Ode aan wit

Wie een gedichtenbundel koopt, krijgt weinig woorden en veel wit. Dat is een combinatie die onbetaalbaar is. Tijd voor een ode aan het wit en aan Wislawa Symborska.

Uit de verf

Bekijk een gedicht eens als een schilderij. Zie hoe de randen van de pagina een sobere lijst vormen. Raak de witte passe-partout aan die ervoor zorgt dat woorden uit de verf komen en betekenis krijgen. Laat dan de woorden hun werk doen. Een gedicht bestaat uit woorden én uit wit. Ze hebben elkaar nodig.

Ademhalen

We zetten de dingen graag zwart op wit. We richten ons zo op het zwart, dat we het wit vergeten. Juist op de plek waar niets gedrukt is kun je ademhalen, verband zien of gemis ervaren. Daar kun je overgaan van het een naar het ander. In wit vind je betekenis; daar ben je als lezer verbonden met de woorden in het gedicht. Wit brengt rust, reinheid en regelmaat. Het is ook de nog niet beletterde ruimte waar iets nieuws kan ontstaan.

Leefruimte

Ik stel me vaak voor dat ’s nachts mijn boekenkast tot leven komt. Personages uit verschillende romans nemen de dag met elkaar door. In gedichten bekijken het wit en de woorden samen of ze nog voldoende leefruimte en bestaansrecht hebben. Vaak voelt een woord dan hoe overbodig het is. Het trekt zich terug en valt uit de bundel. Bij het stofzuigen kom ik die woorden tegen; ze zien er tevreden uit. 

Wonderlijkste woorden

Bij wit denk ik aan stilte en bij stilte aan Wislawa Szymborska (1923-2012). Haar korte gedicht De drie wonderlijkste woorden is voor mij een ode aan het wit, aan wat niet beschreven is en zelfs niet beschreven of benoemd kan worden.

De drie wonderlijkste woorden
Wanneer ik het woord Toekomst uitspreek,
vertrekt de eerste lettergreep al naar het verleden.

Wanneer ik het woord Stilte uitspreek,
vernietig ik haar.

Wanneer ik het woord Niets uitspreek,
schep ik iets dat in geen enkel niet-bestaan past.

Uit: Het moment, Wislawa Szymborska, 2003

Verlanglijstje

Wit onttrekt zich aan woorden en daarmee aan gedoe. In het wit woont de stilte. Daar kunnen gedachten en nieuwe gedichten ontstaan. Koop eens een gedichtenbundel voor het wit. Niet tijdens een opgetuigde poëzieweek, maar op een doordeweekse regenachtige dag in een onbekende stad. Laat je meevoeren door het wit. Ik zet een witregel op mijn verlanglijstje.

Monica Boschman is dichter (www.52gedichten.nl); tot eind januari 2014 is zij regiodichter van de Noordelijke Maasvallei. Monica geeft schrijfcursussen en ontwikkelde twee inspirerende schrijfreizen via e-mail (www.mbcommunicatie.nl).