Principes, regels, wetten?

Absoluut. (Ongemerkt ben je trouwens een mooi web aan 't spinnen. :) ) Maar regels zijn er om gebroken te worden. Anders hadden we nooit kennis gemaakt met het impressionisme of kubisme. Ik ken de regels - behoudens die van grammatica en spelling - in beperkte mate. Ik weet dat ik niet moet beginnen met zonsopgang, kraaiende hanen en weersgesteldheid (om maar iets te noemen). Ik denk ook te weten waarom. Omdat dat cliché is. Kan ik afwijken? Ja. Bijvoorbeeld: Als de kraaiende haan na de openingszin aan flarden geschoten wordt. Dat kan geforceerd overkomen. afhankelijk van het vervolg en de betekenis van de kraaiende en geschoten haan. In een komisch verhaal dat zich afspeelt in Frankrijk aan de vooravond van de W.O. II kan er denk ik mee wegkomen. Herhalingen van openingswoorden van opeenvolgende zinnen, vind ik een mooier voorbeeld. Dat wordt in proeflezen vaak veoordeeld. maar dat kan mooie ritmische effecten en emotionele lading oproepen.

Absoluut niet. Ik schrijf onbevlogen, zonder principes, regels of wetten een verhaal.

Ik denk meer aan handvatten. Show, don't tell, bijvoorbeeld, is geen wet. Het ene moment kun je showen, het andere moment tellen (zou dus meer show and tell moeten zijn). Het is echter een techniek dat je helpt om passages krachtiger te maken zodat de lezer kan meeleven met (of een beeld krijgt van) het personage. Als ik dan bijvoorbeeld denk aan het volgende: - Jantje was verwend. Wat voor gevoel krijg ik er dan bij? Niets. Het is meer een mededeling waar ik niet echt wat mee kan. Al wordt het echter: - Jantje gooide zijn nieuwe fiets op de grond en stampte met zijn voeten. 'Ik wilde die Ferrari rode racefiets! Niet deze goedkope arme sloeber brik! Waar hebben jullie hem vandaan? De kringloop?' Voel ik er wat bij? Zeker. Ik krijg meteen beeld van Jantje zonder dat mij verteld wordt dat hij verwend is. Je moet niks, maar 'show, don't tell' is wel een handvat dat passages levendiger kan maken.

Er zijn zeker regels en wetten verbonden aan een goed verhaal denk ik, niet dat ik ze al allemaal ken hoor, nog maar een paar. Show, don't tell bijvoorbeeld heb ik pas geleerd toen ik op dit forum kwam. Ik denk echter niet dat die regels altijd moeten gelden. Alles tot op zekere hoogte denk ik, en als het verhaal het toelaat, mag je er soms best van afwijken.

Er zijn zeker regels en wetten verbonden aan een goed verhaal denk ik, niet dat ik ze al allemaal ken hoor, nog maar een paar. Show, don't tell bijvoorbeeld heb ik pas geleerd toen ik op dit forum kwam. Ik denk echter niet dat die regels altijd moeten gelden. Alles tot op zekere hoogte denk ik, en als het verhaal het toelaat, mag je er soms best van afwijken.

Maar dan zul je ze, bewust of onbewust, wel moeten kennen.

Een verhaal schrijven met een goed plot zonder een ontknoping, waarom zou het niet kunnen? Gelijkertijd denk ik niet dat er veel lezers zullen zijn die het zullen waarderen. Wisselen van perspectief in een scene, natuurlijk kan het! De verwarring is gegarandeerd. Schrijven vanuit een beleving die de verteller niet kan waarnemen? Kan de verteller het niet waarnemen of is het vanuit onze perceptie niet geloofwaardig? Als het wel geloofwaardig is dat een persoon van een eeneiige tweeling voelt wat zijn broer/zus ervaart, waarom zou een wildvreemde dan niet iets bij een persoon, of zelf een dier, of boom etc, kunnen waarnemen en daarover vertellen? Regels en "wetten" zijn de handvatten zoals Xuchiejlala al schijft. Maar buiten de regels een geloofwaardig en pakkend verhaal zal nooit eenvoudig zijn, maar ook niet onmogelijk.

@ Angus: Ja, dat zeker. En daar moet ik zelf nog hard aan werken. :)

Ik ook.

Ik ben wel benieuwd naar voorbeelden waar jullie zelf bewust een 'regel' braken met goed resultaat.

Voordat ik op dat schrijfniveau ben, zal ik toch echt nog wat meer moeten oefenen. Ik heb geen voorbeelden vanuit mijn eigen schrijfwerk helaas. Wat dat betreft, probeer ik op dit moment juist alle regels toe te passen en te oefenen, zodat ik eerst wat meer techniek onder de knie krijg. Maar ik ben er wel van overtuigd dat sommige verhalen juist interessant kunnen zijn, omdat ze niet de voorgeschreven regels volgen.

Ik heb een voorbeeld beschreven, niet geschreven. Maar het lijkt me op zich duidelijk genoeg.

Maar ik ben er wel van overtuigd dat sommige verhalen juist interessant kunnen zijn, omdat ze niet de voorgeschreven regels volgen.

Waarom denk je dat dan? Heb je misschien voorbeelden uit werk van anderen? Ik heb nu een aantal mensen horen zeggen (in deze en andere discussies) dat het breken van bepaalde schrijfregels mooie dingen kan opleveren. Ik word nu wel heel nieuwsgierig naar concrete voorbeelden. ik ben nieuwsgierig naar a) wat zijn die regels dan en b) waarom was het doorbreken ervan dan zo effectief?

Hè. Ik heb al m'n "regels" al in het vorige topic geschreven :) En dat is ook het enige waar ik me aan houd. Toch maar even erbij gezocht: [quote Ginny]- het bijwoord is niet mijn vriend - idem geldt voor de lijdende / passieve vorm - houd het simpel (dat is een persoonlijke - als ik zie dat ik afdwaal, gooi ik de 'afdwalende' verhaallijn eruit. Ik wil één ding vertellen, daar moet ik me op focussen - je zou dit ook "FOCUS" kunnen noemen) - ingewikkelde zin? Splits 'm op! (doe ik nu minder, maar een tijd geleden had ik de neiging om, als ik snel schreef, lange zinnen te maken. Opsplitsen in meerdere, kortere zinnen wil vaak helpen om de begrijpelijkheid te verhogen) - actiescènes ---> korte zinnen (leest sneller) - alinea = ritme (waarheid als een koe, dat zijn de hapklare brokken die ik aanbied aan mijn lezer) - woordenschat = gereedschapskist (wees niet saai in je taalgebruik)[/quote]

Ik heb een voorbeeld beschreven, niet geschreven. Maar het lijkt me op zich duidelijk genoeg.

Ja absoluut, je voorbeelden zijn duidelijk. Ik word alleen zoals ik al zei nieuwsgierig naar concrete voorbeelden uit jouw of andermans werk. Gewoon, om het eens onder de microscoop te leggen. Vind ik persoonlijk wel leerzaam :)

Ik weet niet of het volgens jou een regel is om volledige zinnen te schrijven. Als het een regel is, kap ik daar soms mee. Je kunt niet altijd alles uitdrukken in volledige zinnen.

Ik heb het uitdrukkelijk niet over gramatica en spelling.

Ik kan het niet laten. Excuus. :o :)

@ Harryhol Leerzaam topic, Kan niets inbrengen, maar volg alles:-)

goed verhaal?

Definieer goed verhaal. Over het algemeen wordt onder een verhaal verstaan dat het een begin, midden en een eind heeft. Waarbij dat einde ook een open einde kan zijn. En het verhaal hoeft niet bij het begin te beginnen. Over het algemeen moet er iets gebeuren waardoor de situatie aan het einde anders is dan aan het begin. Bijvoorbeeld het besef bij de lezer dat alles toch blijft zoals het in het begin was. Ik zou daaraan willen toevoegen dat een verhaal geen beschrijving is. Er moet op minstens één punt iets gebeuren waardoor de situatie verandert, of op zijn minst dreigt te veranderen. En liefst ook een punt dat "de ontknoping" is, het punt waarop de lezer weet waarom hij dit verhaal moest lezen van de schrijver, de Openbaring. Dat is in een thriller dus niet per definitie het punt waarop de dader wordt ontmaskerd. Wanneer de handelingen in het verhaal door een personage worden uitgevoerd, moet dit personage een redelijke vrijheid hebben om een keuze te maken. Om iets te doen of te laten, of om er op manier a of b op te reageren. Dat kan gezien worden als het conflict in het verhaal. Maar er zijn ook andere manieren om een conflict in een verhaal te gebruiken. De ontknoping hoeft niet de oplossing van het conflict te zijn. Overigens hoeft de ontknoping ook niet het einde van het verhaal te zijn. Een heilige regel vind ik dat je een verhaal moet opbouwen, woord voor woord, zin voor zin, alinea voor alinea, etcetera. Maar eigenlijk andersom: je moet iets groots neerzetten (het verhaal), vervolgens laat je de lezer er steeds een stukje van zien, inzoomen, uitzoomen, van een andere kant gezien. En je moet daarbij beseffen dat ieder woord een onderdeel is van het verhaal. Wanneer de lezer het uit heeft, ziet hij het verhaal in zijn volledigheid. Dat kan ook een paar dagen later zijn, als hij in gedachten alle stukken aan elkaar heeft gelegd en het kwartje valt. Je hoeft niet alles te laten zien, want de lezer is heel goed in staat om leemtes te vullen met eigen ervaringen/dromen, logica en de rest van de algemene ontwikkeling. Bij een goed verhaal zou, m.i., die opbouw ook de spanning moeten opvoeren, als bij een striptease: je ziet steeds meer van het verhaal, maar krijg je wel te zien waar je voor gekomen bent voordat de show is afgelopen, of krijg je zelfs meer dan gehoopt? Verder zullen alle techniekkeuzes gemaakt moeten worden met dat grotere geheel in gedachten. Hoe licht je dat geheel het beste scène voor scène uit, wat laat je zien, wat als eerste, wat als laatste, wat helemaal niet? Wat voor verteller begeleidt de onthulling? Etc.

Ik heb een voorbeeld beschreven, niet geschreven. Maar het lijkt me op zich duidelijk genoeg.

Ja absoluut, je voorbeelden zijn duidelijk. Ik word alleen zoals ik al zei nieuwsgierig naar concrete voorbeelden uit jouw of andermans werk. Gewoon, om het eens onder de microscoop te leggen. Vind ik persoonlijk wel leerzaam :)

O.K. Moet je me wel tijd gunnen. Ik heb het schrijven pas ergens in mei opgepakt (Ja inderdaad, en er dan zo'n grote bek over hebben), en heb volgens mij nog geen regels geschonden (hoop ik). Ik ga eens peinzen over die Franse haan (of iets soortgelijks). Ik zeg niet dat ik 't waar kan maken. Maar het weekend staat voor de deur. Ik zie het als een kleine doedel. :)

Ik heb 'm al. Niet helemaal, maar 'n variant. Kan ik meteen even een zijstap maken naar Fantasy (brrrr.) Niet perfect uiteraard, maar als geïmproviseerd voorbeeld. Aan de westelijke horizon van Giander verscheen de lichtoranje streep van de morgengeloed. De forse, trotste haan rees overeind, schudde zijn verendek en rechte zijn hals om een nieuwe dag aan te kondigen. In plaats van de luide masculine aankondiging van een nieuwe beloftevolle dag, klonk er slechts een droge knak. Slechts hoorbaar voor Jimad, die het dier zijn nek had omgedraaid. Jimad, die met zijn twaalf volgelingen de hoeve besloop.

goed verhaal?

Definieer goed verhaal. Over het algemeen wordt onder een verhaal verstaan dat het een begin, midden en een eind heeft. Waarbij dat einde ook een open einde kan zijn. En het verhaal hoeft niet bij het begin te beginnen. Over het algemeen moet er iets gebeuren waardoor de situatie aan het einde anders is dan aan het begin. Bijvoorbeeld het besef bij de lezer dat alles toch blijft zoals het in het begin was. Ik zou daaraan willen toevoegen dat een verhaal geen beschrijving is. Er moet op minstens één punt iets gebeuren waardoor de situatie verandert, of op zijn minst dreigt te veranderen. En liefst ook een punt dat "de ontknoping" is, het punt waarop de lezer weet waarom hij dit verhaal moest lezen van de schrijver, de Openbaring. Dat is in een thriller dus niet per definitie het punt waarop de dader wordt ontmaskerd. Wanneer de handelingen in het verhaal door een personage worden uitgevoerd, moet dit personage een redelijke vrijheid hebben om een keuze te maken. Om iets te doen of te laten, of om er op manier a of b op te reageren. Dat kan gezien worden als het conflict in het verhaal. Maar er zijn ook andere manieren om een conflict in een verhaal te gebruiken. De ontknoping hoeft niet de oplossing van het conflict te zijn. Overigens hoeft de ontknoping ook niet het einde van het verhaal te zijn. Een heilige regel vind ik dat je een verhaal moet opbouwen, woord voor woord, zin voor zin, alinea voor alinea, etcetera. Maar eigenlijk andersom: je moet iets groots neerzetten (het verhaal), vervolgens laat je de lezer er steeds een stukje van zien, inzoomen, uitzoomen, van een andere kant gezien. En je moet daarbij beseffen dat ieder woord een onderdeel is van het verhaal. Wanneer de lezer het uit heeft, ziet hij het verhaal in zijn volledigheid. Dat kan ook een paar dagen later zijn, als hij in gedachten alle stukken aan elkaar heeft gelegd en het kwartje valt. Je hoeft niet alles te laten zien, want de lezer is heel goed in staat om leemtes te vullen met eigen ervaringen/dromen, logica en de rest van de algemene ontwikkeling. Bij een goed verhaal zou, m.i., die opbouw ook de spanning moeten opvoeren, als bij een striptease: je ziet steeds meer van het verhaal, maar krijg je wel te zien waar je voor gekomen bent voordat de show is afgelopen, of krijg je zelfs meer dan gehoopt? Verder zullen alle techniekkeuzes gemaakt moeten worden met dat grotere geheel in gedachten. Hoe licht je dat geheel het beste scène voor scène uit, wat laat je zien, wat als eerste, wat als laatste, wat helemaal niet? Wat voor verteller begeleidt de onthulling? Etc.

Ik vind dit een goed verhaal. Behalve die striptease. Dat is een uitmuntend goed verhaal.

@ Angus: mooi voorbeeld!

James N. Frey zegt het volgende over 'pseudo-rules' in zijn boek 'How to write a damn good novel II:

Most books on fictional techniques are written by creative-writing teachers who find, for example, that their beginning students can't control viewpoint, so they make a pseudo-rule that "you can't change viewpoint within the scene," or that their students are often too pontifical or didactic in their work, so they make a rule that "the author must remain invisible." Fledgling authors who can't make the narrative voice fit their fictional material are often told, "First-person narrative is more restrictive than third-person, but it's more intimate, so if you want greater intimacy you better stick with first." Such admonitions and pseudo-rules are total bunkum and following such rules is like trying to be an Olympic swimmer with ananchor tied to your foot. Actually, pseudo-rules are taught to beginners to make life easier for the creative-writing teacher. The pseudo-rules help beginning authors appear to be in control of their material. I was taught a host of pseudo-rules by some of the very finest creative-writing teachers in America; I believed in the pseudo-rules fervently, and in turn, years later, inflicted them on my students. Now, I realize there's a difference between pseudo-rules and effective principles: pseudo-rules are coffins; effective principles are cannons into which you stuff the gunpowder of your talent.

En hier even een voorbeeld uit hetzelfde boek:

Beginning writers are always told that you shouldn't choose a first-person narrator because first-person narrators can't show us what is happening out of the character's purview, which is not true. You can show scenes that are out of the character's purview. Here's an example of a scene written in third-person omniscient narrative, as Stephen King wrote it: The house was completely silent. She was gone. At night. Gone. Margaret White walked slowly from her bedroom into the living room. First had come the flow of blood and the filthy fantasies the Devil sent with it. Then this hellish Power the Devil had given to her. It came at the time of the blood and the time of hair on the body, of course. Oh, she knew the Devil's Power. Her own grandmother had it. She had been able to light the fireplace without ever stirring from her rocker by the window ... The pseudo-rule says that if this book were written in first person(in Carrie's voice) it would be impossible to go into Margaret White's head as is done in the above third-person narrative sample. Let's see if it's true. All it takes is a little sleight of hand. Let's say the novel was narrated in Carrie's first-person voice and she's just left for the prom, where her mother didn't want her to go: After I was gone, the house was no doubt completely silent. I know Mother would linger in her bedroom thinking only one thought: She is gone. At night. Gone. She'd walk slowly from her bedroom into the livingroom, thinking first had come the flow of blood and the filthy fantasies the Devil had sent me, her daughter. Then this hellish power the Devil had given me. She'd think it had come at the time of the blood, the time of hair on the body, of course. She'd think she knew well the Devil's power. Her own grandmother had had it, and she'd remember seeing her light the fire in the fireplace without ever stirring from her rocker by the window ... All of the same fictional values, the atmosphere, the intimacy, the characterization, have been communicated to the reader. You see, no matter what viewpoint of voice you choose, you have no limits and are not giving up one damn thing. Except, of course, if the first-person narrator you've chosen is not capable of good observation and insights, or colorful language. Or dies before the end of the story.

Wat vinden jullie hiervan?

Voorbeeld Voor de kafka! wedstrijd dit jaar heb ik een kort verhaal ingezonden zonder beschrijving, zonder context. Het is gepubliceerd, maar Snijders koos het niet. In zijn inleiding heeft hij vermeld dat hij niets opheeft met religie en als een schoolmeester nakijkt. Ik hou ervan te denken aan theater als ik schrijf. Ik zie voor mij een lege scene en alleen de tekst en licht.

De regels van een goed verhaal… ik denk dat een van de belangrijkste (zo niet de alerbelangrijkste) regels is dat een verhaal ‘spanning’ moet hebben. Niet thriller-spanning, maar spanning als in: de lezer verleiden en voortstuwen door het verhaal, tot en met de laatste zin. Of zelfs voorbij de laatste zin. Volgens mij is dat de enige regel die nooit geschonden mag worden, tenminste, als je als schrijver gelezen wilt worden. Het probleem met textbookregeltjes als zinnen opknippen, lijdende vorm en naamwoordstijl vermijden, etc etc. is dat de lezer een eenheidsworst krijgt voorgeschoteld. Ook in de (virtuele) boekhandel zijn daarvan talloze voorbeelden voorhanden. Het citaat van Xu, en het verhaal van Schli, daar kan ik me helemaal in vinden.

Je kunt zelf ook regels maken. Castor schrijft over het gevaar van eenheidsworst. Als je kijkt naar reclameteksten kun je zien welke regels ze hebben gehanteerd. Ze proberen toch origineel eruit te springen ondanks regels. Als iedereen een trui breit volgens hetzelfde patroon in een boekje krijg je eenheidsworst.

Toen ik dit boek las, besefte ik dat er eigenlijk geen regels zijn. (maar je moet wel de standaardregels kennen om dit te begrijpen).

[quote Odile]Je kunt zelf ook regels maken.[/quote] Precies. Iedere schrijver heeft andere 'valkuilen'. Ik gebruik als 'regels' de dingen waar ik zelf op moet letten. En daarbij hebben mijn regels al een nuance; ik zal nooit zeggen; je mag nooit een lijdende vorm gebruiken. Nee. Maar ik kan die wel schrappen als ik 'm onnodig heb gebruikt. Ik heb een hekel aan eenheidsworst. Daarom probeer ik ook m'n eigen weg te vinden. En wat Castor zegt, over de spanning: dat is helemaal waar.

Ik vind het te 'sociaal wenselijk' om maar te zeggen dat je eigen regels kunt maken. Er zijn nu eenmaal een heleboel principes, beginselen, 'regels' die je terugvindt in het overgrote deel van geslaagde fictie, en die al heel lang bestaan. Die principes zijn niet statisch, want de smaak van de lezer verandert. En schrijvers passen ze op nieuwe manieren toe. Ook is de 'gereedschapskist' zo groot dat geen twee schrijvers op dezelfde manier werken. Maar om nou te claimen dat je als schrijver zomaar even wat nieuwe 'regels' verzint, lijkt me niet realistisch. Misschien is dit het soort vraag dat alleen te beantwoorden is als je hem omkeert: Waarom werkt dit specifieke verhaal? Wat zijn de elementen die juist dit verhaal tot een succes maken? Als je dat met een reeks verhalen doet, denk ik dat je steeds dezelfde antwoorden krijgt.

Wat vinden jullie hiervan?

Mee eens. Al die bedachte regeltjes zijn alleen maar hinderlijk. En erg moeilijk af te leren. Het is ook jammer dat jury's van verhalenwedstrijden en sommige beunhaas-redacteuren zich aan die regeltjes vastklampen. Alleen in het voorbeeld ontbreekt iets: Bij de derde persoon wordt het door iemand verteld die niet betrokken is bij de personages. Het lijkt me de alwetende verteller. De band tussen de moeder en het meisje is in het fragment niet uitgewerkt. In de eerste persoon lees ik over een meisje dat nogal veel weet over haar moeder. Ze weet zich goed in haar moeder te verplaatsen, blijkbaar hebben die twee een goede band en vertelt de moeder de dochter veel over wat haar bezig houdt. Dat, of ze projecteert dingen op haar moeder, in dat geval is er sprake van een onbetrouwbare verteller. Geen van beide manieren is fout. Alleen in Carrie was er bij mij weten sprake van een compleet verstoorde relatie tussen Carrie en haar moeder, de intimiteit die wordt gesuggereerd is dan misplaatst. Het stuk van King is dan meer suspense: als lezer weet je (nog) niet hoe de relatie tussen die twee is. Het is lang geleden dat ik Carrie heb gelezen, maar volgens mij stond al het bloed en de paranormale gaven op de voorgrond als de gruwel, maar speelde juist die versluierde relatie met de moeder op de achtergrond de huiveringwekkende rol die je onder de huid raakt. En dan is de aanpak van King het beste. Hij is niet voor niets King.

James N. Frey zegt het volgende over 'pseudo-rules' in zijn boek 'How to write a damn good novel II:

Most books on fictional techniques are written by creative-writing teachers who find, for example, that their beginning students can't control viewpoint, so they make a pseudo-rule that "you can't change viewpoint within the scene," or that their students are often too pontifical or didactic in their work, so they make a rule that "the author must remain invisible." Fledgling authors who can't make the narrative voice fit their fictional material are often told, "First-person narrative is more restrictive than third-person, but it's more intimate, so if you want greater intimacy you better stick with first." Such admonitions and pseudo-rules are total bunkum and following such rules is like trying to be an Olympic swimmer with ananchor tied to your foot. Actually, pseudo-rules are taught to beginners to make life easier for the creative-writing teacher. The pseudo-rules help beginning authors appear to be in control of their material. I was taught a host of pseudo-rules by some of the very finest creative-writing teachers in America; I believed in the pseudo-rules fervently, and in turn, years later, inflicted them on my students. Now, I realize there's a difference between pseudo-rules and effective principles: pseudo-rules are coffins; effective principles are cannons into which you stuff the gunpowder of your talent.

En hier even een voorbeeld uit hetzelfde boek:

Beginning writers are always told that you shouldn't choose a first-person narrator because first-person narrators can't show us what is happening out of the character's purview, which is not true. You can show scenes that are out of the character's purview. Here's an example of a scene written in third-person omniscient narrative, as Stephen King wrote it: The house was completely silent. She was gone. At night. Gone. Margaret White walked slowly from her bedroom into the living room. First had come the flow of blood and the filthy fantasies the Devil sent with it. Then this hellish Power the Devil had given to her. It came at the time of the blood and the time of hair on the body, of course. Oh, she knew the Devil's Power. Her own grandmother had it. She had been able to light the fireplace without ever stirring from her rocker by the window ... The pseudo-rule says that if this book were written in first person(in Carrie's voice) it would be impossible to go into Margaret White's head as is done in the above third-person narrative sample. Let's see if it's true. All it takes is a little sleight of hand. Let's say the novel was narrated in Carrie's first-person voice and she's just left for the prom, where her mother didn't want her to go: After I was gone, the house was no doubt completely silent. I know Mother would linger in her bedroom thinking only one thought: She is gone. At night. Gone. She'd walk slowly from her bedroom into the livingroom, thinking first had come the flow of blood and the filthy fantasies the Devil had sent me, her daughter. Then this hellish power the Devil had given me. She'd think it had come at the time of the blood, the time of hair on the body, of course. She'd think she knew well the Devil's power. Her own grandmother had had it, and she'd remember seeing her light the fire in the fireplace without ever stirring from her rocker by the window ... All of the same fictional values, the atmosphere, the intimacy, the characterization, have been communicated to the reader. You see, no matter what viewpoint of voice you choose, you have no limits and are not giving up one damn thing. Except, of course, if the first-person narrator you've chosen is not capable of good observation and insights, or colorful language. Or dies before the end of the story.

Wat vinden jullie hiervan?

Ik vind dat Frey hier valsspeelt. Hij geeft een voorbeeld dat wel degelijk de betekenis van de scene verandert. Ja, natuurlijk, op deze manier kan hij in de ik-vorm informatie geven die buiten de ik-figuur ligt. Maar dan moeten we aannemen dat de ik een 100% betrouwbare verteller en waarnemer is. En dat is nu juist de crux van een 'ik': die is subjectief. Een verhaal in derde persoon heeft dat probleem niet, want de alwetende verteller geeft de informatie en is 'betrouwbaar'. Die zal niet liegen als hij beschrijft hoe een personage zich voelt. Voorbeeld:

Ik zei wat ik al die maanden had gevoeld:"Janneke, ik ben verliefd op je." Janneke keek me even aan, met grote ogen, en ontweek toen plots mijn blik. Blijkbaar was mijn liefdesverklaring een enorme verrassing voor haar, en ik schaamde me dat ik haar signalen verkeerd had opgevat. Hoe moest ik haar morgen op school onder ogen komen?

Wat weten we nu? Alleen dat de 'ik' iets interpreteert. Voor hetzelfde geld is Janneke ook smoorverliefd maar durft ze dat nog niet te zeggen, om wat voor reden dan ook. Als lezer weten we dat niet. We weten alleen hoe de ik het ervaart. Zie nu:

Ze hoorde zijn woorden nagalmen in haar hoofd: 'Ik ben verliefd op je!' Ze had hem al maanden willen vertellen wat ze voor hem voelde, maar had dat niet aangedurfd. En nu kwam hij zomaar naar haar toe bij de bushalte! Ze zag dat hij naar haar keek met die grote verwachtingsvolle ogen. Verlegen keek ze naar de grond terwijl ze naar woorden zocht.

Nu weten we hoe ze zich voelt. Dat Frey stelt dat je 'regels' niet moet vastgrijpen als ijzeren wetten, dat ben ik met hem eens. Maar het voorbeeld dat hij geeft is een 'cheat'.