'niet algemeen' bij staat, want volgens mij is het in Vlaanderen een uitermate gebruikelijk woord. En dit vind ik ook een woord dat je best zou kunnen laten staan, ook in een tekst voor (deels/hoofdzakelijk) Nederlanders. Ze mogen best weten dat de schrijver een Vlaming is. En de betekenis van het woord, voor zover dat men zelf niet al weet (zie ook het Frans en Italiaans) kan men ook best uit de context opmaken. 'herbegint': hier heeft Van Dale geen bezwaar tegen, maar ik zie of hoor het Nederlanders eerlijk gezegd nooit gebruiken. Uiteraard is de betekenis duidelijk en is er wat dat betreft geen probleem. Toch zal menige Nederlander de neiging moeten onderdrukken om er een rode streep door te halen en het in 'begint opnieuw' te veranderen. Tot zover de Vlaamsigheden :) Als jij aangeeft gewoon je Vlaamse impulsen te willen blijven volgen, zal ik opmerkingen als bovenstaande voortaan achterwege laten. Maar nogmaals: dan ben ik waarschijnlijk geen ideale coach voor je, en wordt het voor mij ook lastig om alleen op andere punten in te gaan. Dan loop ik nu dus nog een keer door de tekst om andere aspecten te bespreken. 'De kamer is een bokaal met gordijnen aan elke wand.' --> gordijnen aan elke wand? Er zijn dus muren en daar hangen overal gordijnen voor als een soort wandtapijten bijna? Of bedoel je misschien dat het niet echt een kamer is maar dat de 'wanden' door gordijnen worden gevormd? 'Het moet op de gang als een verpleegster het wil opmaken.' --> Hier is niks mis mee, alleen moet je tegenwoordig (in ieder geval in Nederland, geen idee hoe dat in België is) uitkijken met het woord 'verpleegster'. De politiek correcte term is tegenwoordig 'verpleegkundige'. 'Aan de voet van het bed piept een pomp als een metronoom die een dodenmars begeleidt.' --> Wat mij betreft de mooiste zin van de tekst. Heel geslaagd, zowel de vergelijking met een metronoom en de verwijzing naar een dodenmars. 'Ze druppelt gif met de kleur van snoepjes in het lichaam van mijn zoon.' --> Ik vermoed dat je met 'ze' naar de pomp wilt verwijzen. En 'pomp' kan inderdaad zowel mannelijk als vrouwelijk zijn. Dan kom ik toch weer even terug op het 'Vlaamse' aspect. Dit is namelijk iets waar Vlamingen in het algemeen veel beter in zijn dan Nederlanders: 'aanvoelen' of een woord mannelijk dan wel vrouwelijk is. Veel Nederlandse lezers zullen hier denken dat je met 'ze' naar de eerder genoemde verpleegster verwijst. Maar die druppelt natuurlijk niets rechtstreeks in iemands lichaam. Dat doet (indirect, dat dan weer wel) de pomp. Als een woord zowel mannelijk als vrouwelijk kan zijn, kun je het beste voor het mannelijke verwijswoord kiezen. De vrouwelijke verwijswoorden worden door Nederlanders bijna alleen nog maar gebruikt bij verwijzingen naar personen (of vooruit, vrouwelijke dieren kunnen ook nog, maar zelfs daar wordt vaak 'hij' tegen gezegd). Als een woord echt specifiek (alleen) vrouwelijk is, zullen de meeste Nederlandse schrijvers zoeken naar een formulering waarbij ze het vrouwelijke verwijswoord toch kunnen vermijden. Hier vind ik je keuze overigens wel opvallend. Ik heb namelijk altijd vermoed dat het betere instinct van Vlamingen hierin te danken is aan de nabijheid van het Franse taalgebied. Maar in het Frans is 'pompe' juist een mannelijk woord... --> 'met de kleur van snoepjes': zo zeg je dat alle snoepjes (van de wereld) één en dezelfde kleur hebben - dat is natuurlijk niet zo; daarom kun je beter kiezen voor bijvoorbeeld 'met een snoepjeskleur' of 'met een kleur die aan snoep doet denken', enz. 'Hij ligt te slapen als porselein aan een infuus.' --> Ik snap de vergelijking maar het doet toch een beetje vreemd aan. Misschien omdat je bij het lezen van 'slapen als..' vrij snel in idioomtermen gaat denken (slapen als een roos/een marmot/een mol/een blok/een das, het kan allemaal). 'De stoel waarop ik zit is een pijnbank.' --> Dat vind ik net iets te stellig. Liever '...is NET een pijnbank' of 'VOELT ALS een pijnbank'. 'Op het nachtkastje rechts van mij, onderscheid ik...': de komma moet hier weg. 'Een lijntje per keer dat hij de plasfles nodig had.' --> Ik heb dit niet bij de Vlaamse punten vermeld, omdat ik denk dat er ook Nederlanders zijn die de woorden lijn, regel en streep door elkaar halen. Hier bedoel je ongetwijfeld 'streepje' 'urine met de zelfde kleur van snoepjes' --> 'dezelfde' hoort aan elkaar; misschien probeer je hier duidelijk te maken dat je weer naar de eerder genoemde snoepjeskleur verwijst, maar op deze manier lukt dat niet, het is nu slechts een beetje een kromme herhaling. Je kunt schrijven 'urine met diezelfde snoepjeskleur' of, puur als herhaling, urine met de kleur van snoepjes' (maar in het laatste geval heb je dus wel weer het eerder genoemde probleem van de universele snoepjeskleur). 'Geen enkele vierkante centimeter is onbenut in ons aquarium.' Mooier is 'BLIJFT onbenut' in plaats van 'is'.

Over het Vlaams Ik heb de opmerkingen over het Vlaams gelezen met een glimlach. Het verwondert me dat een woord zoals bokaal in de betekenis van visbokaal of weckpot niet gekend is in Nederland. Als iemand praat over een bril met bokaalglazen, begrijpen jullie dan ook niet wat daarmee bedoeld wordt? Het woord bokaal in de betekenis van beker of trofee gebruiken we bij mijn weten niet in Vlaanderen. We kennen het alleen in die betekenis doordat er geen Vlaamse versie wordt gemaakt van spelletjes op de PlayStation :D Er is naar mijn gevoel een verschil tussen kribbelen en krabbelen. Beide woorden betekenen inderdaad slordig schrijven, maar het verschil zit er hem in of je dat al dan niet opzettelijk doet.

• Bij krabbelen is er sprake van een persoonlijke reden: omdat je gehaast bent, omdat je geen zin hebt om te schrijven,... Bij krabbelen vind je het niet belangrijk om netjes te schrijven.
• Bij kribbelen is er sprake van een externe reden: je kribbelt omdat je vingers bevroren zijn en je je pen niet goed kunt vasthouden, je kribbelt omdat het te donker is om te zien wat je schrijft,...

Woordenschat is een schat. Als je een woord zoals kribbelen weggooit omdat het grotendeels overlapt met krabbelen, dan maak je jezelf armer, niet? Nuances zijn belangrijk. Ik snap niet goed wat er grammaticaal fout is aan "uitgoot". Dat is gewoon de verleden tijd van het werkwoord uitgieten: https://nl.wiktionary.org/wiki/uitgoot Waarom is onvoltooid verleden tijd OK voor spoelen maar niet voor uitgieten? Lavabo en herbeginnen zijn inderdaad algemeen aanvaard in Vlaanderen. Het is ook de eerste keer dat iemand me zegt dat het woord verpleegster niet politiek correct is. Ik heb sterke opinies over die trend. Wat poco-aanhangers proberen te doen met taal, komt me voor als een poging om newspeak in te voeren: https://en.wikipedia.org/wiki/Newspeak In het Nederlands zie ik er het probleem niet van in om te spreken van verpleger en verpleegster. Taal verarmt als je die woorden vervangt door het steriele verpleegkundige. Een tekst boet ook aan duidelijkheid in doordat je "gender" als eigenschap van de persoon weggooit. Straks moeten we iedereen "het" noemen in plaats van hij of zij. Voor een dergelijke objectificatie pas ik. In het Frans is er uiteraard wel een probleem voor wat veel beroepen betreft. Zie bij voorbeeld het lied "C'est une pute" van Fatal Bazooka: En déplaise aux puristes, la langue française demeure beaucoup trop machistes, rien a changé: Un gars c'est un jeune mec, et une garce c'est une pute. Un coureur c'est un joggeur et une coureuse c'est une pute. Un chauffeur il conduit l'bus et une chauffeuse c'est une pute. Un entraîneur c'est un coach sportif et une entraîneuse ben, c'est une pute. Un homme à femme c'est un séducteur et une femme à homme c'est une pute. Un chien, un animal à quatre pattes, une chienne c'est une pute. Un cochon c'est un mec sale, une cochonne c'est une pute. Un salop c'est un sale type, une salope ben c'est une pute. Un allumeur ça allume le gaz, une allumeuse c'est une pute. Un masseur c'est un kiné, une masseuse c'est une pute. Un maître un instituteur, une maîtresse c'est une pute. Un homme facile c'est un gars simpa, une femme facile ben c'est une pute. Un calculateur un matheux, une calculatrice c'est une pute. Un toxico c'est un drogué, une toxico c'est une pute. Un beach un volley sur la plage, une bitch c'est une pute. Un Hilton c'est un hôtel et Paris Hilton ben c'est une pute. De eerste keer dat ik dat liedje hoorde, schrok ik er wel van. In het Nederlands vind ik niet direct voorbeelden van machismo dat tot diep in de taal is doorgedrongen. Nu we over ziekenhuizen en taal bezig zijn. Er lag eens een Nederlander in een Vlaams ziekenhuisbed. Hij kon niet zonder hulp het bed uit, dus belde hij de verpleegster. Ze vroeg hem: "waarom hebt u gebeld?" De man antwoordde vol ongeduld: "ik wil poepen!" Daarop liep de verpleegster boos de kamer uit. Ze voelde zich terecht diep gekrenkt. De Nederlandse man bedoelde dat hij hulp nodig had om "naar het groot toilet" te gaan, maar in plaats van dat gewoon te zeggen, vroeg hij de verpleegster om seks. In Vlaanderen is poepen immers een ander woord voor neuken. Wat die Nederlandse patiënt vroeg, was dus heel ongepast. Een soortgelijk verhaaltje hoorde ik van een kleuterjuf. Zij vroeg aan een groep kinderen om op hun poep te zitten. De Vlaamse kindjes ging op de grond zitten, want poep is in het Vlaams gewoon een ander woord voor zitvlak. De Nederlandse kindjes vonden wat de juf vroeg heel vies :D Andere opmerkingen: Gordijnen aan elke wand: dit klopt, hoor. De kamer die ik beschrijf, bestond echt. Het was een kamer in 3K6, het derde verdiep van gebouw K6 van het Universitair Ziekenhuis van Gent. Dat gebouw is ondertussen afgebroken, maar het herbergde vroeger de dienst pediatrie. Op de derde verdieping was de afdeling oncologie - haematologie ondergebracht. De afdeling bestond uit twee lange gangen. In de middenbeuk vond je de receptie, opslagruimtes, een vergaderzaal en aparte ruimtes voor de dokters. Langs beide zijden van de middenbeuk had je lange rijen kamers met glazen wanden. Tussen de gang en de kamers liepen de ramen van vloer tot plafond. De andere wanden waren enkel voor wat de bovenste helft betreft van glas. Zonder gordijnen keek je dus van de ene kamer in de andere. Het was een zeer oud gebouw. Aan privacy hechtte men geen zo'n groot belang toen K6 gebouwd werd. Ik heb het woord pomp altijd als vrouwelijk beschouwd. Naar aanleiding van je feedback heb ik het opgezocht: https://www.vandale.be/gratis-woordenboek/nederla… Er staat (de; v(m); meervoud: pompen) naast. Oorspronkelijk dacht ik dat "v(m)" betekende "bij voorkeur" vrouwelijk te gebruiken, maar ik heb ook een aantal papieren woordenboeken geraadpleegd en daarin vond ik: Wat de geslachtsaanduiding betreft, zij hier gememoreerd, dat het teken m-v beduidt dat het betrokken woord mannelijk of vrouwelijk is naargelang het bedoelde natuurlijk geslacht, met dien verstande dat als dit niet duidelijk is, het mannelijk geslacht geldt, en dat het teken v(m) betekent dat het woord pronominaal zowel mannelijk als vrouwelijk aangeduid mag worden. Ik heb tot nu toe enkel nog maar boeken gepubliceerd bij een Amerikaanse uitgever. In het Engels dat ik daar moest gebruiken, gold de regel altijd voorrang te geven aan de vrouwelijke vorm. Zo moest ik the reader, she verkiezen boven the reader, he. Ik denk dat ik er om die reden bij woorden die zowel vrouwelijk als mannelijk zijn automatisch voor kies het woord als vrouwelijk te beschouwen. Wanneer ik het woord lijn gebruik, dan verraadt dat mijn professionele achtergrond. Ik schrijf software, en bij software spreken we van lijnen code in de betekenis van het Engelse woord line: A line consists of a sequence of zero or more characters, usually displayed within a single horizontal sequence. https://en.wikipedia.org/wiki/Line_(text_file) Ik heb het woord lijn opgezocht, maar ik vind niet direct een definitie die overeen komt met een regel code. Ik vermoed dat softwareontwikkelaars dus foutief van lijnen code spreken waar ze eigenlijk regels code bedoelen. Wat betreft die snoepjes: ik heb er citroensnoepjes van gemaakt. Mijn zoon kreeg drie verschillende soorten chemo: Methotrexaat met de kleur van gele Gummibeertjes, doxorubicine met de kleur van rode gummibeertjes, en Cisplatin met een vaalwitte kleur. Tot slot: Je begint je feedback met excuses, maar dat is nergens voor nodig. Je feedback is heel leerrijk (en ik denk dat andere mensen die feedback kregen er net eender over denken). Ik kijk al uit naar de volgende opdracht die je als schrijfcoach geeft.

Neen, inderdaad, een bril met bokaalglazen begrijpen wij Nederlanders ook niet. Dat komt op ons dan over als een combinatie van twee woorden die allebei itot hetzelfde domein behoren, bokaal en glas (om uit te drinken). Ik denk niet dat het veel met de Playstation te maken heeft dat de betekenis van trofee bij jullie niet bekend heeft. Ik ken het woord al uit tijden ver voor de Playstation. Wat dat betreft lijkt het waarschijnlijker dat het te maken heeft met het feit dat België er bijvoorbeeld bij sportevenementen doorgaans heel wat minder binnensleept dan Nederland. Het ging er mij niet om of kribbelen en krabbelen al dan niet precies hetzelfde betekenen. Ik heb proberen aan te geven hoe dat woord bij een Nederlandse lezer overkomt. Grote kans dus dat ze het als een typfout zien. Ook het geslacht van het woord 'pomp' was niet specifiek waar ik het over wilde hebben. het ging mij erom dat Nederlandse lezers (en schrijvers) liever niet geen vrouwelijke verwijzingswoorden lezen/gebruiken. Zeker niet als het voor hen verwarring kan scheppen, zoals hier (ik ben benieuwd of er nog meer mensen op je tekst gaan reageren en ik hoop dat zij dan aan willen geven of zij de tekst, zoals ik vermoed, lazen alsof 'ze' naar de verpleegster verwees. Ook het gebruik van de vorm 'uitgooit' betreft volgens mij een verschil tussen Nederlandse en Vlaamse (standaardtaal). Maar zoals ik al zei: het is natuurlijk helemaal prima dat jij geen concessie wilt doen in het gebruik van taal die alleen in Vlaanderen gangbaar is. Alleen zie ik dan dus echt geen toekomst voor mezelf weggelegd in het geven van feedback waar jij veel aan hebt. Dus zal mijn eventuele feedback op jouw teksten in de toekomst vrij oppervlakkig van aard zijn.