Begin je met een plot of met personages?

Literaire schrijvers schijnen vaak te werken vanuit personages. Genreschrijvers laten zich vaak leiden vanuit een plot (er is een moord gepleegd, jongen ontmoet meisje, een groot kwaad bedreigt de wereld, etc). Tenminste, dat is de indruk die ik krijg op andere schrijversfora en op schrijversacademies. Daarom, zo schijnt, wordt literaire schrijvers wel eens verweten dan er hun verhalen 'weinig' gebeurt, terwijl genreschrijvers te horen krijgen dat hun personages te vlak zijn. Het is maar net op welk terrein een schrijver zich het prettigst begeeft - of welke lezersgroep hij/zij wenst te bereiken. Sommige lezers geven de voorkeur aan het ene type boven het andere. Dan zijn er ook nog mainstream schrijvers; die weten vaak beide goed aan te houden, zowel personages als plot. Ik werk zelf momenteel hoofdzakelijk vanuit plot, omdat ik een historisch gegeven beschrijf (waarbij het me dus in eerste instantie gaat om de gebeurtenissen), maar ik let natuurlijk ook wel op personages. Er zijn veel Engelstalige blogs die schrijven over dit onderwerp. Als het je interesseert, gewoon even googelen op de zoekterm 'plot versus character driven'. Veel verschillende meningen.

Als er maar actie in voorkomt.

Literaire schrijvers schijnen vaak te werken vanuit personages.

Volgens mij werken die eerder vanuit een idee, waarin dan vrij snel het personage de drager van de idee wordt. De idee ligt wel vaak bij de ontwikkeling van een personage, dat wil zeggen: de plot is dat de hoofdpersoon zich ontwikkelt. Voor het personage en de lezer misschien wat zoekende en chaotisch, maar de schrijver weet al van meet af aan welke ontwikkeling hij wil laten zien in de roman. Dat is iets heel anders dan eerst een personage ontwerpen en dan maar zien waar die heenloopt en maar hopen dat het een goed verhaal oplevert. Als je moet produceren, kun je het je niet veroorloven dat iedere keer als een personage de verkeerde kant op gaat je een halve roman moet schrappen.

Ik begin met iets wat het niet mag blijven: een anekdote. En bij het bedenken van die anekdote laat ik me meestal leiden door wat Thomas Rosenboom in ‘Aanvallend spel’ zegt: het literaire verhaal onderscheidt zich van het anekdotische door een protagonist die na alle strijd uiteindelijk zichzelf tegenkomt: het averechts effect. M.a.w. het literaire verhaal kent geen happy end. Een van de vele voorbeelden: iemand wil een ander helpen, deels uit menslievendheid, deels om zijn zelfbeeld op te poetsen. Pas als alles onomkeerbaar is ontdekt hij dat hij door zijn bemoeienis die ander de dood aan het injagen is (of heeft ingejaagd). Hoe ik dan van dat anekdotisch gegeven probeer af te raken is niet uit te leggen, het behoort tot de ondoorgrondelijke geheimenissen van onze creativiteit, maar wat de praktijk betreft: herschrijven, herschrijven en herschrijven. En dat aan de hand van goed proeflezers. Ik schat dat 99% van alle kortverhalen niet loskomen van het anekdotische, toch dewelke ik lees op internet.

@Ceridwen, :o :D

@noek ik geloof niet dat een happy end iets zegt over de literaire kwaliteit van het verhaal.

het literaire verhaal kent geen happy end.

ik geloof niet dat een happy end iets zegt over de literaire kwaliteit van het verhaal.

Harry Mulisch laat creativiteit ook en vooral over aan de lezer. Hij, de schrijver, dient iets op - een verhaal, een belevenis - en het is aan de lezer wat hij er binnen zijn eigen gegevens / mogelijkheden van maakt / uithaalt. Wat een happy ending is, is vanuit deze opvatting te definiëren door de lezer. De schrijver bepaalt alleen het eind. Of het happy is? Voor de een is dit happy, voor de ander dat. Happy is vaak de dood in de pot, eind van het verhaal, klaar, af. Maar happy is zo tijdelijk, het bestaat niet zonder unhappy. Dus unhappy drijft weer tot happy en zo voort. Vandaar denk ik het averechts effect van Rosenboom. Een goed verhaal geeft de lezer / toehoorder voedsel om te verteren. Verteerd voedsel is weer voeding voor de bodem, waar nieuw voedsel kan groeien en zo voort. Heeft dit nog met plot en personage te maken? 't Is naar mijn idee een uitweiding. Plot hangt samen met personage, maar een personage kan heel goed zonder plot in een verhaal. Dat wil zeggen: een personage kan veel plot in zichzelf (uit)dragen, en dat is ook verhaal.

@noek ik geloof niet dat een happy end iets zegt over de literaire kwaliteit van het verhaal.

Wat deze betreft laat ik liever een heel grote dame aan het woord, een dame die met haar boek ‘Het geheim van de schrijver’ me meer dan wie ook beïnvloed heeft in mijn aanpak om verhalen te schrijven: Literatuur gaat over de menselijke configuratie die een onuitputtelijke bron van wreedheid, verraad en conflict is, en dus onherroepelijk voor leed zorgt. Goede fictie exploreert altijd ook de nachtzijde van het leven, dat domein waar het oeroude, onverschillige kwaad huist dat inherent is aan de schepping. Fictie ontwapent en laat bovenal zien dat de klappen van het noodlot onvermijdelijk zijn. Dat verdriet en verlies onlosmakelijk bij het leven horen, en dat de glamoureuze wereld van Peter Stuyvesant een jammerlijke illusie is. Voor de beginnende schrijver klinkt het misschien afschrikwekkend dat goed fictie altijd over de duisternis en het lijden zou gaan. Toch is dat zo. In de hele wereldliteratuur bestaat slechts één soort plot, namelijk het conflict. Renate Dorrestein

Literaire schrijvers schijnen vaak te werken vanuit personages. Genreschrijvers laten zich vaak leiden vanuit een plot. Daarom, zo schijnt, wordt literaire schrijvers wel eens verweten dan er hun verhalen 'weinig' gebeurt, terwijl genreschrijvers te horen krijgen dat hun personages te vlak zijn

Volgens mij is dit iets anders. Hoe je begint een verhaal te schrijven hoeft niet bepalend te zijn voor het hele verhaal. Ik begon met een thema en daarna een vaag plotidee, maar het verhaal zelf is meer "character-driven" (ik probeer even een Nederlandse term te vinden... personage-gestuurd?).

Persoonlijk begin ik liever met het plot, aangezien de belangrijkste personages opdat moment verschijnen :).

Ik begin zodra er een personage opdoemt dat een conflict in zich draagt. Op dat moment heb ik dus zowel het begin van de personages als dat van de plot. Omdat het conflict uit het personage moet voortvloeien, ben ik geneigd om te zeggen dat ik vanuit personages begin.

Literaire schrijvers schijnen vaak te werken vanuit personages. Genreschrijvers laten zich vaak leiden vanuit een plot. Daarom, zo schijnt, wordt literaire schrijvers wel eens verweten dan er hun verhalen 'weinig' gebeurt, terwijl genreschrijvers te horen krijgen dat hun personages te vlak zijn

Volgens mij is dit iets anders. Hoe je begint een verhaal te schrijven hoeft niet bepalend te zijn voor het hele verhaal. Ik begon met een thema en daarna een vaag plotidee, maar het verhaal zelf is meer "character-driven" (ik probeer even een Nederlandse term te vinden... personage-gestuurd?).

Dat denk ik ook. Mijn vraag gaat over de kiem van het verhaal. Denk je eerst aan een interessant personage of heb je een meer abstract plot in je hoofd?

nog simpeler: actie/reactie Er gebeurt iets/ er moet iets gebeuren(actie) en de hoofdpersoon mag het gaan oplossen (reactie). Je kan je hoofdpersoon nog wat meegeven dmv van de welbekende flashbacks van een traumatische gebeurtenis of verslaving aan of....

Ik begin vrijwel altijd met een plot. Meestal als ik bezig ben met een verhaal vormen uit inspiratie zelf Personage's, en bedenk ik die niet echt vooraf.

Ik heb vaak eerst een idee, wat ik in gedachten verder uitwerk tot een plot. Bij mij is het altijd zo dat als ik een plot uitwerk, er al een vage vorm van personages aanwezig (moeten) zijn. Ik weet wat ik ze wil laten doen en op welke manier. Zodra ik mijn (tijdelijke) plot heb ga ik aan de slag met mijn personages, meestal werk ik ze echt helemaal uit, van haarkleur, tot karakter, tot algemene geschiedenis. Ik hou er van om mijn personages echt door en door te kennen, wat er meestal wel weer voor zorgt dat mijn plot totaal anders verloopt dan ik gedacht had.

hmmmz, ik begin eigenlijk niet met een plot of personages... Misschien omdat ik pas heel beginnend ben? Ik droom vaak heel levendig, soms komt er iets voor in me droom wat me enorm bijblijft, dat schrijf ik dan op en daar verzin ik een heel verhaal omheen. Hetgeen wat ik heb gedroomd is dan slechts een deel uit een hoofdstuk... Dus geen plot, de personages verzin ik er ook pas later bij, wat voor personages passen goed bij deze situatie? En waarom zouden ze hier terrecht komen? Soms is het bv. een achtervolging, soms is het slechts een omgeving... Klinkt misschien een beetje vaag en raar, maarja misschien ben ik dat ook wel een beetje :P

Interessant om te lezen hoe iedereen aan een verhaal begint. Zelf begin ik bij kortverhalen altijd met een plot. Met die lengte (ik schrijf meestal (onbewust, ik schrijf er niet op, maar het verhaal dwingt me tot die lengte ) met een maximum van 1500 of 2000 woorden) is het ook moeilijk om een rond karakter neer te zetten; meestal blijven ze toch heel vlak, omdat je niet genoeg woorden hebt om ze uit te werken (en dat is vaak helemaal niet erg). Ik ben nog nooit uitgegaan van een personage bij het schrijven van een kortverhaal, al komt het soms wel voor dat de personages en het verhaal met elkaar vergroeid lijken. Achteraf kun je dan denken dat je niet met één van beide begonnen bent, maar dat ze er als het ware tegelijkertijd waren. Na goed onderzoek blijkt echter bij mij altijd dat ik met een plot begonnen ben. Dat is ook wel handig in mijn geval, omdat ik bij het schrijven meestal uitga van een verhaalopbouwschema en je dan logischerwijs niets aan alleen een personage hebt. Bij een langer verhaal ben ik wel met de personages begonnen. Hun levensgeschiedenis was de basis van het verhaal. Uiteindelijk heb ik die geschiedenis geschrapt en heb ik een nieuw verhaal bedacht waarin mijn personages beter pasten. Daar heeft wel een tijdje tussen gezeten, dus in dat geval kwam het plot véél en véél later. :)

Ik begin met een plot. De personages komen er dan wel vaak automatisch bij maar namen en details veranderen nog heel vaak tijdens het schrijven en herschrijven.

Ik ben nog nooit met een plot begonnen, want dan loop ik vast (ik heb het wel geprobeerd). Op de een of andere manier heeft dat tot nu toe nog niet voor mij gewerkt. Meestal begin ik gewoon met schrijven. Soms heb ik een idee van een begin en een einde, soms niet. De personages ontwikkelen zichzelf tijdens het schrijven - ik kom steeds meer over ze te weten, naarmate ik meer over ze schrijf. Maar - dat is erg tijdrovend. Ik schrap meer dan dat ik schrijf en ik heb een hoop sterke "beginnetjes" liggen, maar wat er daarna moet komen weet ik niet. Het is denk ik voor iedereen verschillend, lijkt een beetje op het kip-of-ei probleem. Wat werkt voor jou? Dat is denk ik je uitgangspunt.

Ik begin met het plot. In het plot vul ik die namen in, en zo ontstaan de personages. Overigens geef ik personages altijd een buitenlandse naam zoals in het Latijn, iets wat hun persoonlijkheid reflecteert.

Meestal hoort mijn hoofdpersonage bij het plot... Als je het op een bepaalde manier bekijkt ís mijn hoofdpersonage mijn plot. In elk verhaal maakt mijn hoofdpersoon wel iets mee waardoor deze een soort van verandering doormaakt en op een andere manier naar dingen gaan kijken... Door middel van het plot wat meestal toch iets High Fantasy achtigs heeft. Dus meestal, als ik een plot verzin, vult het personage zichzelf wel in. :)

Een goed verhaal heeft een plot nodig.

Onzin. Een goed verhaal kan prima zonder plot.

lijkt een beetje op het kip-of-ei probleem.

Het ei was er het eerst, dat weet iedere kip.

Een goed verhaal heeft een plot nodig.

Onzin. Een goed verhaal kan prima zonder plot.

Nope. Zonder plot is het geen verhaal.