Leren schrijven? Ga tekenen!

Toen ik mijn derde roman Pooldrift had afgerond, stond ik voor een keuze. Meteen weer aan een nieuw boek beginnen, of eens iets anders proberen. Ik koos voor het laatste en startte een ambitieus kunstproject: Turf.

Iets heel anders? Misschien niet. Ik ontdekte dat in de beeldende/conceptuele kunst precies dezelfde principes aan bod komen als in schrijven…

Turf bestond eruit dat ik een jaar lang al mijn dagelijkse handelingen zou turven. En daarna zou ik de resultaten daarvan vervatten in een tentoonstelling. Inmiddels ben ik aan het eind van het traject en kan ik zeggen dat het ongeveer net zo veel tijd en moeite gekost heeft als het schrijven van een roman.

Welk verhaal je wilt vertellen

Het turven staat niet op zichzelf. Ik wil een verhaal vertellen. Ik wil het fenomeen belichten dat miljoenen mensen op Facebook en Twitter hun alledaagsheden publiceren en dat er geen enkele rem op lijkt te zitten.

Hoe je dat verhaal vertelt

Maar simpelweg dat gegeven benoemen, is niet kunstzinnig. Net zoals in een roman over loyaliteit het woord ‘loyaliteit’ geen enkele keer zal vallen. Dus presenteer ik de uitkomsten van mijn turfjaar in statistische afbeeldingen, die gaan over mijn slaapgedrag, het aantal keren dat ik douchte en de hoeveelheid kilometers die ik fietste. Zo wil ik de toeschouwer laten nadenken over zijn eigen neiging tot ‘over-profileren’.

Laat de lezer in gedachten afdwalen

De scènes die jij maakt in het verhaal dat je schrijft, staan gelijk aan deze grafieken. Je presenteert een hoofdpersoon die dingen meemaakt waarvan de lezer denkt: ‘eigenlijk gaat het bij mij precies zo. Maar dan anders’. Als je die lezer zo ver krijgt dat ze gaat nadenken over haar eigen leven, dan ben je, vind ik, een heel eind.

Lang leve de zoete inval

Ook in ambachtelijke zin kwam ik overeenkomsten tegen tussen beeldende kunst en literatuur. Het werken aan een tekening kan soms erg intuïtief gebeuren. Ik maak beslissingen die niet beredeneerd zijn. In een opwelling besluit ik een zwerm puntjes te gaan neerzetten. En als ik halverwege ben, bekijk ik hoe dat er eigenlijk uit komt te zien.

Hetzelfde opportunisme overvalt me vaak aan de schrijftafel. Ik sla plotseling een weg in die net zo goed dood kan lopen, als me op het spoor van een fantastische plotwending brengen. Soms kan ik van tevoren niet inschatten welke van de twee het zal worden. Er zit niets anders op dan het uit te proberen.

Schrijven heeft zo zijn voordelen…

Er zijn overigens ook verschillen tussen schrijven en beeldende kunst. Als een impulsieve actie tijdens het tekenen niet goed uit blijkt te pakken, dan is het hele werk verpest. Met schrijven is er in zo’n geval geen man overboord. Ik haal alleen maar de tekst weg die me niet bevalt. De rest staat er nog, klaar om mee verder te gaan.

…en nadelen

Een ander verschil is dit: als ik schrijf, moet ik mezelf na een kwartier al toespreken: ‘nee David, niet opstaan. Het is nog lang geen tijd voor pauze. Doorschrijven, jij slappeling’. Ben ik bezig met een beeldend kunstwerk, of met muziek, dan kan ik gerust uren doorgaan zonder eraan te denken af en toe een glas water te drinken. Dan moet ik juist mezelf dwingen om naar bed te gaan, in plaats van de hele nacht door te werken.

Dus jullie schrijvers daar: weet dat ik jullie respecteer en bewonder. Schrijven vraagt echt wat van je. Wees er trots op dat je dat steeds maar weer op kunt brengen. Maar gun jezelf ook eens een dagje vrij. Bijvoorbeeld voor een bezoek aan een tentoonstelling.

Turf is open op 5, 6 en 7 oktober in Kunstliefde, Utrecht.

Dit is een blog van schrijver en schrijfcoach David Mulder.

Meer schrijftips en schrijfoefeningen? Bekijk het dossier Schrijftips van Schrijven Online.

Beter leren schrijven? Volg een schrijfcursus bij Schrijven Online.