Dood in het boek: wat kan wanneer

Er zijn toch jeugdboeken die slecht aflopen? Achte groepers huilen niet, om er even eentje te noemen, of, voor een iets oudere groep misschien, Spijt! van Carry Slee. Als je Young Adult niet meerekent, waar ik een vanuit ga, vind ik dat het op zich wel slecht kan aflopen. Maar daar moet wel een reden voor zijn, een kind moet kunnen snappen waarom het slecht afloopt.

Ik schrijf geen kinder- of jeugdboeken dus hoef ik me gelukkig niet bezig te houden met deze vraag. Wat ouders en leraren ervan vinden, boeit me niet. In dit geval zou ik wel rekening houden met de lezers. Alles wat kinderen in hun leven kunnen tegenkomen mag in een jeugd- of kinderboek terugkeren. Dus alles kan, duidelijk maar niet te confronterend en het moet (nog meer dan in een boek voor volwassenen) iets toevoegen aan het verhaal.

Als je wilt dat je boeken bij de kinderen komen, moet je eerst langs de ouders en leerkrachten. Wat is niet te confronterend, wat jou betreft? Die grens kon wel eens voor iedereen ergens anders liggen.

Dood in het boek: wat kan wanneer Een kinder of jeugdboek dat slecht afloopt roept vragen op. Niet alle ouders en leraren vinden sterfgevallen in boeken bon-ton. Niemand zal het in zijn hoofd halen om in een kinderboek in full colour te beschrijven hoe Het Lijk eruit ziet

Ik denk aan kruistocht in spijkerbroek, daarin gingen kinderen dood, ook bijpersonages (de kleine Carolus) ook een van de monniken wordt vermoord, hij wordt doodgeslagen door de kinderen. Harry Potter - Een personage laten sterven, de hp denkt of praat over het verdriet/ ongeloof/wraakgevoelens en een 'coming to terms'. Ook een afscheid van het lichaam, hoe zag het eruit na de dood hoort daarbij. Dood fascineert. Het verschil tussen volwassenen en kinderen is dat een kind zichzelf onsterfelijk waant. Hij zal die dood minder op zichzelf betrekken. Ouders die sterven in een boek, broer of zus, een beste vriend of vriendin, dat is misschien nog wel 'enger' dan de dood van een hp ( in de derde persoon) In alle gevallen: een reflectie vanuit de hp, het kind, is belangrijk denk ik.

Ik vond het heel lastig voor mijn kinderen om positieve boeken te vinden. Het was een periode net of alle romankinderen gepest, mishandeld of verwaarloosd werden. Indien niet, waren ze wel ernstig ziek. Waar waren de avontuurlijke kinderen uit mijn jeugd gebleven? Ik voelde mij een oude sok. Natuurlijk mogen er in boeken mensen sterven. Dat gebeurt in het echte leven ook, dus kinderen maken best wat mee. Neem de moeder van Bambi ;-)

Mijn favoriete sprookjes als kind waren het meisje met de zwavelstokjes en de kleine zeemeermin. Verhalen waarin het hoofdpersonage op het einde doodgaat, maar wel op een mooie manier. De gebroeders Leeuwenhart is nog zo'n voorbeeld van een kinderboek waarin op een mooie manier met de dood wordt omgegaan - daarin is de dood het begin van het avontuur. Ik denk niet dat je kinderen een dienst bewijst door te doen alsof de dood niet bestaat. Zelfs Nijntjes oma gaat dood.

'Jan had een konijn. Op een dag was het dier dood. Toen kreeg Jan een nieuw konijn.' Als ik dat schrijf als opening van een verhaal, wil ik zeggen dat Jan vanaf dat moment bang zal zijn dat het nieuwe konijn doodgaat, dat dit ook zal gebeuren en dat zorgen hierover de boel niet veranderen, maar wellicht wel een rol spelen in hoe Jan zich in de toekomst gedraagt. de vraag is, vanaf welke leeftijd vatten kinderen de omvang van zo'n terloopse dood. Als ik dat schrijf in een boek voor achtjarigen, moet ik dat op de een of andere manier uitleggen en ook duidelijk maken dat niet alle konijnen (lees: kinderen) zomaar dood neervallen. Dat wordt dan al snel boek vullend. Een bijzonder goed kinderboek over dood vind ik 'Kikker en het vogeltje'. Nergens uitleg! Maar tussen de regels door zoveel. Het was het boek dat het concept dood voor mijn toen zesjarige weer in perspectief trok.

Als je wilt dat je boeken bij de kinderen komen, moet je eerst langs de ouders en leerkrachten. Wat is niet te confronterend, wat jou betreft? Die grens kon wel eens voor iedereen ergens anders liggen.

Dat eerste is vooral jammer, laat kinderen lekker zelf ontdekken wat ze leuk of goed vinden. Ik denk dat kinderen veel kunnen hebben, veel meer dan wij als volwassenen vaak denken. Ik denk ook niet dat het snel confronterend is voor kinderen. Nogmaals ik schrijf geen kinderboeken, ik wil er namelijk niet bij stilstaan. Zoek vooral goede proeflezers, in de juiste leeftijdsgroep.

Of iets confronterend is voor kinderen, dat lijkt me niet de vraag. Of iets té confronterend is,té vroeg, wel.

[quote=Johanv]

Ik denk dat kinderen veel kunnen hebben, veel meer dan wij als volwassenen vaak denken.

Dat denk ik ook. Of ze het boek interessant vinden, daar staat of valt het mee. Een kind (zeker onder twaalf) wil graag herkenning, is mijn idee. Gradaties en uitzonderingen daargelaten: Jongens willen lezen over jongens die iets meemaken en geen meisjesboeken lezen. Meisjes willen, behalve herkenning, ook wel lezen over jongens, maar dan wel gezien vanuit een meisje. Terwijl een volwassene of jongvolwassene ook graag over iets nieuws en onbekends leest, en zichzelf niet hoeft te herkennen in de hp. Nog een gedachte: misschien valt de al dan niet tot aankoop beslissende ouder eerder over sexualitieit in jeugdboeken dan de dood?

Nog een gedachte: misschien valt de al dan niet tot aankoop beslissende ouder eerder over sexualitieit in jeugdboeken dan de dood?

Ik denk dat je daar gelijk in hebt. Ik wil me zo min mogelijk bemoeien met de boeken die mijn zoons lezen. Helaas lezen ze niet zoveel.

Daarover zijn al verschillende topics geweest, seksualiteit en kinder en jeugdboeken. Als ouder val ik daar idd over. Ik zou het zelfs erg raar/naar vinden, zoenende kinderen in een boek voor mijn kind onder de twaalf. Na de basisschool hoort het erbij.

Ik vind dat de dood in een kinderboek kan, en eigenlijk vanaf iedere leeftijd. Het is al gezegd, zelfs in Nijntje kan het. Maar natuurlijk moet je wel goed kijken naar hoe je het opschrijft. Daar moet je wel echt goed naar kijken. Ik merk aan mijn zevenjarige dat dood prima kan in een kinderboek, maar als het de dood van een hoofdpersoon is, dan moet er wel iets rechtvaardigs/troostend in zitten, en komt het wel heel dichtbij. Wij hebben bijvoorbeeld een verhaal over het meisje van IJde geluisterd. Een zestienjarig meisje werd in het jaar 69 na Chr. geofferd om haar stam te beschermen tegen de komst van de Romeinen. Het feit dat het meisje er misschien zelf voor heeft gekozen om geofferd te worden, verzachtte het iets voor mijn zoon, maar hij bleef het enorm zielig vinden. Dat de veertienjarige Claudius, in een ander verhaal, een heel stel Romeinen als schietschijf mocht gebruiken deed hem dan weer helemaal niets.

In mijn Vlaamse Filmpje Wolvenheld (nummer 3 schooljaar 2013/2014) is de hoofdpersoon een outsider, een eenzame wolf, door de niet verwerkte dood van zijn vader. Het verhaal gaat over een jongen die een roedel wolven verjaagt met heavy metal op zijn mobieltje - dit gebeurde echt in Noorwegen, maar mijn verhaal speelt in Zweden - en er is de fictieve verhaallijn over rouwen, met de herinneringen aan zijn vader en het verkeersongeluk ('door een stomme doos op de weg'). Juist die dood van de vader en de manier waarop Ingmar ermee omgaat, geeft het verhaal een extra laagje. Anders was het een anekdotisch verhaal over een incident met wolven geworden. Ter illustratie: als de burgemeester zegt dat er drastische oplossingen moeten komen om de wolven te verjagen, schrikt Ingmar. [citaat] 'Dood is maar dood, denkt hij. Onwillekeurig moet hij aan zijn vader denken. Hij weet maar al te goed wat dood betekent. Stijf en onbeweeglijk, onomkeerbaar. Van hem mogen de wolven blijven leven.' Maar ik zou erg plastische details (lijkenvlekken, afleggen) niet beschrijven in een kinderverhaal. Je kunt als schrijver heel goed de grenzen bewaken tussen functioneel en (onnodig) eng of sensationeel. In principe hoef je het onderwerp dood niet te vermijden in een kinderverhaal. Kinderen gaan mee naar begrafenissen, nemen afscheid, niet alleen van huisdieren maar ook van overleden opa's of oma's, soms zelfs van ouders, klasgenootjes. Waarom zouden ze dan niet over de dood lezen? En een kinderverhaal hoeft van mij niet per se een 100% happy end (al wordt in mjn verhaal de wolvenheld wel weer deel van de groep), maar een open einde kan soms ook.