Wat maakt een gedicht goed of slecht?

@Jorien: echte regels zijn er inderdaad niet. Als die er waren, was dit topic ook niet nodig ;).

Maar waarom open je dit topic. Als je al weet dat er geen regels zijn, waarom vraag je er dan naar?

Mijn vraag was niet of er officiële regels zijn. Mijn vraag was: wat mag er volgens jullie wel of niet in een gedicht? @FS: die heb ik wel eens van de bieb geleend. Voor mij stond er weinig nieuws in.

Ok. Dan hoef ik me dus niet te haasten om het te gaan lezen.

"Er zijn geen regels." Klopt, dichterlijke vrijheid. Maar lezers zijn mensen en mensen houden van orde en structuur in dingen die ze zien en lezen. En ze willen graag dat iets betekenis heeft. Zweet handen de zon klam on- weer op de horizon dergang op zee Bovendien: een paar woorden onder elkaar zetten kan iedereen. Hoe meer structuur erin zit, en hoe makkelijker je de juiste woorden lijkt te gebruiken, hoe knapper lezers het vinden. Het vrije gedicht is daarom niet zaligmakend. Wat veel beginnende schrijvers lijken te vergeten is dat een goed gedicht vooral veel vijlwerk nodig heeft voordat het echt goed is. Het is precisiewerk. Zeker als je het nog niet in de vingers hebt.

Sommige gedichten zijn vooral bedoeld om gelezen te worden, andere zijn vooral geschikt om naar te luisteren. Gedichten met veel taalverdichting en experimenten zijn leesgedichten. In het voorbeeld van Schli hierboven is de verdeling van de tekst over de regels belangrijk. Om het te kunnen waarderen, moet je het zien. Bij luistergedichten is de voordracht belangrijk. Daarvoor moet je het horen. In het begin schreef ik sonnetten met vrij veel taalverdichting. Ik merkte dat mensen het niet konden volgen als ik ze voorlas. Een vers als dat over de stolp is geschreven om voorgelezen te worden. Ik zal eens nadenken over diezelfde regels, maar dan met meer verdichting. Edit: je zou dan bijvoorbeeld zoiets kunnen krijgen: Stolp. Verdwenen piramide. Leeg vierkant. Hooi noch gras. Geheugen als een brand broeit laatste leugen uitgeprocedeerd. Vertrok en zweeg. Op die manier voldoet het gedicht nog steeds helemaal aan de eisen van een klassiek sonnet. Het is alleen veel minder geschikt om voor te dragen. En veel minder mensen gaan het begrijpen. Deze strofe doet waarschijnlijk knapper, kunstiger aan dan de oorspronkelijke versie. Maar deze vond ik makkelijker om te schrijven. Ik doe mijn best om mijn gedichten te laten klinken alsof ze zomaar uit mijn toetsenbord zijn gerold, in grammaticale zinnen, spreektaal. Dat is vrij lastig. Makkelijk lezen is niet hetzelfde als makkelijk schrijven. Ter vergelijking is hier de eerste strofe van het origineel. Op dit hoekje heeft een stolp gestaan, boerderijmodel uit het verleden. Keuken, kamers, koeienstal beneden, in het vierkant plaats voor hooi en graan. Zelfde rijmschema, zelfde metrum, zelfde onderwerp.

Het is knap, want het klopt precies en het loopt inderdaad alsof het moeiteloos is. Maar mijn gevoel daarbij is: 'Maar da' weet ik allemaal al, waar is het nieuws?' Dus vind ik de bovenste mooier, omdat er zoveel meer verhaal in zit. Mijn moeder echter, zal zonder meer gaan voor de onderste. Die heeft helemaal niets met puzzelgedichten en des te meer met sfeer. Maar allebei houden we niet van cliche's als ik hou van jou, ik blijf je trouw, de lucht is blauw, of open deuren als het zoveelste verhaal over verloren liefde .. hoe treurig dat ook is.

Ceridwen, ik denk dat je daar precies verwoordt waar het om gaat. Er zijn mensen die houden van puzzelgedichten en er zijn er die houden van sfeergedichten. De puzzelversie hierboven doet een sterk beroep op het voorstellingsvermogen van de lezer. De sfeerversie brengt de lezer in een bepaalde stemming - hoop ik. De sfeerversie is moeilijker te schrijven en daarom interessanter voor mijzelf. Het is niet alleen moeilijker omdat je grammaticale zinnen moet schrijven, maar ook omdat je heel snel een cliché te pakken hebt.

Wat niet wegneemt dat je in een puzzelgedicht een geslepen taalgebruik zou kunnen vinden, met ritme en rijm.

Ik wik en weeg nog even of een sfeergedicht moeilijker is dan een puzzelgedicht. Ik zou in die laatste toch ook graag enige gelaagdheid willen zien, woorden die twee dingen in een keer betekenen. Dat vergt tijd en denkwerk.

Gelaagdheid in een sfeergedicht kan natuurlijk ook. Het is meestal niet waar ik voor kies: ik wil het beeld graag zo helder mogelijk hebben, als een nieuwsfoto. Ik zal eens nadenken over diezelfde strofe, in grammaticale zinnen, met sfeer en dan met gelaagdheid. nuchter uit de zware klei getrokken stond een piramide op dit land paarden doorgevoerd uit boerenhand stolp van hooi en haver, melk met brokken Lijkt dit er een beetje op? Zelf vind ik dat ik met deze versie zwaar ingeleverd heb t.o.v. het origineel. Omdat je meer moet denken, trekt het je minder mee. Maar uiteindelijk is het natuurlijk gewoon een kwestie van smaak.

Wat niet wegneemt dat je in een puzzelgedicht een geslepen taalgebruik zou kunnen vinden, met ritme en rijm.

Dat probeerde ik aan te tonen in #34.

Een gedicht is goed vanuit de dichter wanneer die zijn doelstelling bereikt. Een gedicht moet authentiek klinken. Een gedicht is goed vanuit de lezer, wanneer de tekst kan worden beleefd en alsof de lezer dit zelf nooit had kunnen bedenken om het zo te verwoorden. Ik denk dat we ook niet moeten vergeten dat we drie soorten lezers hebben: de proffesionals zelf 'de vakman', de amateurs met enige kennis 'de hobbyist' en de lezers die gedichten lezen ter vermaak 'de ontspanner' die allen anders beoordelen, doordat ze met een andere insteek een gedicht lezen. (zelf even de groepen een naam gegeven) De ene dichter wil een gevoel op de meest abstracte wijze omschrijven, hoe het nog nooit eerder is gedaan om uiteindelijk over te brengen aan zijn lezers. Daarnaast om een boodschap te laten voelen en begrijpen. Ik zelf vind een gedicht goed door... ..de interessante keus en combinatie van woorden: abstractheid. ..door de schrijfstijl dat het mogelijk maakt het gedicht te laten beleven door de lezer: boodschap.

Een gedicht is goed vanuit de dichter wanneer die zijn doelstelling bereikt.

Ga je er dan van uit dat de dichter een doelstelling moet hebben wanneer hij aan het dichten slaat?

Dat lijkt me wel, die doelstelling. Ik ga in elk geval niet in het wilde weg schrijven of dichten. Er is altijd iets wat ik over wil brengen, waar ik 'naar toe wil'.