Making Peace Schrijfwedstrijd - eerste prijs

Kim Dae-jung (1925 – 2009), een Koreaanse Mandela: de kunst van vrede creëren

Door Casper van der Veen

Dit jaar vieren we dat 300 jaar geleden een belangrijke serie verdragen werd getekend. Na een lange reeks oorlogen werd wapengekletter door overleg vervangen en gingen verschillende Europese staatshoofden met elkaar om tafel zitten. Uit dit overleg kwam een unieke serie afspraken en verdragen voort: de Vrede van Utrecht. Deze vrede was revolutionair: na een aantal maanden vreedzaam overleg werd er een einde gemaakt aan jarenlange gewapende conflicten.
In Europa kennen we al ruim zes decennia van onafgebroken vrede. Dit is een bijzonder feit dat we moeten koesteren. Daarom is het goed dat dit jaar wordt stilgestaan bij het concept van vrede in de breedste zin van het woord. Wij bevinden ons in Nederland zelfs in de luxepositie dat wij ons zorgen maken over oorlogsdreigingen ver hiervandaan. 
De laatste tijd is een al zes decennia sluimerend conflict weer opgelaaid. Ik doel op de spanningen op het Koreaanse schiereiland, die al maandenlang het nieuws halen. Het communistische en straatarme Noord-Korea, gesteund door China, staat tegenover een door de Verenigde Staten gesteund kapitalistisch en welvarend Zuid-Korea. Uit beide kampen klinkt stevige oorlogstaal en worden militaire en zelfs nucleaire dreigementen geuit. Een tweede Koreaanse oorlog zou in een onvoorstelbare humanitaire ramp uitmonden. Geen van de partijen wil echter een stap terug doen uit wantrouwen en uit angst om gezichtsverlies te lijden. Ondertussen zit de internationale gemeenschap met de handen in het haar om een oplossing voor dit ogenschijnlijk onbemiddelbare conflict te vinden. 
Met het oog hierop wil ik een bijzondere vredestichter ten tonele voeren: Kim Dae-jung. Als president van Zuid-Korea van 1998 tot 2003 zorgde hij voor een ongekende toenadering tot het noorden en voor een vreedzame sfeer in de hele regio.

Een geplaagde politieke carrière

Kim Dae-jung begon zijn politieke carrière kort na de Koreaanse Oorlog (1950 – 1953) die aan honderdduizenden Koreanen het leven had gekost. In 1961 vond in Zuid-Korea een militaire coup plaats, waarna generaal Park Chung-hee (vader van de huidige president) achttien jaar als een wrede dictator de scepter over het land zou zwaaien.
Kim ontpopte zich als een getalenteerd orator en politicus voor de Zuid-Koreaanse oppositie. Bij de verkiezingen 1971 slaagde hij er net niet in om Park te verslaan. Kims populariteit werd een bedreiging voor Park. De dictator liet Kim Dae-jung in 1973 door zijn geheime dienst ontvoeren uit zijn hotelkamer in Tokio.
Hoewel hij zijn kidnapping ternauwernood overleefde, markeerde dit het begin van een lange serie gevangenschappen voor Kim. Terug in Zuid-Korea zat hij van 1976 tot 1978 gevangen, wat hierna in huisarrest werd omgezet. Na de dood van Park in 1979 werd Kim vrijgelaten, om in 1980 weer gearresteerd en zelfs ter dood veroordeeld te worden voor samenzwering. De straf werd omgezet in twintig jaar cel, maar Kim mocht later in ballingschap naar de VS toe. In 1985 keerde hij terug naar Seoel, waar hij wederom onder huisarrest werd geplaatst. Pas in 1987 kwam hij definitief vrij, waarop hij zijn politieke carrière direct hervatte.

President van de zonneschijn

In 1998 wordt Kim eindelijk tot president gekozen. Hij heeft dan al een turbulent leven achter zich liggen, maar toont geen enkele wrok. Hij laat politieke gevangenen vrij en voert economische hervormingen door, waarvan de Zuid-Koreaanse bevolking profiteert. Het meest kenmerkend aan Kims presidentschap is echter zijn beleid tegenover Noord-Korea. De twee landen verkeren formeel nog altijd in oorlog, Noord-Korea uit regelmatig dreigementen naar het zuiden en er zijn door de jaren heen veel terroristische aanslagen en pogingen hiertoe van Noord-Korea op Zuid-Koreaans grondgebied geweest.
Dit alles was uiteraard bekend bij Kim Dae-jung. Hij zag echter dat er een ander, actiever beleid gevoerd moest worden om de toenmalige patstelling te doorbreken. Kim besloot om over zijn eigen schaduw heen te springen en begon een toenaderingspolitiek tegenover de stalinistische dictatuur die bekend zou komen te staan als Zonneschijnpolitiek.
In 1998 wist Kim te bereiken dat Zuid-Koreaanse toeristen het idyllische natuurgebied rond de Kŭmgangsan over de grens mochten bezoeken. In 2002 werden er afspraken gemaakt om vlak over de grens in Noord-Korea een industrieel complex te vestigen, waar Noord- en Zuid-Koreaanse bedrijven zouden gaan samenwerken in joint ventures. De Kaesong Industriële Regio opende in 2004 en is tot op de dag van vandaag in gebruik.
Ook bezocht Kim Dae-jung in 2000 als eerste Zuid-Koreaanse president Noord-Korea. Hij zorgde ervoor dat gescheiden Koreaanse families elkaar op drie gelegenheden in Pyongyang voor het eerst sinds de Koreaanse Oorlog konden ontmoeten. De spanningen met het noorden verminderden en Kim Dae-jung kreeg in 2000 de Nobelprijs voor de Vrede.

Een lichtend voorbeeld voor onze tijd

Kims opvolger Roh zette de Zonneschijnpolitiek voort, maar met het aantreden van Lee Myung-bak in 2008 werden de verhoudingen weer op scherp gezet. Het onderlinge wantrouwen is gekelderd door een diepterecord en de militaire dreigementen vliegen over en weer. Lee’s fel anticommunistische politiek werd door het noorden als een provocatie en bedreiging gezien. Het land achtte zich genoodzaakt twee kernproeven en verschillende rakettesten te doen.
Dit gedrag van Noord-Korea kan niet goedgepraat worden. Wel kan er gekeken worden of het huidige beleid jegens Noord-Korea resulteert in het scheppen van vrede. Het moge duidelijk zijn dat het isoleren en bedreigen van het land, hoe omstreden dan ook, louter leidt tot meer spanningen. Wie wind zaait, zal immers storm oogsten. De huidige patstelling en gespannen situatie op het Koreaanse schiereiland zijn de verantwoordelijkheid van alle betrokken partijen. Als zij oprecht vrede willen, is een andere aanpak vereist.
De Vrede van Utrecht werd bereikt door vreedzaam overleg, dat een einde maakte aan een serie bloedige conflicten. Vele oorlogen, die talloze mensenlevens hebben gekost, zijn beëindigd door eenvoudigweg naar elkaar te luisteren en je in iemand anders’ positie trachten te verplaatsen. Kim Dae-jung is een perfect voorbeeld van iemand die zijn verstand in plaats van zijn emoties gebruikt om effectief te strijden voor wat iedereen wil: vrede. Het is dan ook te hopen dat er bij de huidige oorlogsdreigingen snel een nieuwe Kim Dae-jung opstaat die dreigend geschreeuw tot rationeel overleg kan doen overgaan en de Koreaanse zwaarden kan omsmeden tot ploegscharen.

Jurycommentaar

'Casper van der Veen schreef een uitstekend gecomponeerd en gloedvol betoog, waarin hij het thema van de schrijfwedstrijd "The art of making peace" plaatste in de actualiteit: Hij koppelde op overtuigende wijze  de viering van de Vrede van Utrecht die dit jaar plaats vindt aan het opgelaaide conflict tussen Noord- en Zuid - Korea. Hopelijk krijgen we in de toekomst nog meer van deze jonge essayist te lezen.'