Het juiste aantal woorden

Het klopt wat je zegt. Veel debuten zijn vaak 'te dik'. Daaronder leed mijn eigen debuut ook. Achteraf zie ik dat het veel scherper had gekund. Staat alles wat je schrijft in dienst van het verhaal? Helpt het de plot vooruit of tekent het de karakters? Maar vooralsnog zou ik me in eerste instantie concentreren op het afronden van je verhaal. Daarna een tijdje laten liggen en dan herschrijven en kritisch zijn op scènes die mogelijk toch wat langdradig zijn. Als je lange tijd aan een boek hebt gewerkt, zit er vaak ook veel herhaling in. Bij eerdere manuscripten heb ik soms wel 30.000 tot 40.000 woorden geschrapt. Misschien kom je bij het herschrijven ook wel tot de conclusie dat jouw verhaal deze ruimte nodig heeft. Ik zag dat je fantasy schrijft. In dat genre komen langere verhalen wel vaker voor.

Nu, ik besef dat er tijdens de revisie nog veel woorden geschrapt gaan moeten worden. Ik ben me er zeer bewust van dat het inkorten van bepaalde scènes het verhaal alleen maar ten goede zal komen. Aan de andere kant weet ik echter ook dat er hier en daar nog gaten in mijn verhaal zitten die moeten worden opgevuld, en dat ik op andere punten in het verhaal nog verder zal moeten uitweiden.

Zo vind je de juiste lengte voor je verhaal. Of eigenlijk: zo vindt je verhaal zijn eigen juiste lengte. Geen enkele andere overweging gaat je verhaal ten goede komen. Als dit verhaal om lengte wordt afgewezen, dan zij het zo. Dan schrijf je een nieuw verhaal waarbij je vanaf het begin, bij de opbouw, rekening houdt met de gewenste lengte. Als je eenmaal één boek geschreven hebt, zijn zulke dingen misschien ook iets beter van tevoren in te schatten. Dan debuteer je op je tweede, kortere boek, en als dat eenmaal aanslaat publiceer je daarna je eerste boek. Voor schrijven en gepubliceerd raken heb je sowieso een lange adem nodig, je kunt beter geen haast hebben. En als je toch geen haast hebt, kun je er beter alles aan doen je verhalen het beste tot hun recht te laten komen. Geheel andere overweging: die stelregel van 100.000 woorden is in fantasy minder waar.

Dat kun je vooraf niet bepalen. Schrijf het gewoon en beperk je niet. Als je merkt dat je je verhaal al hebt verteld in twee kantjes, dan duurt het dus twee kantjes om het verhaal te vertellen. Meer proberen toe te voegen om het langer te maken zou afbreuk doen aan het verhaal. Kost het duizend pagina's om het verhaal te vertellen, dan is het verhaal duizend pagina's. Hoe lang een boek is, wordt bepaald door hoe lang het duurt om het verhaal te vertellen. Dat kun je niet forceren. MAAR als je je verhaal wilt inkorten, dan kan dat. Er zullen namelijk altijd scènes zijn die niet nodig zijn, misschien wel hele subplots, of op kleinere schaal: zinnen of woorden die in principe niet hoeven. Maar hoe weet je nou of een scène nodig is voor het verhaal of niet? Daarvoor moet je eerst het hele verhaal schrijven! Gewoon alles, zonder belemmeringen, zonder te denken aan hoe lang het moet worden. Ja, tijdens het schrijven moet je natuurlijk geen onzin erin stoppen waarvan je weet dat het geen betekenis heeft. Vertel gewoon het verhaal met alles waarvan je denkt dat het echt nodig is. Als het klaar is, laat het dan minstens een maand liggen. Liefst langer. Pak het dan weer op, ga er goed bij zitten met een notitieblok en een rode pen, en ga lezen. Schrap elke scène die niet nuttig is, of als er maar één nuttig ding in gebeurt, schrap alles wat je kan missen. Kijk naar subplots en plotelementen die niet nodig zijn. Kijk ook op zinsniveau en schrap overbodige zinnen. Je verhaal wordt zo robuster en steviger, omdat je het ontdoet van alle ruis die afleidt van het verhaal. En het wordt er korter van. De tweede versie die zo ontstaat, hoort een stuk korter te zijn dan de eerste versie. Want tijdens het schrijven van de eerste versie zul je altijd wel onbewust ruis erin stoppen, terwijl je dat op dat moment nog niet nodig hebt. Je kunt pas zien wat nodig is en wat niet, als je hele verhaal af is. Dan heb je het hele verhaal in je hoofd en heb je een goed overzicht, en kun je dus beter bepalen wat nodig is en wat niet. Dat gaat niet goed als het verhaal nog niet af is, zelfs niet als je weet waar je heen wil met het verhaal. Het einde kan toch een beetje anders worden dan je verwacht, bijvoorbeeld. Dus, schrijf eerst dat verhaal af en belemmer jezelf niet. Laat het voor lange tijd liggen (dit is nodig zodat je er met een frisse blik naar kunt kijken, bijna zoals een lezer in plaats van de schrijver. Je zult opeens heel veel fouten zien in een tekst die zo perfect leek nadat je hem schreef, en dat je dat ziet, is alleen maar goed!) en ga dan herschrijven. Voor tips over herschrijven: zoek eens rond op het forum, er is genoeg te vinden. Tijdens het herschrijven ga je schrappen. Wees niet lief. Kill your darlings. Smijt alles eruit dat nutteloos is voor het plot, het schetsen van de sfeer of de wereld, de personageontwikkeling. Hoe mooi de scène ook is, weg ermee! Na die herschrijfronde, zoek je je proeflezers (of béta readers, in het Engels). Sommige schrijvers hebben er twee, sommigen twintig. Dit zijn gewone lezers die elk hoofdstuk lezen en je wijzen op gaten in het plot, onduidelijkheden, enzovoorts. Vraag je proeflezers per hoofdstuk wat ze het leukste aan dat hoofdstuk vonden, en wat het minst leuke. Vraag wat ze vonden van de personages. Vraag naar hun verwachtingen over de rest van het verhaal (dat is belangrijk. Als je lezers de rest van het verhaal al kunnen voorspellen na hoofdstuk drie... dan heb je een probleempje), en dat soort vragen. Overstelp ze niet met vragen natuurlijk. Laat je proeflezers van tevoren goed weten wat je verwacht dat ze doen, en kies proeflezers waarvan je weet dat ze eerlijk tegen je zullen zijn (zelfs als het echt slecht is, wil je dat ze dat tegen je zeggen) en die het liefst lang van stof zijn, zodat ze lange antwoorden geven waarmee je iets kan, in plaats van alleen "personage was wel leuk." Met het commentaar van de proeflezers kun je gaan aanpassen. Als één iemand vind dat een personage niet leuk is en de rest vind hem super, dan hoef je daar niet op te letten. Maar als meerdere mensen zich niet goed in hem konden inleven, dan moet je ernaar gaan kijken. Na de proefleesronde kun je de uitgeverswereld in. Tegen die tijd is de manuscript door jouw eigen herschrijf en de proefleesronde al behoorlijk geslonken. Als de uitgever je accepteert, gaat een redacteur nog eens uitgebreid over je manuscript heen. Je zal overal op worden aangesproken, elk minuscuul foutje wordt belicht, en er wordt alsnog héél, héél veel geschrapt. Deze redactieronde is nodig om je verhaal optimaal te maken voor publicatie, en het wordt gedaan door professionals die weten wat ze doen. Dus maak je geen zorgen. Schrijf dat verhaal in z'n geheel, ga later pas goed na wat onnodig is en wat je kunt schrappen. Blijft je verhaal nog steeds zo enorm? Dan moet het maar. Ik denk niet dat een uitgever je afrekent op de lengte van het verhaal als het verhaal zelf sterk en goed is. Als je echt bezorgd bent dat geen uitgever ook maar zal beginnen aan een lang manuscript, kun je het dan misschien in tweeën delen?

Bedankt voor jullie nuttige input! Ik ben niet van plan om me in deze eerste schrijfronde in te houden, zelfs al zou dat betekenen dat ik eindig met een manuscript van 200.000 woorden. Ik vrees natuurlijk wel dat, hoe dikker mijn uiteindelijke manuscript zal zijn, hoe lastiger het zal worden om te schrappen, maar goed, dat zijn zorgen voor later... Ik kan mij overigens zeer goed vinden in wat Diana zegt. Op het moment dat de eerste versie van dit verhaal af is, ben ik van plan het terzijde te leggen en ondertussen aan een nieuw verhaal te beginnen. Met welke van de twee (of drie, of vier) ik uiteindelijk dan debuteer is eigenlijk van geen belang. Ik schrijf tenslotte ook om een betere schrijver te worden...

Dreamtide, Voordat je scenes gaat schrappen, zou je het manuscript op zinsniveau kunnen bekijken. Het kan altijd korter. Kijk:

Ruim een jaar geleden stelde ik mezelf als doel om een boek van 100.000 woorden bij elkaar te schrijven

Een jaar geleden stelde ik mezelf het doel een boek van 100.000 woorden te schrijven.

Ik begon eraan met de zenuwachtige angst dat ik dat doel nooit zou halen: niet omdat ik de motivatie er niet voor kon opbrengen, maar omdat ik dacht dat mijn verhaal niet het potentieel bezat om zoveel pagina's te vullen.

Ik was bang dat doel nooit te halen: niet omdat ik geen motivatie had, maar omdat ik dacht dat mijn verhaal niet de potentie had zoveel pagina's te vullen. Afhankelijk van de schrijfstijl kan er op die manier tussen de 5 a 10 % geschrapt worden. Geldt voor vrijwel alle manuscripten. Succes.

Dat is een feit! Bedankt voor het aanschouwelijke voorbeeld... ;-)

Dag Dreamtide, Als je wilt kun je tussentijds, of als je klaar bent, gebruikmaken van mijn gratis duizendwoordenscan. Vrijblijvend. Succes! Rob

Dat zal ik zeker in mijn achterhoofd houden, Rob!

Dreamtide, terzijde: je kunt ook een scene op proeflezen plaatsen met een paar specifieke vragen over stijl woordkeus enz.

Eventueel kun je je manuscript (in overleg met een uitgever) opdelen in 2 of meer delen? Als je echt echt echt niets zou kunnen schrappen zonder het verhaal geweld aan te doen, bijvoorbeeld. Ik heb het tegenovergesteld. Mijn eerste versies zijn altijd zeer compact, bij de herschrijf schrijf ik er meer bij dan dat ik schrap. Het is voor mij dan echt invulwerk, detailwerk. Beetje schilderen op nummer; de outline is er al, nu de kleur nog ;)

Mijn eerste versies zijn altijd zeer compact, bij de herschrijf schrijf ik er meer bij dan dat ik schrap.

Aanvankelijk dacht ik dat dat bij mij ook het geval zou zijn... Tot ik begon te schrijven, dus.