Lezen zonder woorden

het gaat hier dus om deze neus...

Ik geloof dat dat impliciet schrijven genoemd wordt. Zó om de brij heen schrijven dat je de damp er vanaf ziet slaan, maar de brij zelf niet ziet. Wel proeft. Naar voorbeelden zou ik moeten zoeken.

Je ziet 'm niet, je hersens vullen 'm voor je in. De kunst van het weglaten?

Volgens mij gebeurt dat als je dingen laat zien in plaats van ze te benoemen. Door scenes te schrijven die gedrag tonen, vullen de lezers zelf in wat voor persoon het is. Aan het eind van het verhaal denkt de lezer: wat een held! of Wat een eikel! En dat terwijl je je personages alleen maar hebt laten handelen zoals ze zijn.

Nu ik er even over nadenk. Werkt het ook niet zo dat als je alleen de neus van een personage beschrijft, de lezer het hele gezicht wel invult?

Nu vraag ik me af : bestaat er ook zoiets bij het schrijven? Iets wat essentieel is voor het verhaal maar dat je geen woorden geeft en dat precies daardoor zijn gewicht krijgt? En kent iemand daar voorbeelden van?

Ja, dat vind je heel vaak in de literatuur. Dat het verhaal dat je leest een manier is om iets te zeggen dat er niet staat. De canon van de Nederlandse literatuur staat er vol van. Vaak gaat het om een bepaald maatschappelijk ongenoegen. Dus niet zeggen dat de wereld niet deugt, en ook niet laten zien dat de wereld niet deugt, maar een onderhoudend verhaal vertellen dat voor de goede verstaander wringt, waardoor de deur naar de diepere laag "de wereld deugt niet" wordt geopend. En als je de deur hebt geopend, zie je ineens waarom het verhaal is zoals het is en is wat je achter de deur vond een sleutel om andere deuren te openen.

Nu ik er even over nadenk. Werkt het ook niet zo dat als je alleen de neus van een personage beschrijft, de lezer het hele gezicht wel invult?

Heet dat dan niet 'verbeelding'? En vult de lezer hier dan niet zijn eigen verhaal in, waardoor je net zoveel verhalen als lezers krijgt? In het andere geval zorg je er als schrijver voor dat de lezer leest wat jij wil, dat bedoel ik. Maar ik ken je neus natuurlijk niet, misschien zit ik wel helemaal fout.

Ja, dat vind je heel vaak in de literatuur. Dat het verhaal dat je leest een manier is om iets te zeggen dat er niet staat. De canon van de Nederlandse literatuur staat er vol van. Vaak gaat het om een bepaald maatschappelijk ongenoegen. Dus niet zeggen dat de wereld niet deugt, en ook niet laten zien dat de wereld niet deugt, maar een onderhoudend verhaal vertellen dat voor de goede verstaander wringt, waardoor de deur naar de diepere laag "de wereld deugt niet" wordt geopend. En als je de deur hebt geopend, zie je ineens waarom het verhaal is zoals het is en is wat je achter de deur vond een sleutel om andere deuren te openen.

dat lijkt me nou een heel interessante schrijfoefening om te maken

Dat is het bekende 'show don't tell.' Je wil laten zien dat iemand boos/verdrietig/verward/etc is maar benoemt dat niet. Je schrijft eromheen. Door handelingen/dialogen/omgeving etc te laten zien, zodat de lezer zelf kan invullen dat ie boos/verdrietig/verward/etc is.

Bij het show, don't tell gaat het niet om:

Iets wat essentieel is voor het verhaal maar dat je geen woorden geeft en dat precies daardoor zijn gewicht krijgt.

Verder zou je dingen als "spanning" eronder kunnen laten vallen. Dreiging ook, of verlangen, lust. Dat gaat veel verder dan show, don't tell. De lezer moet het verhaal niet als een film voor zich zien, maar als een worm aan zijn hart voelen knagen.

Dat is het bekende 'show don't tell.' Je wil laten zien dat iemand boos/verdrietig/verward/etc is maar benoemt dat niet. Je schrijft eromheen. Door handelingen/dialogen/omgeving etc te laten zien, zodat de lezer zelf kan invullen dat ie boos/verdrietig/verward/etc is.

Ja, dat werkt op het niveau van een scene, maar ik bedoel het als essentieel voor gans het verhaal, zoals Schlimazlnik heeft geantwoord.

@Hilde en @Schlimazlnik. Dit is wel degelijk 'show don't tell.' Het gaat om iets essentieels voor het verhaal en de manier om de lezer betrokken te krijgen is niet om dat te benoemen, maar de lezer op indirecte manier zelf de conclusie te laten trekken. Dat is het verschil tussen de lezer informatie verschaffen en een verhaal laten ervaren. Dat geldt op sceneniveau, maar ook op het niveau van het hele verhaal.

Om zoiets te doen heb je wel een onderliggende boodschap nodig, en ik heb begrepen dat zoiets naar literatuur riekt en dat het daarom hier niet wordt gebliefd. Ik schrijf rustig verder.

Ik schrijf rustig verder.

Kijk, daar gaat het om. Schrijfplezier.

Om zoiets te doen heb je wel een onderliggende boodschap nodig, en ik heb begrepen dat zoiets naar literatuur riekt en dat het daarom hier niet wordt gebliefd.

Da's wat flauw. Ik ga er dan ook maar vanuit dat je dit met een knipoog bedoelt. Men wil hier zeker wel literatuur, we zijn het alleen niet eens over wat dat precies is. Maar dat mensen hier graag dieper gaan, lijkt me duidelijk. Alle discussies geven daar blijk van.

'show don't tell' oftewel 'tussen de regels door'?

@Hilde en @Schlimazlnik. Dit is wel degelijk 'show don't tell.' Het gaat om iets essentieels voor het verhaal en de manier om de lezer betrokken te krijgen is niet om dat te benoemen, maar de lezer op indirecte manier zelf de conclusie te laten trekken. Dat is het verschil tussen de lezer informatie verschaffen en een verhaal laten ervaren. Dat geldt op sceneniveau, maar ook op het niveau van het hele verhaal.

Johan, toch is er een nuanceverchil tussen showen / tellen en impliciet schrijven.

Zo. Vrijdagmiddag vijf uur. Mijn computer in elkaar gehakt en door het raam gesmeten, collega's geëlektrokuteerd, receptioniste gewurgd met haar zijden sjaaltje, portier doodgeschoten. Maandag zien we verder.

Is dat show? Tell? Of impliceert het iets? En hoe kun je zoiets schrijven over de niet-neus van dwe?

Wat zien we hier? Een opgeruimd type psychopaat? Leuk. Wanneer komt dit boek uit? What's in a name? Er zijn zoveel nuanceverschillen, zoveel manieren om (ongeveer) hetzelfde te zeggen... De vraag was: Iets wat essentieel is voor het verhaal maar dat je geen woorden geeft en dat precies daardoor zijn gewicht krijgt? Daar gaat het om, dat je als schrijver omschrijft. Als ware de omhullende waar de lezer zelf zijn kern in kan leggen. En over die niet-neus. Dat was (volgens mij) slechts de aanleiding tot de vraag.

Ik denk aan: de moraal van het verhaal? de rode draad doorheen een tekst? iets dat je niet letterlijk leest maar wel veronderstelt/weet dat het er is? het roept iets op zoals een gevoel of gedachte? (de neus van dwe zit verstopt aan de bovenzijde van de snor dus neem die snor eens weg)

Mij was dwe zonder neus niet eens opgevallen. "Wie zijn neus schendt, schendt zijn aangezicht" gaat dus mank.

Mij was dwe zonder neus niet eens opgevallen. "Wie zijn neus schendt, schendt zijn aangezicht" gaat dus mank.

Maar een neus kan vervolgens weet niet mank gaan.

Zo. Vrijdagmiddag vijf uur. Mijn computer in elkaar gehakt en door het raam gesmeten, collega's geëlektrokuteerd, receptioniste gewurgd met haar zijden sjaaltje, portier doodgeschoten. Maandag zien we verder.

Is dat show? Tell? Of impliceert het iets? En hoe kun je zoiets schrijven over de niet-neus van dwe?[/quote]

Wat zien we hier? Een opgeruimd type psychopaat? Leuk. Wanneer komt dit boek uit?

Zelf zie ik hier duidelijk het weekend voor ogen, eigenlijk al bij de eerste zin. Geslaagd voorbeeld!

Mij was dwe zonder neus niet eens opgevallen. "Wie zijn neus schendt, schendt zijn aangezicht" gaat dus mank.

Maar een neus kan vervolgens weet niet mank gaan.

Het is vast een verwijzing naar Gogol. Of Poe.

Wat zien we hier? Een opgeruimd type psychopaat? Leuk. Wanneer komt dit boek uit?

Zelf zie ik hier duidelijk het weekend voor ogen, eigenlijk al bij de eerste zin. Geslaagd voorbeeld!

Inderdaad. Na: Another boring day at the office...

Je ziet 'm niet, je hersens vullen 'm voor je in. De kunst van het weglaten?

Ik heb het gevoel dat dit de spijker op de kop slaat. You don't show, you don't tell, zelfs niet impliciet. De kunst van het weglaten! De hersenen van de lezer vullen in. Daarvoor moet je een heel intelligent en vooral een heel gevoelig schrijver zijn.

Mijn neus voelt zich ook aangesproken. "Het hele leven is één grote gok," zei mijn vader altijd. Ik ben joods ;)

Mijn neus voelt zich ook aangesproken. "Het hele leven is één grote gok," zei mijn vader altijd. Ik ben joods ;)

Dan heb je d'er vast een grote, de lucht is tenslotte gratis.

Vraag blijft of je een optische illusie als in je ogen bedrogen kunt vergelijken met het schrappen bij het schrijven. Als ik schrijf dat ik de voordeur van het huis dicht gooi, is 'het huis' zwaar overbodig. Als ik een losstaande voordeur (met kozijn maar zonder huis) dichtgooi kan ik dat er maar beter bij vertellen. Als ik in een schilderij het huis weglaat wil dat nog niet zegen dat er geen huis is :) (als in de neus). Als ik in een verhaal het huis weglaat is het er, totdat ik zeg dat het er niet is.

Is dat niet precies wat Gabriel García Marquez doet in 'Kroniek van een aangekondigde dood' waarin hij de moord op zijn vriend telkens opnieuw vertelt vanuit het perspectief en de herinneringen van een ander personage? En de lezer vormt zich dan met al het vertelde zelf een beeld van hoe de moord is gebeurd, zonder dat dat ergens geschreven staat. Niet geschreven en toch essentieel in het verhaal.

Dat is meer het aanreiken van puzzelstukjes waarmee je zelf de puzzel maakt. De neus is er niet :) en toch zien de meeste mensen een neus. Net zoals ze gezichten zien in de voorkant van auto's. Lijkt mij een heel ander verhaal.

Dat is meer het aanreiken van puzzelstukjes waarmee je zelf de puzzel maakt. De neus is er niet :) en toch zien de meeste mensen een neus. Net zoals ze gezichten zien in de voorkant van auto's. Lijkt mij een heel ander verhaal.

Inderdaad een heel ander verhaal: bij de auto maak je d'er iets van wat het niet is. In het geval van de neus teken je d'er omheen waardoor je er wel van maakt wat het is: een neus.