Word-censuur: Microsoft wil verpleegsters en jongensdromen de wereld uit helpen

Als schrijver werk ik dagelijks met Microsoft Word. Het is fijn dat je het programma kunt laten controleren of je geen spelfoutjes hebt gemaakt. Da’s normaalgesproken het laatste wat je effe doet als je een verhaal, boek of artikel hebt geschreven. Een formaliteit, een ritueeltje gepaard met de voldoening dat je weer iets af hebt.

Gendernormatief taalgebruik?

Maar op 11 maart kreeg ik bij zo’n spellingcontrole de schrik van mijn leven. Bij het woord "jongensdroom" verscheen als commentaar: "Inclusief taalbegruik (sic) Vermijd gendernormatief taalgebruik". Met als suggestie dat ik het zou moeten veranderen in: "langgekoesterde droom".

Microsoft had mij dus betrapt als de seksistische, niet-inclusieve, gendernormatieve, homo- en transfobe klootzak die ik ben… maar niet heus!

De taal is mijn gereedschap. Wat voor een monteur sleutels en schroevendraaiers zijn en voor een naaister naald en schaar, zijn voor mij woorden. Net zoals een goede monteur of naaister het juiste gereedschap moet kiezen, zo onderscheidt de goede schrijver zich onder andere in zijn woordkeus.

Een "jongensdroom" is niet hetzelfde als een "langgekoesterde droom". Het woord heeft een specifieke, nauwkeurige betekenis. Iedereen die het Nederlands machtig is, weet wat ermee bedoeld wordt. Zelfs al zou "langgekoesterde droom" hetzelfde betekenen, dan nog zou het een waardeloze bewoording zijn. Want dat zijn twee woorden waarvoor je eigenlijk maar één woord nodig hebt. Een goede schrijver zegt veel
met weinig woorden. Hij is het tegenovergestelde van een politicus.

De heksenjacht van Word op gendernormatieve woorden beperkt zich niet tot jongensdromen. Eenzelfde melding krijg ik bij woorden als: "meid", "verpleger" en "verpleegster". Gek genoeg keurt Word “meisjesdroom” wél goed. Hoe zou dat komen?

Echt beledigende woorden

Vreemd is ook, dat Word niet maalt om écht beledigende woorden, zoals “klootzak” of “kankerhoer”. Waarom niet? En hoelang nog? Ik ben dit nog niet eerder tegengekomen. Misschien ligt dat aan mij… misschien koester ik nooit jongensdromen. Maar navraag bij collega’s met dezelfde versie van Word leerde dat zij deze melding over “inclusief taalbegruik” (nog?) niet kregen. Ook die schreeuwende spelfout (“taalbegruik”) doet vermoeden dat deze aanval van doorgeslagen politieke correctheid een nieuwe ontwikkeling is.

Op 26 maart meldde CSOonline dat Microsoft met ingang van 1 mei “offensive language” en “inappropriate content” zou gaan verbieden op Skype, Xbox, Office en andere diensten. Inderdaad: dat staat in regel 3 van de nieuwe Microsoft Services Agreement: als je “offensive language” gebruikt, mogen ze je account sluiten.

Is dát wat hier aan de hand is met die spellingcontrole? Is Microsoft bezig de spellingcontroleur te “leren” wat “offensive language” (“beledigend taalgebruik”) behelst... volgens Microsoft?

Daar lijkt het op. Kijk maar naar de uitleg bij die jongensdroom-foutmelding: “Neerbuigend of discriminerend taalgebruik op basis van gender en het onnodig benoemen van gender dienen vermeden te worden”. Het woord “jongensdroom” is neerbuigend of discriminerend? Doe fucking normaal, Microsoft!

Als ik klik op “Opties voor inclusief taalgebruik”, dan zie ik dat de taalpolitie naar drie soorten “overtredingen” speurt: “handicaps en beperkingen”, “genderneutraliteit” en “seksuele oriëntatie”.

Bij MS Word hebben ze dus achterlijke vooroordelen.

Op “achterlijke” reageert de spellingcontroleur prompt met: “Vermijd vooroordeel tegen mensen met beperkingen. Neerbuigend of discriminerend taalgebruik op basis van een lichamelijke of geestelijke beperking dient vermeden te worden”. Hij geeft als voorbeeld dat je “blinde mensen” en “kleine persoon” moet gebruiken in plaats van “blinden” en “lilliputter”. Nou gebruik ik nooit blinden of lilliputters. Microsoft kennelijk wel… een beeld dat ik nu dus niet meer uit mijn kop krijg.

Vooroordelen met beperkingen

De “jongensdroom” is bezoedeld door mijn tekstverwerker. Ik zal dit woord nooit meer kunnen gebruiken zonder me te herinneren dat ideologisch misleide zielen proberen om het van ons af te nemen. Ik zal dit prachtige, onschuldige, hartstochtelijke woord nooit meer kunnen gebruiken zonder het risico te lopen om te worden uitgescholden voor seksist. Erger nog: Microsoft kan mijn account misschien sluiten als ik het woord “jongensdroom” blijf gebruiken. Gelukkig heb ik mijn typemachine, Dikke van Dale en fax nog.

Veel schrijvers gebruiken MS Word. Dus als Microsoft op deze manier druk uitoefent om woorden uit de Nederlandse taal te verbannen, dan gaat dit onherroepelijk ten koste van onze taal én ons vermogen om na te denken en nauwkeurig te formuleren. Exact waar George Orwell voor waarschuwde. Dit is “Newspeak”. Wie “1984” heeft gelezen, weet dat het eindpunt hiervan is dat het voor schrijvers onmogelijk wordt om nog hun vak uit te oefenen. Ik pik het niet dat onze gereedschapskist wordt bezoedeld en geconfisqueerd.

Misschien denk je: Boeiuh! Ik maal niet om jongensdromen. Even goeie vrienden. We spreken elkaar wel zodra ze de woorden in jouw gereedschapskist gaan uitbannen. Bijvoorbeeld die meisjesdroom.

Schrijvers van Nederland: kom in opstand! Laat Microsoft ons niet met zijn Newspeak de dystopie in voeren.

Spellingcontroleur: “Newspeak, dystopie… niet in woordenlijst”.

Over de auteur

Django Mathijsen heeft honderden artikelen geschreven voor tijdschriften zoals Kijk, en vele prijzen gewonnen voor zijn sciencefiction- en fantasyverhalen die gepubliceerd zijn in Nederlandse en Amerikaanse tijdschriften en vertaald in het Frans, Roemeens, Pools en Hebreeuws.

Samen met Anaïd Haen schrijft hij voor volwassenen en kinderen. Enkele titels: Codenaam Hadsadah, De Raketwedstrijd, De Spokenjaagster, Koningsbillen en Drakenstreken… (voor uitgeverijen zoals De Vier Windstreken, Averbode, EigenZinnig…).

Zie ook: www.djangomathijsen.nl