De ziel in je verhaal

Waar las je dat?

Goedemorgen Tja, ... dat kan interessant worden. Ik heb geen idee; misschien iets wat je nablijft na het lezen van een verhaal of boek? Iets vloei-voelbaars?

* titel iets gespecificeerd *

Ik zie dat als hetgene dat het verhaal "levend" maakt, dat de lezer even doet vergeten dat hij fictie aan het lezen is, dat hem/haar de mogelijkheid geeft helemaal in het verhaal te kruipen. Hoe je dat bereikt, dat is een moeilijkere vraag, ik denk door het goed doseren van vertrouwde en unieke elementen?

De ziel in een verhaal zal vermoedelijk voor iedereen iets anders betekenen: * het gevoel dat je dicht op of zelfs in de personages zit * groot gevoel van meeleven of herkenbaarheid, vooral door karakterschepping * sfeer creëren waarin de lezer wordt ondergedompeld * het verhaal doet iets met de lezer, of dat nu blijheid geven is of walging maakt zoveel niet uit Zonder ziel lijkt me eerder als het verhaal te afstandelijk is, als er bv. wel een situatie beschreven wordt, maar waar de personages niet genoeg uitgewerkt zijn, waar de gedachtes van de personages niet genoeg aan bod komen of te oppervlakkig zijn. Soms ook als een alwetende verteller aan het woord is waardoor we de personages niet écht kunnen beleven, waardoor we alles niet beleven vanuit hun eigen standpunt/angsten/gedachten.

Het is een lastige vraag want alleen de vraag "wat is een ziel?", levert al veel verschillende antwoorden op. Als ze het tegen mij zouden zeggen dan zou ik me afvragen of mijn personages wel geloofwaardig genoeg zijn.

Ik heb geen idee wat ik me bij de 'ziel van het verhaal' moet voorstellen. Misschien bedoelen ze een zekere afstandelijkheid? Te veel opgelepelde informatie, waardoor de lezer in rationele modus blijft en niet in het verhaal wordt gezogen? Wellicht moet je het vragen aan degene die dat naar voren heeft gebracht. Die heeft er kennelijk verstand van. Vraag hem/haar ook een positief voorbeeld: een verhaal waar klaarblijkelijk wel een ziel in zit.

Bij sommige verhalen krijg ik de indruk dat het geheel meer wordt dan wat verteld wordt. Dan krijg ik een groter beeld van de wereld en personages die opgevoerd worden. Die verhalen blijven me langer bij, ik voel er meer bij. Misschien is dat de ziel, misschien ook weer niet, en hoe je dat bereikt is ook een goeie vraag. Zoals Leonardo al zegt, gewoon vragen aan de persoon die dat opgemerkt heeft.

Ja, waar had ik dat maar nog gelezen? Het ging mijn boek over de middeleeuwen. Sommigen vonden dat er te veel geweld in voorkwam. Dat klopt wel. Het was een gewelddadige tijd. Het was wel duidelijk dat de schrijver zich verdiept had in die tijd. Had ik nu direct maar gereageerd.

Ik vind dat jouw verhalen wel degelijk een ziel hebben. Een laconieke, licht spottende ziel.

Is dat niet meer stijl, Odile? Die stijl heeft Tja in al haar verhalen, en ook in haar schriftelijke reacties, en dat kenmerkt haar. Hoewel stijl echter deel uitmaakt van de ziel van een verhaal, zou hij misschien in detail meer toegesneden kunnen worden op de verschillende personages, situaties, handelingen, plaatsen. Je kunt die niet allemaal laconiek en licht spottend laten zijn, terwijl de stijl van een verhaal dat tegelijkertijd wél kan. Tussen het ene personage ten opzichte van een ander moet er variatie zijn (dit is natuurlijk ook nodig bij situaties, handelingen en plaatsen); dat maakt het verhaal levendig. Wanneer alle factoren allemaal tamelijk gelijk zijn, loop je het gevaar een plat verhaal te vertellen. Misschien dat dat ook zo ervaren is door die proeflezer, dat er in een verhaal 'geen ziel' zit.

Er staan best veel zielige en serieuze stukken in. Maar ja, zielig is iets anders dan ziel.

Volgens mij zweeft de ziel boven je verhaal met licht spottende toon. Omdat hij echter nuchter is, is hij niet voor iedereen merkbaar.

Daar kon je weleens gelijk in hebben. Van vriendinnen hoor ik ook wel dat als ze mij niet kenden, ze sommige dingen niet hadden begrepen.

Maar gaat het om de ziel van de schrijver of om die van het verhaal?

Om de ziel van het verhaal.

Tja, voor mij is de ziel van het verhaal het allerdiepste dat je er, als schrijver, hebt weten uit te peuren en dat de lezer beklijft.

Mooi gezegd, Mili. Voor mij is het daar waar de persoonlijkheid van de schrijver samensmelt met het verhaal. Het staat niet los van de ziel van de schrijver, ook al kan de schrijver bescheiden zijn.

Je kunt je eigen ik niet loslaten in een verhaal. Hoewel, als je heel gewelddadig schrijft, betekent dit niet dat je ook gewelddadig bent. Als je met een oorlogsverhaal bezig bent, moet je je wel aan de feiten houden. Tussendoor kun je allerlei personages bedenken.

De stem?

Als ik gelovig zou zijn, zou ik het aan de schepper vragen. Die schijnt mij een ziel gegeven te hebben. Ook iets met evenbeeld en zo. Alhoewel ik niet gelovig ben, probeer ik als een soort schepper een ziel in mijn verhalen te leggen. Iets met evenbeeld en zo. Volgens mij draait het daar zo'n beetje om. Dat je een verhaal schept, maar het daarbij wel een eigen leven gunt.

Ik vraag me af wat een ziel is. Alles wat overblijft als er niets meer van je over is? Wat blijft er dan over? Gaan mijn hersens (gevoel en verstand) naar boven? Jammer dat er nooit iemand terug is gekomen. Wat zouden we dan een stuk wijzer zijn.

Nou Tja, als er enkel gezegd werd dat 'het verhaal geen ziel had' dan vind ik dat een vrij flauwe dooddoener. Wat kan je daar als schrijver nou mee, met zo'n opmerking? Ik zie verschillende interpretaties hierboven, dat zou inderdaad allemaal bedoeld kunnen zijn. Of niet. Als een anonieme (?) lezer dat over een van mijn verhalen zou zeggen zou ik het naast me neerleggen: you can't win 'em all. Een verhaal bevalt een lezer, of het bevalt hem niet. Bevalt het hem niet, dan is 'geen ziel' eigenlijk: ik vond er niks aan, het sprak me niet aan, snapte het niet. Kwam deze reactie van een proeflezer, jurylid oid. en blijkt uit de context niet wat er bedoeld werd met 'geen ziel', dan schiet het commentaar duidelijk tekort - er even van uitgaand dat deze persoon op professionele basis commentaar gaf ter verbétering van het verhaal.

Ik ben zelf gelovig en volgens mij zit het zo dat je ziel in je lichaam zit. Dus je bent niet je lichaam, je bent de persoon die toevallig in dat lichaam zit. Je lichaam blijft dan later ook achter maar je ziel, wie je bent dus, gaat naar de hemel. (Dat is wat ik geloof) Ik zou dus zeggen dat je eigen ziel je karakter is. Je ziel in het verhaal weet ik dan weer niet.

Volgens sommigen verlaat je ziel 's nachts je lichaam en keert 's ochtends weer terug, Tja. Net zoiets als menstruatiekrampen voorbereiden op een bevalling? Dus kan je je vanaf nu er iets bij voorstellen. Jammer dat ik in mijn dromen vaak mijn verstand kwijt ben. Ik ben dan ook niet zeker dat mijn verstand in mijn verhalen blijft zitten... Ziel is niet gelijk aan hersens. En karakter zonder hersens is soms het noodlot van een verhaal.

Volgens sommigen verlaat je ziel 's nachts je lichaam en keert 's ochtends weer terug,

Waar gaat hij naartoe dan?

Naar dromenland. Wel een interessant idee dat dat hetzelfde is als het hiernamaals. Dan ben je wel tot in de eeuwigheid bezig met het herkauwen van je aardse belevenissen (maar de meeste voorstellingen van het hiernamaals doen toch erg aards aan).

Als mijn ziel mijn karakter is, kan ik er wel mee leven. Ik zal eens proberen op te zoeken of ik de discussie terug kan vinden. Nee, het was geen reactie van een pro. Het was een discussie over mijn boek van lezers.