Personages

Ze ontstaan gewoon. Ideeën van mensen (of andere wezens) komen random in me op. Die schrijf ik dan ergens op, laat ze verder ontwikkelen. Als ik in korte tijd iets wil bedenken, zoek ik altijd naar interessante combinaties. Een oude Vietnamese vrouw, genezeres, met een passie voor klassieke muziek en gevaarlijke dieren. Een jonge spion en hacker, die in zijn vrije tijd graag horrorverhalen schrijft. De meeste echt uitgedachte personages bedenk ik niet zomaar, of pluk ik niet ergens vandaan. Hun concepten zijn al heel oud. Het prototype van mijn oudste personage stamt uit de tijd dat ik ergens in groep vier of vijf van de basisschool zat. Ik plaats ze in situaties, stel me ze voor als ze naast me zouden lopen, behandel ze als echte personen. Hoe langer ik met een personage in mijn hoofd rondloop en hoe meer ik ermee speel tijdens het schrijven, hoe meer ik ontdek, hoe meer ik dingen vindt die precies op het personage aansluiten.

Mijn personages ontstaan en ontwikkelen zich op papier. Gaat eigenlijk vanzelf. Als je er moeite mee hebt kan je als basis het karakter nemen van iemand uit je omgeving.

Maar ben je dan niet bang dat die persoon het verhaal leest en zichzelf herkent? Als je iemand uit je omgeving gebruikt om een naar personage te creëren, lijkt me dat een beetje gênant wanneer die persoon daarachter komt.

Ik ontwikkel mijn personages zelf net als Angelieke op papier. Wat ik wel doe is soms kleine karaktertrekken van mensen gebruiken om hen meer diepte te geven, vb. een zenuwtik, stopwoordjes, het "talent" van iemand om zonder verpinken een volledige citroen op te eten, een vaste volgorde die iemand aanhoudt bij het poetsen,... Dat zijn niet altijd mensen die ik ken, maar soms ook mensen die ik voor mij zie in de rij in de supermarkt of op de bus. Het gaat dan ook om kleine dingen die waarschijnlijk nog veel meer mensen doen, ik denk (hoop) niet dat iemand dat erg zou vinden.

Tot nu toe heb ik nog nooit een echt goed kort verhaal geschreven, laat staan een roman... Maar in een map heb ik al een gezellige familie bijeen geknipt liggen uit tijdschriften, zoals b.v. Seasons en Landleven. Ook had ik meteen passende foto's van hun woonomgeving. Heb je een naam van een dorp, dan weet je misschien zelf wel welke stad daarbij hoort, zo niet dan pak je de atlas. Wegenkaarten zijn ook handig. Namen verzin je gewoon. Je kunt ook google inschakelen; welke namen werden er gebruikt in het geboortejaar van oma en opa, enz . HHJT, heb je misschien iets aan dit idee?

1 Hoe ontwikkelen [...] ? 2 Gebruiken jullie [...] ? 3 Of halen [...] ? 4 Zoeken jullie [...] ? 5 Of laten [...] ? 6 [...] hoe zorgen [...] ? 7 Kijk jullie [...] ? 8 Maar ben [...] ?

Waar ben je bang voor? Tel jij je vragen wel eens? [zie je vorige topics] Wat doe je met al die antwoorden? Stel deze vragen aan 1001 mensen; hoeveel verschillende antwoorden krijg je dan? Van wie zou je een advies willen/kunnen opvolgen? Waarom stel je deze vragen? Kijkt iemand over je schouder die voor jou beslist wat je wel of niet mag beschrijven? Heb je de zoekfunctie al gezien op SOL? Mijn antwoord, op al jouw vragen, is simpel. Ik wacht tot er weer een nieuwe Soller komt die iets -vreemd- doet en dan plots een trigger is om een nieuw personage te zijn voor mijn kabinet.

HHJT, heb je misschien iets aan dit idee?

Ik wel.

Ik bedenk eerst de plot, en tijdens het schrijven (soms al tijdens het plannen) groeit er dan een personage. Dat kan wat weghebben van mensen uit mijn omgeving, in de eerste plaats mezelf, maar nooit voor honderd procent (op het kinderverhaal waarin ik doelbewust mijn dochter, nichtje, enzovoort als personages gebruikte na). Ik inspireer me niet bewust op personages uit boeken of films, maar onbewust kan dat natuurlijk gebeuren, dat ik ergens een eigenschap overneem.

Hm Yrret… zo op een rij gezet voel ik de eerste SOL-How to-Crowdnovelle aankomen :) Maar on topic: vooral eigen fantasie, met een internetaansluiting en een op Jung gebaseerde typologie om de zwarte vlekken in te vullen tot de fantasie het weer overneemt. Uiteindelijk gaat het bij mij zoals bij Suicune: ik zet mijn construct in een situatie en kijk hoe het reageert. Als ik dat met genoeg situaties (lees: scènes) doe, houd ik een personage over dat anders en meer is dan het construct waarmee ik begon. Uiteindelijk gaat het personage dan ook meer de scènes vormen in plaats van andersom.

Wat betreft mensen die zich zouden kunnen herkennen: je neemt ze natuurlijk nooit letterlijk over. Wanneer je van plan bent een bestaand persoon te gebruiken als inspiratie voor je personage, laat je een aantal karaktertrekken van diegene weg, voeg je juist andere toe, en plaats je je personage in een heel andere leefomgeving of situatie. Er is een verschil tussen iets overnemen en je laten inspireren! En als je twijfelt: vraag het die persoon gewoon. Leg uit dat je niet specifiek hém gebruikt, maar een paar van zijn karaktereigenschappen bijvoorbeeld. Tenzij je het personage allerlei rare dingen laat doen, of het een waargebeurd verhal is, zal dit voor veel mensen niet zo'n punt zijn. Met waargebeurde verhalen schrijven heb ik geen ervaring, maar daarover zijn op deze site veel topics te vinden.

Ik ben niet zo goed van karakters uitwerken. Ik heb meestal een idee in mijn hoofd over hoe ze zijn en hoe ze reageren. Voor Nano dit jaar ben ik wat meer karaktertrekken gaan uitwerken. Wat is precies de motivatie? Hoe bewegen ze? Ik ben benieuwd naar het effect in mijn verhalen!

Eens met Suicune: als het er voor intimi echt dik bovenop ligt dat een personage op X gebaseerd is, gewoon aan X vragen of dat ok is (liefst per mail, dan is het bewijsbaar ;) ). Wel zou ik proberen te zorgen dat het er nooit te dik bovenop komt te liggen, door voor jouw verhaal niet relevante, maar voor de achterhaalbaarheid van de "bron" essentiële uiterlijke en innerlijke eigenschappen te veranderen.

En als je twijfelt: vraag het die persoon gewoon. Leg uit dat je niet specifiek hém gebruikt, maar een paar van zijn karaktereigenschappen bijvoorbeeld.

Zou dat echt zo kunnen? Waarom zou je dan zoiets doen? Is een personage in een boek te herkennen aan enkele van haar/zijn karaktereigenschappen? Is er dan sprake van een zeer krap inzicht in schrijvers-verbeelding? Stel je eens voor; Geachte heer H. Wiegel, mevrouw G. Duisenberg en Olivier B. Bommel, Mogelijk zult u zich herkennen in mijn hp die zeer eigenaardige karaktereigenschappen heeft. Ik verzoek u vriendelijk om toestemming die te gebruiken. Hoogachtend, Yrret

En als ik van Hans Wiegel nu een vrouw maak die lid is van het CDA. Ze heeft grijze haren en een rond brilletje. En ze is tegen het referendum. Ooit heeft ze een partner verloren bij een bootongeluk en nu heeft ze een relatie met diens neef. Ze wonen samen in een kasteel. In het verhaal komt de neef ook om het leven bij een bootongeluk en verhuist de hp terug naar Groningen waar ze ooit burgemeester was. Kan dat dan wel of moet ik Wiegel dan voor de zekerheid mailen? Hoogachtend, HHJT Ps. Bij geen reactie van uw kant verwacht ik dat u uw toestemming geeft.

Het kan zijn dat ik je verkeerd interpreteer, maar geen van ons kan toestemming geven of je wel of niet Hans Wiegel gebruikt in je verhaal.

Ik probeer erachter te komen waar de grens ligt. Voor het creëren van personages zal ik altijd een beroep doen op bestaande personen. Ik zal er geen kopie van maken maar zoals bovenstaand voorbeeld dingen aanpassen. Zo kun je tig variaties maken. Hans Wiegel werd door Yrret als voorbeeld gebruikt. Dat heb ik overgenomen. Het kan ook een ander bekend iemand zijn. Aangezien ik het e-mailadres van Wiegel niet heb en niet een eenvoudig kan krijgen, kan ik hem geen berichtje sturen maar hij is wel de enige die achteraf kan klagen. Als je op wikipedia kijkt, zul je zien dat er meer verschillen zijn dan overeenkomsten. Toch denk ik dat hij hier niet blij mee zal zijn omdat het nog steeds te dichtbij is.

Als het duidelijk is dat het Hans Wieger is, dan zullen die veranderingen ook opgevat worden voor meningen aan zijn adres. Alles wat er met het personage gebeurd zal opgevat worden als meningen ten opzichte van hem. Je loop dan risico om aangeklaagd te worden voor smaad. Je bevindt je gewoon op heel glad ijs. Tenzij je een verhaal schrijft over hans wiegel (om het voorbeeld maar aan te halen), is het beter als op geen enkele manier duidelijk is dat je personages zelfs maar losjes met hem te maken heeft.

Je bevindt je gewoon op heel glad ijs.

Dat klopt echt niet. Hij is zelfs niet in de buurt van glad ijs. Je mag je fictieve personages baseren op wie dan ook in de werkelijkheid. Maar goed ook, anders kunnen wij schrijvers wel ophouden. Als iemand zich in zijn kuif gepikt voelt omdat hij of zij zich herkent in een fictief personage, kan hij naar de rechter stappen. In Nederland krijgt zo'n klager vrijwel nooit gelijk van de rechter. Kijk maar eens hoe deze zaak is afgelopen. In het betreffende boek van A.F.Th. wordt de klager, Peter Koelewijn, volledig herkenbaar neergezet.

Alles wat er met het personage gebeurd zal opgevat worden als meningen ten opzichte van hem.

Het geven van je mening is geborgd in de wet: http://www.denederlandsegrondwet.nl/9353000/1/j9v… Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te openbaren, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet.

Je loop dan risico om aangeklaagd te worden voor smaad.

Dan zou je ook nooit een persiflage kunnen / mogen publiceren, of een column / essay / opiniebijdrage. Kijk ook eens naar Tomas Ross, ik citeer van zijn website, http://www.tomasross.nl/: In zijn (...) thrillers balanceert hij op de scheidslijn tussen feit en fictie. Vele politieke kwesties nam hij al onder vuur en ook het koningshuis ontkomt niet aan zijn kritische oog en scherpe pen.

Als je je baseert op een echt bestaande persoon die je echter niet persoonlijk kent, dan kun je toch sowieso alleen maar gokken naar diens karaktereigenschappen? Als je dan nog een paar dingen verandert en het personage ook een andere naam heeft, zie ik niet in hoe dat ooit problemen zou kunnen geven. Als je iemand bij naam noemt, is dat iets anders, kijk maar naar Brusselmans vs. De Meulemeester indertijd.

Als eerste ga ik meestal met de belangrijke personages in dialoog: ik neem een notitieboekje en dan ga ik ze vragen stellen, net zo lang tot ik een beeld krijg van wie ze zijn en wat ze doen. Soms denk ik daarbij aan echte mensen, maar meestal gebruik ik alleen losse eigenschappen en specifieke karaktertrekken van bestaande mensen. Ook maak ik vraag een biografie van een personage, zodat ik een idee heb wat voor leven hij/zij heeft gehad voor mijn verhaal en daarna evt. ook nog. Ik ga me een voorstelling maken van hoe ze eruit zien, hoe oud ze zijn, hoe ze spreken etc. Ook zoek ik willekeurig naar plaatjes van mensen net zolang tot ik iemand vind die eruit ziet zoals ik vind dat het personage eruit ziet. Daar kan ik dat de beschrijving van het uiterlijk mee aanscherpen. Vervolgens ga ik nadenken over hoe de personages interacteren en hoe ze over elkaar denken. Daarmee zet je niet alleen de verhoudingen tussen de personages neer maar ook de personages zelf. En soms, als ik niet helemaal tevreden ben over een personage, dan ga ik door het verhaal heen alle keren dat het personage voorkomt eruit knippen en plakken in een apart document. Dat lees ik dan achter elkaar door en dan zie ik al snel de handelingen of uitspraken waarvan ik denk: dat zou die-en-die nooit doen! En omgekeerd de dingen die mij als heel typisch voor dat personage overkomen; die vergroot ik dan uit.

Maar Therese, is het dan wel wijs om ook hier een disclaimer te hanteren? Dat werd me aangeraden in een topic over het gebruik van echte adressen. En hoe werkt dit als je een persoon gebruikt die in het buitenland woont? Ik neem aan dat onze wetten dan niet meer gelden.

Dan kan die in Nederland naar de rechter stappen om daar vervolgens ongelijk te krijgen (bekijk die link in post #18 maar eens goed). Dat zou pas een probleem kunnen worden als je boek in vertaling in het buitenland zou verschijnen. Maar dan nog. In de VS is de vrijheid van meningsuiting bijvoorbeeld veel absoluter dan hier. Daar mag je gerust 'Heil Hitler' roepen. Die disclaimer over echte adressen lijkt me ook onzin (die zaak in #18 gaat ook onder meer over een bestaand adres). Disclaimers zijn een typisch Amerikaans verschijnsel en hebben in Nederland in het algemeen bijzonder weinig wettelijke kracht. Je maakt je veel te veel zorgen en je laat je bang maken door mensen die ook niet precies weten hoe het zit. Schrijf nou maar gewoon je verhaal.

Maar Therese, is het dan wel wijs om ook hier een disclaimer te hanteren? Dat werd me aangeraden in een topic over het gebruik van echte adressen.

Wat bedoel je, HHJT? Heb je een link, dan kan ik even kijken.

Je kunt er toch maar op los fantaseren? Lijkt me niet zo moeilijk.

Juridisch kom je niet snel in problemen, zolang je mensen niet doelbewust beschadigt of voorzienbare schade berokkent (bijv. adresgegevens van iemand met geheim adres publiceren). Toestemming vragen (zoals ik bedoelde in #12) zou ik alleen doen als het de persoonlijke relatie met die persoon op scherp zou kunnen zetten. Maar - maatschappijkritiek, odes etc. daargelaten - eigenlijk vind ik het een teken van zwakte van de schrijver als een karakter zo duidelijk op een persoon is terug te voeren dat de vraag aan de orde moet komen.

Is het niet veel simpeler om bij aanvang van het boek/verhaal een zin te plaatsen in de vorm van b.v.: Elke overeenkomstige gelijkenis berust op louter toeval? of gewoon: personen en gebeurtenissen zijn door de auteur bedacht. Misschien voel je je dan wat minder onzeker.

Wat jij nu bedoelt heet toch een disclaimer, Riny? Therese, dit is de link: http://www.schrijvenonline.org/forum/het-schrijfp… Tja, het verhaal zelf fantaseren is geen enkel probleem. Maar zodra het op personages aankomt (of locaties) moet ik altijd even een houvast hebben. Een voorbeeld waar ik mee begin. Bijvoorbeeld een blonde vrouw of een kale man. Of bijvoorbeeld een boerderij als je het hebt over een locatie. Dat wil niet zeggen dat ik het zo ver zou doortrekken als het voorbeeld over Wiegel. Dan kom je akelig dicht in de buurt van wat Odysseia zegt, dat het een zwakte is.

Ja HHJT, dat heet een disclaimer; maar dan ben je er toch? Bij een boerderij hoort een boer. De boer heeft een kaal hoofd met een pet die hij nu heen en weer schuift omdat het zo "merakels" warm is. De boerin is blond, draagt om haar hoofd een band om het haar uit haar gezicht te houden ... Succes met je schrijverij, het zal je best lukken. vrg

Een disclaimer kan geen kwaad. Wat de echte adressen betreft, ja, hoe zou je het vinden wanneer iemand op jouw adres een verhaal laat plaatsvinden van noem-maar-iets à la een bordeel, een roversnest, een plaats waar bepaalde types wonen die de samenleving onveilig maken, et cetera. Daar kun je als bewoner toch rare avonturen door beleven. Ik heb eens gehoord van iemand wiens postbus gebruikt werd door smokkelaars. Die mensen kregen serieus problemen met de politie om hun onschuld te bewijzen.